Մարտի Տալվելա

Մարտի Տալվելա
Ի ծնե անուն	ֆիններեն՝ Martti Olavi Talvela
Ծնվել է	փետրվարի 4, 1935[…]; Խիյտոլա (գյուղ, Լահդենպոխսկի շրջան)
Երկիր	Ֆինլանդիա
Մահացել է	հուլիսի 22, 1989[…] (54 տարեկան); Inkilä Manor, Յուվա
Մասնագիտություն	օպերային երգիչ և ուսուցիչ
Երգչաձայն	բաս
Գործիքներ	վոկալ
Պարգևներ	և
	Martti Talvela Վիքիպահեստում

Մարտի Օլավի Թալվել (ֆիններեն՝ Martti Olavi Talvela), ֆիննական օպերային երգիչ (բաս), որին անվանում են«ֆիննական Շալլյապին»^[8]։ Սովորաբար համարվում է «Վագներյան» երգիչ, սակայն նրա երգացանկը և թողած ընդարձակ դիսկոգրաֆիան ներառում են ամենատարբեր կոմպոզիտորների և ուղղությունների ստեղծագործություններ։

Կենսագրութ

Մարտի Թալվելան ծնվել է 1935 թվականի փետրվարի 4-ին Խիյտոլայում (Ֆինլանդիա) գյուղացիական ընտանիքում: Ըստ Թալվելի հիշողությունների՝ նա հետաքրքրվել է օպերայով՝ լսելով Իվան Պետրովի ելույթը Բորիս Գոդունովի պարտիայում Մուսորգսկու համանուն օպերայում։

Սովորել է Լախտիի երաժշտական ակադեմիայում 1958-1960 թվականներին։ Կատարողների ազգային մրցույթում հաղթելուց հետո 1960 թվականին տեղափոխվել է Ստոկհոլմ։ 1961 թվականին տեղի է ունեցել Տալվելի դեբյուտը օպերային թատրոնի բեմում (Ստոկհոլմի Թագավորական թատրոն) Սպարաֆուչիլե պարտիայում (Վերդիի«Ռիգոլետտո»)։ 1962 թվականին կոմպոզիտորի թոռան՝ Վիլանդ Վագների հրավերով ելույթ է ունեցել Բայրեթի փառատոնում, իսկ հաջորդ տարի միացել է Արևմտյան Բեռլինի «Դոյչե օպերա» թատրոնի թատերախմբին։ 1965 թվականին դեբյուտել Է «Լա Սկալա»-ում և Վիեննայի պետական օպերայում։

1968 թվականին Թալվելի անունը համբավ ձեռք բերեց ԱՄՆ-ում։ Նա մենահամերգով հանդես եկավ Նյու Յորքում և կատարեց Մեծ ինկվիզիտորի դերերգը Վերդիի «Դոն Կառլոս»-ում «Մետրոպոլիտեն օպերայում»։ Այդ ժամանակից ի վեր նրա ելույթները մետրոպոլիտենում դարձել են կանոնավոր, ԱՄՆ-ում ամենամեծ հաջողությունը վայելում էր նրա Բորիս Գոդունովը։

1972-1979 թվականներին Տալվելան եղել է Սավոնլինի օպերային փառատոնի գեղարվեստական ղեկավարը, Նրա ջանքերի շնորհիվ փառատոնը հասել է միջազգային մակարդակի^[8]^[9]։

1974 թվականից Հելսինկիում Ֆինլանդիայի ազգային օպերայի մենակատար է: 1976 թվականից պարբերաբար հանդես է եկել Մոսկվայի Մեծ թատրոնում։ Բարեկամական կապեր է պահպանել ռուս օպերային արտիստների, մասնավորապես Եվգենի Նեստերենկոյի հետ^[8]։

Դաշնային Արխիվ B 145 լուսանկար-F076527-0013, Բոնն, oder-ի նվիրատվությունը մեզ համար Hannelore Kohl

1989 թվականին Տալվելան նշանակվել է Ֆինլանդիայի ազգային օպերայի ղեկավար։ Թալվելը պետք է ստանձներ իր պարտականությունները այդ պաշտոնում 1992 թվականից, երբ նախատեսվում էր օպերայի նոր շենքի բացում, բայց հանկարծակի մահը խանգարեց այդ ծրագրին:Թալվելան մահացել է սրտի կաթվածից դստեր հարսանիքի ժամանակ։

Ստեղծագործություն

Մարտի Թալվելը բասային մասեր է կատարել Վագների («Հռենոսի ոսկին», «Վալկիրիա», «Թռչող հոլանդացին»), Մուսորգսկու («Բորիս Գոդունով», «Խովանշչինա»), Սմետանայի («վաճառված հարսնացուն») օպերաներում։ Մոցարտից Նրա երգացանկում կար ոչ միայն Կոմանդոր («Դոն Ժուան»), այլև Զարաստրո («Կախարդական սրինգ»),Եվ զավեշտական ուսմինը («առևանգում սերալից»): Մարտի Թալվելան ուներ հզոր կազմվածք (2 մետր 1 սանտիմետր հասակով երգիչը կշռում էր ավելի քան 120 կգ), ինչը նրան թույլ էր տալիս բեմում արտահայտիչ կերպով ներկայացնել առասպելական և ուժային կերպարներ, ինչպիսիք են Ֆազոլտը «Հռենոսի ոսկին» ֆիլմում, Բորիս Գոդունովը, թագավոր Մարկը «Տրիստանում և Իզոլդայում» և այլն։^[10]

Երգիչը մեծ ուշադրություն է դարձրել ֆին կոմպոզիտորների ստեղծագործություններին։ Այսպիսով, Յոնաս Կոկոնենի «վերջին գայթակղությունը» օպերան գրվել է հատուկ Թալվելայի համար։

1960-ական թվականներին Թալվելը շատ է համագործակցել դիրիժոր Հերբերտ ֆոն Կարայանի հետ՝ նրա հետ կատարելով յոթ Օպերա ձայնագրություններ։ Այնուամենայնիվ, նրանց միջև հարաբերությունները բարդ էին և ավարտվեցին բաժանմամբ:

Բացի Կարայանից, Թալվելան համագործակցել է այնպիսի դիրիժորների հետ, ինչպիսիք են Կառլ բեմը, Կլաուդիո Աբադոն, Գեորգ Շոլթին, Հանս Կնապերտսբուշը, Օտո Կլեմպերերը և Ռիչարդ Բոնինգը:

Գնահատականներ

Թալվելան արժանացել է քննադատների ամենահաճելի արձագանքներին տարբեր երկրներում, որտեղ նա ելույթ է ունեցել։

Նրա վոկալ տվյալները մատնանշում են«Մետրոպոլիտեն օպերան»։ Երբեք չեմ լսել նման հնչեղ և հյութալի, լայն շրջանակով ֆինական բաս.

Հզոր բնությանը, ձայնի ուժին, ֆինական բասի նրբությունների ամբողջականությանը և հարստությանը լիովին համապատասխանում է այս ամենը կատարելի պատկերով մարմնավորելու նրա կարողությունը.

Ֆինական բաս հսկան, որը նման է Հին Կտակարանի Մարգարեին, գրանիտե բլոկի նման ձայնով, ցնցվում է մինչև խորքերը՝ Աղոթքներ աղաղակելով և ապշեցնելով ապշած հանդիսատեսին:

Թալվելի նկարած հուզիչ պատկերը, որը, սակայն, զուրկ էր մեծագույն Բորիսներին Բնորոշ վերջին նրբագույն հպումներից, դարձավ այս մեկ, երբեմն ցնցող ներկայացման Կենտրոնական տարրը։ ...Այս Բորիսում Լիր թագավորից ինչ-որ բան կար,.. նա ավելի շատ նման էր դժբախտ մորթված կենդանու, քան վախից խելագարված անողոք ինքնիշխանի։

Պարգևներ և կոչումներ

1960 -Վասի վոկալիստների ազգային մրցույթի դափնեկիր

Սկավառակագրություն

1962 - «Պարսիֆալ», դիրիժոր՝ Հանս Կնապերտսբուշ (Տիտուրել)
1964 - «Կախարդական սրինգ», դիրիժոր՝ Կառլ բեմ (երկրորդ մարտիկ)
1965 -«Լոենգրին», դիրիժոր՝ Կառլ բեմ
1965 - «Նաբուկո», դիրիժոր՝ Հորսթ Շտայն (Զաքարիա)
1965 - «Դոն Կառլոս», դիրիժոր՝ Գեորգ Շոլտի (մեծ ինկվիզիտոր)
1966 - Լ. վան Բեթհովեն։ Սիմֆոնիա թիվ 9, դիրիժոր՝ Հանս Շմիդտ-Իսերտեդտ
1966 - «Վալկիրիա», դիրիժոր՝ Հերբերտ Ֆոն Կարայան (Հունդինգ)
1966 - «Տրիստան և Իզոլդա», դիրիժոր՝ Կառլ բեմ (Մարկ թագավոր)
1966 - «Տանգեյզեր», դիրիժոր՝ Կարլ Մելես (Լանդգրաֆ)
1966 - «Հռենոսի ոսկին», դիրիժոր՝ Կառլ բեմ (Ֆազոլտ)
1966 -«Հռենոսի ոսկին», դիրիժոր՝ Հերբերտ Ֆոն Կարայան (Ֆազոլտ)
1966 - Յ. Ս. Բախ. Զատկի օրատորիա, դիրիժոր՝ Լորին Մազել
1967 - «Տանգեյզեր», դիրիժոր՝ Վոլֆգանգ Զավալլիշ (Լանդգրաֆ)
1967 - «Հռենոսի ոսկին», դիրիժոր՝ Հերբերտ Ֆոն Կարայան (Ֆազոլտ)
1967 - «Վալկիրիա», դիրիժոր՝ Հերբերտ Ֆոն Կարայան (Հունդինգ)
1967 - «Դոն Ժուան», դիրիժոր՝ Կառլ Բեմ (Կոմանդոր)
1967 - Յ. Հայդն. «Տարվա եղանակներ» օրատորիա, դիրիժոր՝ Կառլ Բեմ
1968 - «Թռչող հոլանդացին», դիրիժոր՝ Օտտո Կլեմպերեր (Դալանդ)
1968 - «Ֆիդելիո», դիրիժոր՝ Կառլ բեմ (Ֆերնանդո)
1968 - «Դոն Կառլոս», դիրիժոր՝ Կլաուդիո Աբբադո (մեծ ինկվիզիտոր)
1968 -«Թռչող հոլանդացին», դիրիժոր՝ Օտտո Կլեմպերեր (Դալանդ)
1969 -«Կախարդական սրինգ», դիրիժոր՝ Գեորգ Շոլտի (Զարաստրո)
1969 - «Դոն Ժուան», դիրիժոր՝ Հերբերտ Ֆոն Կարայան (Կոմանդոր)
1969 - «Վալկիրիա», դիրիժոր՝ Հերբերտ Ֆոն Կարայան (Հունդինգ)
1970 - «Դոն Կառլոս», դիրիժոր՝ Հորսթ Շտայն (մեծ ինկվիզիտոր)
1970 - «Դոն Կառլոս», դիրիժոր՝ Կլաուդիո Աբբադո (մեծ ինկվիզիտոր)
1970 - «Բորիս Գոդունով», դիրիժոր՝ Հերբերտ Ֆոն Կարայան (Պիմեն)
1970 - «Ֆիդելիո», դիրիժոր՝ Կառլ բեմ (Ֆերնանդո)
1971 - «Ռիգոլետտո», դիրիժոր՝ Ռիչարդ Բոնինջ (Սպարաֆուչիլե)
1972 - Լ. վան Բեթհովեն: Սիմֆոնիա թիվ 9, դիրիժոր՝ Գեորգ Շոլտի
1972 - Հասցե' Գ.Մալեր սիմֆոնիա թիվ 8, դիրիժոր՝ Գեորգ Շոլտի
1976 - «Բորիս Գոդունով», դիրիժոր՝ Եժի Սեմկուվ (Բորիս Գոդունով)
1976 - «Թռչող հոլանդացին», դիրիժոր՝ Գեորգ Շոլտի (Դալանդ)
1977 - «Վերջին գայթակղությունը», դիրիժոր՝ Ուլֆ Սյոդերբլոմ (Պաավո Ռուոտսալայնեն)
1980 - «Կախարդական սրինգ», դիրիժոր՝ Ջեյմս Լիվայն (Զարաստրո)
1980 - «Առևանգում հարեմից», դիրիժոր՝ Կառլ բեմ (Օսմին)
1982 - «Կախարդական սրինգ», դիրիժոր՝ Ջեյմս Լիվայն (Զարաստրո)
1984 -Ֆ. Շուբերտ: «Ձմեռային ճանապարհ» վոկալ ցիկլ:
1985 - «Առևանգում հարեմից», դիրիժոր՝ Գեորգ Շոլտի (Օսմին)
1999 - Նվիրում Մարտի Թալվելին: Օպերային արիաներ. Յ. Սիբելիուսի, թ. Կուուլի վոկալ ստեղծագործությունները

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 Martti Talvela (фин.) // Helsingin Sanomat / K. Niemi — Helsinki: Sanoma Media Finland, 1989. — ISSN 0355-2047; 1239-257X; 1798-1557
↑ ^3,0 ^3,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
↑ https://kansallisbiografia.fi/kansallisbiografia/henkilo/1526
↑ http://www.kansallisbiografia.fi/english/?id=1526
↑ http://www.discogs.com/artist/861487-Martti-Talvela
↑ ^7,0 ^7,1 Kansallisbiografia (фин.) / M. Klinge — Suomalaisen Kirjallisuuden Seura, Suomen Historiallinen Seura. — ISSN 1799-4349
↑ ^8,0 ^8,1 ^8,2 Горбунов, 2005
↑ Joseph Stevenson. «Martti Talvela Biography». AllMusic (անգլերեն). Վերցված է 2023-10-13-ին.
↑ Kozinn, 1989

Литература

Ханну-Илари Лампила. Мартти Талвела // Сто замечательных финнов : Калейдоскоп биографий = 100 suomalaista pienoiselämäkertaa venäjäksi : [пер. с

фин.] / Ред. Тимо Вихавайнен (Timo Vihavainen); пер. с фин. И. М. Соломеща. — Хельсинки : Общество финской литературы (Suomalaisen Kirjallisuuden Seura), 2004. — 814 с. — ISBN 951-746-522-X.

Seppo Heikinheimo Martti Talvela. — Helsinki: Otava, 1978. — ISBN 951-1-04859-7
Pekka Hako Unohtumaton Martti Talvela. — Helsinki: Ajatus Kirjat, 2004. — ISBN 951-20-6307-7
Donal Henahan Opera: Martti Talvela In Met 'Boris Godunov'(անգլ.) // The New York Times : newspaper. — 1987. — С. C-21. Архивировано из первоисточника 24 Մայիսի 2015.
Allan Kozinn Martti Talvela, 54, Imposing Bass Regarded as Peerless in 'Godunov'(անգլ.) // The New York Times : newspaper. — 1989. — С. D-11. Архивировано из первоисточника 20 Հունիսի 2013.
Николай Горбунов Звёздный бас из крестьянского рода // Эхо планеты : журнал. — 2005. — № 015. — С. 45—47. Архивировано из первоисточника 5 Հոկտեմբերի 2008.

Ссылки

«Martti Talvela (Singer)». Operaclass.com (անգլերեն) — Discography. Վերցված է 2023-10-13-ին.

Կաղապար:Вс

[_3c2f2d5fc8292549-1] 1,0 ^1,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_59e2171b79314abf-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 Martti Talvela (фин.) // Helsingin Sanomat / K. Niemi — Helsinki: Sanoma Media Finland, 1989. — ISSN 0355-2047; 1239-257X; 1798-1557

[_f9182f1a6ba0342b-3] 3,0 ^3,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)

[_9807e34184761a3f-4] ttps://kansallisbiografia.fi/kansallisbiografia/henkilo/1526

[_bc26c52c5b385197-5] ttp://www.kansallisbiografia.fi/english/?id=1526

[_c4d32411ebc04c4b-6] ttp://www.discogs.com/artist/861487-Martti-Talvela

[_f8b39389259746d3-7] 7,0 ^7,1 Kansallisbiografia (фин.) / M. Klinge — Suomalaisen Kirjallisuuden Seura, Suomen Historiallinen Seura. — ISSN 1799-4349

[Горбунов—2005——-8] 8,0 ^8,1 ^8,2 Горбунов, 2005

[9] Joseph Stevenson. «Martti Talvela Biography». AllMusic (անգլերեն). Վերցված է 2023-10-13-ին.

[Kozinn—1989——-10] Kozinn, 1989

[8]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[9]

[10]