Նևեր

Նևեր
Բնակավայր
	Նևեր
	ֆր.՝ Nevers
	Զինանշան
Երկիր	Ֆրանսիա
Մակերես	17,33 կմ²
ԲԾՄ	180 մետր
Բնակչություն	▲32 830 մարդ (հունվարի 1, 2021)
Ժամային գոտի	UTC+1 և UTC+2
Փոստային դասիչ	58000
Պաշտոնական կայք	nevers.fr(ֆր.)
	Նևեր (Ֆրանսիա)
	Նևեր (Ֆրանսիա)
	Նևեր Վիքիպահեստում

Նևեր (ֆր.՝ Nevers, ֆրանսերեն: ( լսել); լատին․՝ Noviodunum, aveli wu\ \85anwum` Nevirnum և Nebirnum) քաղաք Ֆրանսիայում, Նիևր դեպարտամենտի վարչական կենտրոնը։ Ընկած է ծովի մակարդակից 201 մետր բարձրության վրա, Լուար գետի աջ ափին, նրա Նիևր վտակի գետաբերանի մերձակայքում։ Նիվերնե պատմական մարզի մայրաքաղաքն է եղել։ Հախճապակու մի տարատեսակի՝ ֆայանսի արտադրության ամենամեծ կենտրոնն էր և է Ֆրանսիայում։ Զբաղեցնում է 17,33 քառակուսի կիլոմետր տարածք։ Բնակչության թվաքանակը 2004 թվականի տվյալներով եղել է 43.082։

Ժողովրդագրություն խմբագրել

Պատմական բնակչություն

Տարեթիվ	Բնակ․	տ․ ±%
1793	11 846	—
1800	11 200	−0.80%
1806	12 077	+1.26%
1821	12 280	+0.11%
1831	15 085	+2.08%
1836	16 967	+2.38%
1841	15 007	−2.43%
1846	16 721	+2.19%
1851	17 045	+0.38%
1856	18 182	+1.30%
1861	18 971	+0.85%
1866	20 700	+1.76%
1872	22 276	+1.23%
1876	22 704	+0.48%
1881	23 846	+0.99%
1886	25 006	+0.95%
1891	26 436	+1.12%
1896	27 108	+0.50%

Տարեթիվ	Բնակ․	տ․ ±%
1901	27 673	+0.41%
1906	27 030	−0.47%
1911	27 706	+0.50%
1921	29 754	+0.72%
1926	29 306	−0.30%
1931	31 879	+1.70%
1936	33 699	+1.12%
1946	34 036	+0.10%
1954	35 183	+0.42%
1962	39 085	+1.32%
1968	42 422	+1.37%
1975	45 480	+1.00%
1982	43 013	−0.79%
1990	41 968	−0.31%
1999	40 932	−0.28%
2007	38 007	−0.92%
2012	35 327	−1.45%
2017	32 990	−1.36%

Աղբյուր՝ EHESS^[4] and INSEE (1968–2017)^[5]

Պատմություն խմբագրել

Հինհռոմեական ժամանակներում Նևերը կելտական ցեղի ներկայացուցիչ հանդիսացող էդույներով բնակեցված քաղաք էր՝ Noviodunum/Նովիոդունում կամ Nivernum/Նիվերնում անվանումով։ Կլովիսի օրոք 506 թվականին այստեղ հիմնվել է համանուն եպիսկոպոսություն։ Նևերի (կամ Նիվերնեի) կոմսերն առաջին անգամ հիշատակվում են 9-րդ դարում։ Կոմս Գիլյոմ Նևերցին մասնակցել է Առաջին խաչակրաց արշավանքին։

Երբ Նևերների տոհմի արական գիծը մարեց (1184 թ.), Նիվերնեի կոմսությունը, ամուսնության միջոցով, անցավ Պիեռ դը Կուրտենեին ՝ Կոստանդնուպոլսի նախկին լատինական կայսրին։ Հետագայում այն պատկանել է Ֆլանդրիայի կոմսերին (Դամպիերի տուն) և Բուրգունդիայի դուքսերին ( Ֆիլիպ Խիզախի ժառանգներ)։

Ֆրանցիսկոս I արքան 1538 թվականին Նևերի կոմսությունը դարձրեց դքսություն՝ իր անվանակից Ֆրանցիսկոս Կլևսեցու համար։ Վերջինիս հերթով հաջորդեցին որդիները (ծնված Անտուան Վանդոմացու քրոջ հետ ամուսնությունից), որոնցից վերջինի մահից հետո (1564 թվականին) Նևերը և Ռեթելը հանձնվեցին նրանց քրոջը, որ Լոդովիկո Գոնզագայի կինն էր։

Վերջիններիս ծոռը՝ Մանտուայի դուքս Կառլո III Գոնզագան, 1659 թվականին Նևերը վաճառեց կարդինալ Մազարինին, որից հետո այն ժառանգեց կարդինալի եղբորորդին՝ Ֆիլիպ-Ժուլիեն Մանչինի-Մազարինին (1641-1707)։ Մանչինիների տոհմի ներկայացուցիչ նրա հետնորդները պահպանեցին Նևերի դուքսի տիտղոսը ընդհուպ մինչև ֆրանսիական հեղափոխությունը (վերջինը գրող Լուի-Ժյուլն էր)։

Պատմա-մշակութային հուշարձաններ խմբագրել

XV դարում կառուցված և Վերածննդի ժամանակներում վերակառուցված դքսական պալատ. 1980-ական թվականներին հարմարեցվել ու ծառայել է որպես քաղաքապետարանի շենք:.
Գոթիկ ոճով կառուցված Սոն Սիր տաճար. Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ ավերվել է, այնուհետև վերականգնվել:.
Ռոմանական ոճով կառուցված Սենտ Էտիեն եկեղեցի (1192). հեղափոխության տարիներին մասամբ վնասվել է, այդուհանդերձ՝ հիմնականում պահպանված է։

Կլիմա խմբագրել

Նևեր (1981–2010 averages)ի կլիմայական տվյալները
Ամիս	հունվ	փետ	մարտ	ապր	մայ	հուն	հուլ	օգոս	սեպ	հոկ	նոյ	դեկ	Տարի
Ռեկորդային բարձր °C (°F)	17.2 (63)	23.5 (74.3)	26.7 (80.1)	30.0 (86)	31.0 (87.8)	39.0 (102.2)	38.7 (101.7)	39.2 (102.6)	35.1 (95.2)	30.2 (86.4)	23.5 (74.3)	19.5 (67.1)	39.2 (102.6)
Միջին բարձր °C (°F)	6.7 (44.1)	8.3 (46.9)	12.4 (54.3)	15.4 (59.7)	19.4 (66.9)	22.8 (73)	25.5 (77.9)	25.2 (77.4)	21.4 (70.5)	16.7 (62.1)	10.5 (50.9)	7.1 (44.8)	16.0 (60.8)
Միջին ցածր °C (°F)	0.2 (32.4)	−0.1 (31.8)	1.8 (35.2)	3.9 (39)	7.9 (46.2)	10.9 (51.6)	12.8 (55)	12.3 (54.1)	9.1 (48.4)	7.0 (44.6)	2.8 (37)	0.8 (33.4)	5.8 (42.4)
Ռեկորդային ցածր °C (°F)	−25 (−13)	−21.8 (−7.2)	−13.8 (7.2)	−7.5 (18.5)	−4.8 (23.4)	0.2 (32.4)	3.4 (38.1)	0.3 (32.5)	−1.2 (29.8)	−8.9 (16)	−12.3 (9.9)	−16.8 (1.8)	−21.8 (−7.2)
Տեղումներ մմ (դյույմ)	62.0 (2.441)	57.8 (2.276)	54.3 (2.138)	68.7 (2.705)	80.1 (3.154)	70.1 (2.76)	61.8 (2.433)	60.9 (2.398)	67.5 (2.657)	77.6 (3.055)	70.1 (2.76)	73.2 (2.882)	804.1 (31.657)
Միջ. տեղումների օրեր (≥ {{{միավոր տեղումների օրեր}}})	12.0	10.0	10.3	10.7	11.5	8.8	8.3	8.3	8.4	11.0	11.6	11.7	122.7
% խոնավություն	87	82	78	74	77	76	74	77	80	85	87	87	80.3
Միջին ամսական արևային ժամ	65.5	85.6	147.7	170.3	197.9	223.2	235.0	227.5	180.0	121.0	65.4	54.9	1774
Աղբյուր #1: Météo France^[6]^[7]
Աղբյուր #2: Infoclimat.fr (humidity, 1961–1990)^[8]