Նաոխրեբ

Նաոխրեբ
_{վրաց.՝ ნაოხრები}
Գյուղ
	Նաոխրեբ ; վրաց.՝ ნაოხრები
	վրաց.՝ ნაოხრები
Երկիր	Վրաստան
Մարզ	Սամցխե-Ջավախք
Շրջան	Ախալցխայի
Համայնք	Ախալցխայի շրջան
Հիմնադրված է	1830 թ.
ԲԾՄ	1300 մ
Պաշտոնական լեզու	վրացերեն
Խոսվող լեզուներ	Վրացերեն (որպես պետական) ; Հայերեն (որպես մայրենի)
Բնակչություն	488 մարդ (2014)
Ազգային կազմ	Հայեր 99,6 %
Կրոնական կազմ	Հայ կաթողիկե եկեղեցի
Ժամային գոտի	UTC+4
	Նաոխրեբ (Վրաստան)
	Նաոխրեբ (Սամցխե-Ջավախեթի մարզ)
	Նաոխրեբ Վիքիպահեստում

Նաոխրեբ կամ Նորխեբ (Մորխեբ, վրաց.՝ ნაოხრები), հայաբնակ գյուղ Վրաստանի Սամցխե-Ջավախք մարզի Ախալցխայի շրջանում՝ Ախալցխա քաղաքից 11 կմ դեպի հարավ-արևմուտք, փոքր-ինչ թեք արևմտահայաց սարահարթին, ծովի մակերևույթից 1130-1240 մ բարձրության վրա^[2]։

Բնակչություն

Գյուղի բնակիչները հայեր են, որոնց նախնիները, ըստ որոշ տեղեկությունների, տեղափոխվել են Կարինի գավառի Արծաթի, Կամպիր, Ղարակեպակ և Հինձք գյուղերից^[2]^[3]^[4]^[5]^[6]^[7]^[8]^[9]։

Նաև հայտնի է, թե որ ազգատոհմի նախնիները որ բնակավայրից են տեղափոխվել Նաոխրեբ։ Պապոյենք կամպիրցիներ են, Փիլոսենք, Ղազարենք և Մելքոնենք` արծաթցիներ, Ղևենենք` ղարակեպակցիներ, իսկ Նազարեթենք և Փաշենք` հինձքցիներ^[2]^[9]։

Գյուղի բնակիչները հիմնականում զբաղվում են հացահատիկային բույսերի և կարտոֆիլի մշակությամբ, այգեգործությամբ, ինչպես նաև անասնապահությամբ։ Գյուղի մոտակայքում արդյունահանվում է գորշ ածուխ։

Եկեղեցական կյանք

Գյուղի հավատավոր բնակչությունը հիմնականում Հայ Կաթողիկե եկեղեցու հետևորդներ են^[2]։

Հայտնի է, որ գյուղի առաջին քահանան եղել է տեր Սահակ Ղազարյանը, ում շիրմաքարը գտնվում է եկեղեցու արևելյան կողմում^[10]^[11]։ 1991 թվականին քահանայագործելիս է եղել Սարգիս Մելքոնյանը, ում շիրմաքարը նույնպես գտնվում է եկեղեցու արևելյան կողմում^[10]^[12]։ 1915 թվականին գյուղի եկեղեցու քահանա է նշանակվել Բագրատ Տեր-Սիմոնյանցը, ով այդ պաշտոնում հիշվում է նաև 1916 թվականին^[10]^[13]^[14]։ 1936 թվականին հիշատակվում է Սարգիս քահանան, ում շիրմաքարը գտնվում է եկեղեցու արևելյան կողմում^[10]։ 1965 թվականին հիշվում է տիրացու Պետրոս Մուրադյանը^[10]։ 1994 թվականի մարտից մինչև 2003 թվականը գյուղի բնակչության հոգևոր կարիքները սպասարկում էր Էմմանուել վարդապետ Տապպաղյանը, ով պատարագ էր մատուցում նաև Աբաթխև, Ղուլալիս, Ծինուբան և Սուխլիս գյուղերում^[10]։ 2008 թվականից գյուղի քահանան է տեր Պողոս Գրիգորյանը, ով հովվում է նաև Աբաթխև, Ծինուբան և Ղուլալիս գյուղերին^[15]։

Գյուղում գործում է Սուրբ Փրկիչ հայ կաթողիկե եկեղեցին (կառուցված` 1860 թ.) և նորակառույց Սուրբ Մարիամ Աստվածածին մատուռը։

Պատմական հուշարձաններ

Նաոխրեբը հարուստ է պատմական հուշարձաններով, այդ թվում եկեղեցի, հին գերեզմանոցներ և այլն^[2]։

Ծանոթագրություններ

↑ «მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 2014». საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური. ნოემბერი 2014. Վերցված է 7 ნოემბერი, 2016-ին.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Սամվել Կարապետյան (2008). Ախալցխա (Սամցխե Ջավախք) (PDF). Երևան: Հայկական ճարտարապետությունն ուսումնասիրող հասարակական կազմակերպություն. էջ 243. ISBN 978-99941-875-0-8. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2021 թ․ փետրվարի 28-ին. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 26-ին. {{cite book}}: More than one of |accessdate= and |access-date= specified (օգնություն); More than one of |archivedate= and |archive-date= specified (օգնություն); More than one of |archiveurl= and |archive-url= specified (օգնություն)
↑ Յ. Քօսեան (1902). «Հանդէս Ամսօրեայ». Ախալցխա. էջ 83.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
↑ Սամվել Կարապետյան (2008). Ախալցխա (Սամցխե Ջավախք) (PDF). Երևան: Հայկական ճարտարապետությունն ուսումնասիրող հասարակական կազմակերպություն. էջ 201. ISBN 978-99941-875-0-8. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2021 թ․ փետրվարի 28-ին. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 26-ին. {{cite book}}: More than one of |accessdate= and |access-date= specified (օգնություն); More than one of |archivedate= and |archive-date= specified (օգնություն); More than one of |archiveurl= and |archive-url= specified (օգնություն)
↑ Սամվել Կարապետյան (2008). Ախալցխա (Սամցխե Ջավախք) (PDF). Երևան: Հայկական ճարտարապետությունն ուսումնասիրող հասարակական կազմակերպություն. էջ 202. ISBN 978-99941-875-0-8. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2021 թ․ փետրվարի 28-ին. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 26-ին. {{cite book}}: More than one of |accessdate= and |access-date= specified (օգնություն); More than one of |archivedate= and |archive-date= specified (օգնություն); More than one of |archiveurl= and |archive-url= specified (օգնություն)
↑ Սամվել Կարապետյան (2008). Ախալցխա (Սամցխե Ջավախք) (PDF). Երևան: Հայկական ճարտարապետությունն ուսումնասիրող հասարակական կազմակերպություն. էջ 212. ISBN 978-99941-875-0-8. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2021 թ․ փետրվարի 28-ին. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 26-ին. {{cite book}}: More than one of |accessdate= and |access-date= specified (օգնություն); More than one of |archivedate= and |archive-date= specified (օգնություն); More than one of |archiveurl= and |archive-url= specified (օգնություն)
↑ Յ. Քօսեան (1926). Բարձր Հայք, հատոր Բ. Վիեննա. էջ 100.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
↑ Պ. Յակոբեան (1993). Հրաւէր ողջմտութեան. Ս. Էջմիածին. էջ 131.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
↑ ^9,0 ^9,1 Հ. Հակոբյան (2002). Ախալցխա. Էրզրումյան գաղթից մինչև մեր օրերը. Երևան. էջ 150.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
↑ ^10,0 ^10,1 ^10,2 ^10,3 ^10,4 ^10,5 Սամվել Կարապետյան (2008). Ախալցխա (Սամցխե Ջավախք) (PDF). Երևան: Հայկական ճարտարապետությունն ուսումնասիրող հասարակական կազմակերպություն. էջ 247. ISBN 978-99941-875-0-8. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2021 թ․ փետրվարի 28-ին. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 26-ին. {{cite book}}: More than one of |accessdate= and |access-date= specified (օգնություն); More than one of |archivedate= and |archive-date= specified (օգնություն); More than one of |archiveurl= and |archive-url= specified (օգնություն)
↑ Հ. Հակոբյան (2002). Ախալցխա. Էրզրումյան գաղթից մինչև մեր օրերը. Երևան. էջ 152.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
↑ Յ. Քօսեան (1992թ.-ի մարտ). Հանդէս Ամսօրեայ. Ախալցխա. էջ 83.
↑ Ա. Դավթյան (1997). Հայկական և հայախառը բնակավայրերը Վրաստանում. Երևան. էջ 180.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
↑ Օրացոյց եւ պատկեր տօնից. Թիֆլիս. 1916. էջ 79.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
↑ Սամվել Կարապետյան (2008). Ախալցխա (Սամցխե Ջավախք) (PDF). Երևան: Հայկական ճարտարապետությունն ուսումնասիրող հասարակական կազմակերպություն. էջ 248. ISBN 978-99941-875-0-8. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2021 թ․ փետրվարի 28-ին. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 26-ին. {{cite book}}: More than one of |accessdate= and |access-date= specified (օգնություն); More than one of |archivedate= and |archive-date= specified (օգնություն); More than one of |archiveurl= and |archive-url= specified (օգնություն)

[აღწერა_2014-1] «მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 2014». საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური. ნოემბერი 2014. Վերցված է 7 ნოემბერი, 2016-ին.

[Ախալցխա243-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Սամվել Կարապետյան (2008). Ախալցխա (Սամցխե Ջավախք) (PDF). Երևան: Հայկական ճարտարապետությունն ուսումնասիրող հասարակական կազմակերպություն. էջ 243. ISBN 978-99941-875-0-8. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2021 թ․ փետրվարի 28-ին. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 26-ին. {{cite book}}: More than one of |accessdate= and |access-date= specified (օգնություն); More than one of |archivedate= and |archive-date= specified (օգնություն); More than one of |archiveurl= and |archive-url= specified (օգնություն)

[3] Յ. Քօսեան (1902). «Հանդէս Ամսօրեայ». Ախալցխա. էջ 83.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)

[4] Սամվել Կարապետյան (2008). Ախալցխա (Սամցխե Ջավախք) (PDF). Երևան: Հայկական ճարտարապետությունն ուսումնասիրող հասարակական կազմակերպություն. էջ 201. ISBN 978-99941-875-0-8. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2021 թ․ փետրվարի 28-ին. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 26-ին. {{cite book}}: More than one of |accessdate= and |access-date= specified (օգնություն); More than one of |archivedate= and |archive-date= specified (օգնություն); More than one of |archiveurl= and |archive-url= specified (օգնություն)

[5] Սամվել Կարապետյան (2008). Ախալցխա (Սամցխե Ջավախք) (PDF). Երևան: Հայկական ճարտարապետությունն ուսումնասիրող հասարակական կազմակերպություն. էջ 202. ISBN 978-99941-875-0-8. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2021 թ․ փետրվարի 28-ին. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 26-ին. {{cite book}}: More than one of |accessdate= and |access-date= specified (օգնություն); More than one of |archivedate= and |archive-date= specified (օգնություն); More than one of |archiveurl= and |archive-url= specified (օգնություն)

[6] Սամվել Կարապետյան (2008). Ախալցխա (Սամցխե Ջավախք) (PDF). Երևան: Հայկական ճարտարապետությունն ուսումնասիրող հասարակական կազմակերպություն. էջ 212. ISBN 978-99941-875-0-8. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2021 թ․ փետրվարի 28-ին. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 26-ին. {{cite book}}: More than one of |accessdate= and |access-date= specified (օգնություն); More than one of |archivedate= and |archive-date= specified (օգնություն); More than one of |archiveurl= and |archive-url= specified (օգնություն)

[7] Յ. Քօսեան (1926). Բարձր Հայք, հատոր Բ. Վիեննա. էջ 100.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)

[8] Պ. Յակոբեան (1993). Հրաւէր ողջմտութեան. Ս. Էջմիածին. էջ 131.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)

[Հ._Հակոբյան-9] 9,0 ^9,1 Հ. Հակոբյան (2002). Ախալցխա. Էրզրումյան գաղթից մինչև մեր օրերը. Երևան. էջ 150.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)

[Ախալցխա247-10] 10,0 ^10,1 ^10,2 ^10,3 ^10,4 ^10,5 Սամվել Կարապետյան (2008). Ախալցխա (Սամցխե Ջավախք) (PDF). Երևան: Հայկական ճարտարապետությունն ուսումնասիրող հասարակական կազմակերպություն. էջ 247. ISBN 978-99941-875-0-8. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2021 թ․ փետրվարի 28-ին. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 26-ին. {{cite book}}: More than one of |accessdate= and |access-date= specified (օգնություն); More than one of |archivedate= and |archive-date= specified (օգնություն); More than one of |archiveurl= and |archive-url= specified (օգնություն)

[Հ._Հակոբյան152-11] Հ. Հակոբյան (2002). Ախալցխա. Էրզրումյան գաղթից մինչև մեր օրերը. Երևան. էջ 152.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)

[12] Յ. Քօսեան (1992թ.-ի մարտ). Հանդէս Ամսօրեայ. Ախալցխա. էջ 83.

[13] Ա. Դավթյան (1997). Հայկական և հայախառը բնակավայրերը Վրաստանում. Երևան. էջ 180.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)

[14] Օրացոյց եւ պատկեր տօնից. Թիֆլիս. 1916. էջ 79.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)

[Ախալցխա248-15] Սամվել Կարապետյան (2008). Ախալցխա (Սամցխե Ջավախք) (PDF). Երևան: Հայկական ճարտարապետությունն ուսումնասիրող հասարակական կազմակերպություն. էջ 248. ISBN 978-99941-875-0-8. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2021 թ․ փետրվարի 28-ին. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 26-ին. {{cite book}}: More than one of |accessdate= and |access-date= specified (օգնություն); More than one of |archivedate= and |archive-date= specified (օգնություն); More than one of |archiveurl= and |archive-url= specified (օգնություն)

[2]

[1]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]