Վիքիպեդիա

Յուրի Իլյենկո

խորհրդային և ուկրաինացի կինոռեժիսոր, սցենարիստ

Յուրի Գերասիմովիչ Իլյենկո (ուկրաիներեն՝ Юрій Герасимович Іллєнко, հուլիսի 18, 1936(1936-07-18)[1], Չերկասի, Կիևի մարզ, Ուկրաինական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ - հունիսի 15, 2010(2010-06-15), Prokhorivka, Կանևի շրջան (Չերկասիի մարզ), Չերկասիի մարզ, Ուկրաինա), խորհրդային և ուկրաինացի կինոռեժիսոր, սցենարիստ, օպերատոր և քաղաքական գործիչ։ Ուկրաինական ԽՍՀ ժողովրդական արտիստ ( 1987 )։ Նրա չորս ֆիլմերը ներառված են ուկրաինական կինոյի պատմության 100 լավագույն ֆիլմերի ցանկում, որը կազմվել է կինոքննադատների շրջանում անցկացված հարցման արդյունքների հիման վրա։

Յուրի Իլյենկո
Ծննդյան թիվ՝հուլիսի 18, 1936(1936-07-18)[1]
Ծննդավայր՝Չերկասի, Կիևի մարզ, Ուկրաինական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ
Վախճանի թիվ՝հունիսի 15, 2010(2010-06-15) (73 տարեկան)
Վախճանի վայր՝Prokhorivka, Կանևի շրջան (Չերկասիի մարզ), Չերկասիի մարզ, Ուկրաինա
Քաղաքացիություն՝ ԽՍՀՄ
 Ուկրաինա
Մասնագիտություն՝կինոռեժիսոր, կինոօպերատոր, սցենարիստ և օպերատոր-բեմադրիչ
Պարգևներ՝
Ուկրաինական ԽՍՀ ժողովրդական արտիստ
«Վաստակի համար» 2-րդ աստիճանի շքանշան (Ուկրաինա)
Ուկրաինայի ժողովրդական արտիստ
Ուկրաինայի նախագահի պատվո նշան շքանշան
Ուկրաինայի Ալեքսանդր Դովժենկոյի անվան պետական մրցանակ և Շևչենկոյի անվան Ուկրայինայի ազգային մրցանակ
IMDb։ID 0407946

Կենսագրություն խմբագրել

Ծնվել է 1936 թվականի մայիսի 9- ին (այլ տվյալներով՝ հուլիսի 18-ին ), Չերկասիում։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի տարիներն ընտանիքի հետ անցկացրել է Սիբիրում, տարհանման մեջ (հայրը ռազմաճակատում էր)։ 1960 թվականին ավարտել է ՎԳԻԿ-ի օպերատորական բաժինը ( Ա.Վ. Գալպերինի արվեստանոց, ղեկավարներ՝ Բ.Ի. Վոլչեկ, Ս.Պ. Ուրուսևսկի )։ Կինոյում իր նորամուտը որպես օպերատոր կատարել է Յա Ա. Սեգելի «Մնաք բարով, աղավնիներ» ֆիլմում (1960)։ Աշխատել է Յալթայի կինոստուդիայում, իսկ 1963 թվականից՝ Կիևի Ա.Պ. Դովժենկոյի անվան կինոստուդիայում։ Իլյենկոյին համաշխարհային հռչակ բերեց Ս. Ի. Փարաջանովի «Մոռացված նախնիների ստվերները» (1964) ֆիլմում նրա կատարած օպերատորական աշխատանքը։

Իլյենկոյի ռեժիսորական գործերը, որոնք պատկանում են ուկրաինական բանաստեղծական կինոյի դպրոցին ( Լ. Մ. Օսիկ և ուրիշներ), մրցանակներ են շահել միջազգային կինոփառատոներում։

Մի քանի ֆիլմերում նա նկարահանվել է որպես դերասան ( Նյուտոնի փողոց, տուն 1, 1963)։ Ինքնադրսևորվել է նաև որպես նկարիչ, մասնակցել ցուցահանդեսների

ԽՄԿԿ անդամ էր 1973 թվականից։ Ուկրաինայի անկախության շրջանում նա ակտիվ քաղաքական դիրք է գրավել, դավանել ժամանակակից ուկրաինական ազգայնականության գաղափարները՝ դրանք քարոզելով իր գրական-գեղարվեստական ստեղծագործություններում և հրապարակագրության մեջ[2][3][4]։ Կյանքի վերջին տարիներին եղել է «Սվոբոդա» համաուկրաինական միավորման քաղխորհրդի անդամ։

Մահացել է 2010 թվականի հունիսի 15-ին Պրոխորովկա գյուղում ( Ուկրաինա, Չերկասիի մարզ, Կանևսկի շրջան)։ Հենց այդ գյուղի գերեզմանատանն էլ թաղվել է։

Եղբայրներից Վադիմ Գերասիմովիչ Իլյենկոն օպերատոր է, Միխայիլ Գերասիմովիչ Իլյենկոն՝ ռեժիսոր։

Կինը՝ Լյուդմիլա Ֆիլիպովնա Եֆիմենկոն է։ Ունեցել են երկու որդի՝ Ֆիլիպն ու Անդրեյը։ Ֆիլիպը դերասան է, պրոդյուսեր, Ուկրաինայի պետկինոյի ղեկավար, Անդրեյը՝ քաղաքական գործիչ, Ուկրաինայի Գերագույն ռադայի պատգամավոր։ Առաջին կինը, ումից բաժանվել է, դերասանուհի Լարիսա Կադոչնիկովան էր[5][6]։։

Ֆիլմագրություն խմբագրել

Օպերատոր
  1. 1960 — Մնաք բարով, աղավնիներ
  2. 1962 — Ինչ-որ տեղ ապրում է որդին
  3. 1964 — Մոռացված նախնիների ստվերները
  4. 1999 — Ավե Մարիա
Ռեժիսոր
  1. 1965 — Աղբյուր՝ ծարավների համար
  2. 1968 — Երեկոն Իվան Կուպալայից առաջ
  3. 1971 — Սպիտակ թռչուն՝ սև նշաններով (Մոսկվայի միջազգային կինոփառատոնի առաջին մրցանակ, премия МКФ в Սորենտոյի միջազգային կինոփառատոնի մրցանակ, օպերատոր՝ Վիլեն Կալյուտա)
  4. 1972 — Ամենին հակառակ / Наперекор всему (խորհրդա-հարավսլավական)
  5. 1974 — Երազել ու ապրել / Мечтать и жить (Իվան Միկոլայչուկի սցենարով)
  6. 1976 — Խորոված կարտոֆիլի տոնը
  7. 1979 — Չհնձված դաշտային ծաղիկների շերտը / Полоска нескошенных диких цветов
  8. 1981 — Անտառային երգ. Մավկա (ըստ Լեսյա Ուկրաինկայի)
  9. 1983 — Իշխանուհի Օլգայի լեգենդը
  10. 1987 — Ծղոտե զանգեր / Соломенные колокола
  11. 1990 — Կարապի լիճ. Գոտի (Ս Փարաջանովի սցենարի հիման վրա, Կինոքննադատների միջազգային ֆեդերացիայի մրցանակ Կաննի միջազգային կինոփառատոնում)
  12. 1996 — Сергей Параджанов. Партитура Христа до мажор
  13. 2001 — Աղոթք հետման Մազեպայի համար
Սցենարիստ
  1. 1983 — Միրգորոդը և նրա բնակիչները (սցենարի հեղինակ։ Ռեժիսորը Յուրի Իլյենկոյի եղբայրը՝ Միխայիլ Իլյենկոն է:)
Դերասան
  1. 1963 — Նյուտոնի փողոց, տուն 1 — Տիմոֆեյ Սուվեռնև (հնչյունավորել է Կիրիլ Լավրովը)
  2. 1974 — Երազել ու ապրել / Мечтать и жить — ձուլող բանվոր Գերասիմ
  3. 2001 — Աղոթք հետման Մազեպայի համար — գեներալ Ժուկ

Մանկավարժական գործունեություն խմբագրել

1986 թվականից Կիևի Կարպենկո-Կարիի անվան թատերական արվեստի ինստիտուտի կինոռեժիսուրայի և կինոդրամատուրգիայի ամբիոնի վարիչ էր, պրոֆեսոր։

Գրքեր խմբագրել

  • «Парадигма кино». Киев: Абрис / «Կինոյի պարադիգմը». Կիև։ Աբրիս, 1999 թ
  • Юрка Іллєнка. Доповідна Апостолові Петру. Автопортрет альтер его (в трьох книгах). — Тернопіль: Навчальна книга — Богдан, 2008; 2011.

Кн. 1, 704 с. ISBN 978-966-10-0238-7
Кн. 2, 432 с. ISBN 966-10-0286-X
Кн. 3, 642 с. ISBN 978-966-10-0755-9

Մեծարում խմբագրել

  • Ուկրաինական ԽՍՀ ժողովրդական արտիստ (1987)
  • Ուկրաինայի արվեստի ակադեմիայի անդամ ( 1996 թ. )
  • Ուկրաինայի նախագահի պատվո նշան (1996)[7]
  • Ուկրաինական ԽՍՀ Շևչենկոյի անվան պետական մրցանակ (1991) - «Մոռացված նախնիների ստվերները» ֆիլմի համար։
  • Վաստակի համար շքանշան, II աստիճան. ( սեպտեմբերի 10, 2008 թ. )[8]
  • Ուկրաինայի Ալեքսանդր Դովժենկոյի անվան պետական մրցանակ (2005)՝ ազգային կինեմատոգրաֆիայի զարգացման գործում ակնառու ավանդի համար։
  • 2018 թվականին՝ ապակոմունիզացիայի ժամանակ, Կիևում Մելնիկովի փողոցը վերանվանվել է Յուրի Իլյենկոյի պատվին։ Նրա անունով փողոցներ են կոչվել նաև Իվանո-Ֆրանկովսկում[9], Չերկասիում, Կանևում[10], Կամենսկում, Տերնոպոլում[11], դպրոց՝ Չերկասիում[12]...

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 SNAC — 2010.
  2. ↑ «Памяти товарища — ВО «Свобода»». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հունիսի 20-ին. Վերցված է 2017 թ․ մայիսի 18-ին.
  3. ↑ «Юрій Іллєнко. Війна і свобода / Украинская правда. Блоги». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ օգոստոսի 11-ին. Վերցված է 2017 թ․ մայիսի 18-ին.
  4. ↑ «Уроженец Черкасс Юрий Ильенко». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ օգոստոսի 11-ին. Վերցված է 2017 թ․ մայիսի 18-ին.
  5. ↑ «Дочь знаменитой «бесприданницы» лариса кадочникова: "мама привязала меня к кровати и потребовала… — Газета «ФАКТЫ и комментарии»». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 7-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 6-ին. {{cite web}}: no-break space character in |title= at position 98 (օգնություն)
  6. ↑ «Лариса Кадочникова: «Я иногда думаю, что было бы со мной, останься я с Ильёй Глазуновым» — Газета «ФАКТЫ и комментарии»». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 6-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 6-ին. {{cite web}}: no-break space character in |title= at position 89 (օգնություն)
  7. ↑ Указ Президента України № 323/96 від 8 травня 1996 року «Про нагородження Почесною відзнакою Президента України»
  8. ↑ Указ Президента України № 821/2008 від 10 вересня 2008 року «Про відзначення державними нагородами України діячів кіномистецтва» Արխիվացված 2014-12-19 Wayback Machine(ուկր.)
  9. ↑ «Вулицю Відкриту перейменували на вулицю Юрія Іллєнка». 18 Липня 2011. Արխիվացված է օրիգինալից 18 травня 2015-ին. Վերցված է 9 травня 2015-ին.
  10. ↑ Інна Огій, спеціаліст з питань регіональної та інформаційної політики апарату міськвиконкому. https://web.archive.org/web/20151119011115/http://www.kaniv-rada.gov.ua/page.php?p=2481. Արխիվացված է օրիգինալից 19 листопада 2015-ին. Վերցված է 22 листопада 2015-ին. {{cite web}}: Missing or empty |title= (օգնություն); Unknown parameter |вебсайт= ignored (օգնություն); Unknown parameter |видавець= ignored (օգնություն); Unknown parameter |дата= ignored (օգնություն); Unknown parameter |назва= ignored (օգնություն)
  11. ↑ Рішення Тернопільської міської ради від 24.03.2017 р. № 7/14/64
  12. ↑ «Черкаській школі присвоїли ім'я Юрія Іллєнка». Արխիվացված է օրիգինալից 23 грудня 2016-ին. Վերցված է 23 грудня 2016-ին.

Գրականություն խմբագրել

  • В. В. Головко. Іллєнко Юрій Герасимович Արխիվացված 2016-08-08 Wayback Machine //
  • Л. Брюховецька. Іллєнко Юрій Герасимович Արխիվացված 2019-02-25 Wayback Machine //
  • О. Мусієнко. Українська трагедія Юрія Іллєнка: [ії відбиття в кф «Криниця для спраглих», «Білий птах з чорною ознакою», «Молитва за гетьмана Мазепу»] // Мистецтвознавство України. — К.: Ін-т пробл. сучас. мистец. АМУ 2007. — Вип. 8, С. 207—217. — Бібліогр.: с. 217. — ISBN 966-8259-15-7
  • Кинословарь: В 2-х т. — Т. 2. — М., 1970. — С. 1098.
  • Спілка кінематографістів України. — К., 1985. — С. 65.
  • Кино: Знциклопедический словарь. — М., 1987. — С. 149.
  • Митці України. — К., 1992. — С. 277.
  • Мистецтво України: Біографічний довідник. — К., 1997. — С. 275.
  • Хто є хто в Україні. — К., 1997. — С. 195.
  • Всемирный биографический энциклопедический словарь. — М., 1998. — С. 302.
  • УСЕ: Універсальний словник-енциклопедія. — К., 1999. — С. 550.
  • Хто є хто в Україні. — К., 2000. — С. 181.
  • Шевченківські лауреати: 1962—2001. — К., 2001. — С. 211—212.
  • Кинословарь. — Т. 1. — СПб., 2001. — С. 455—456.
  • Універсум Արխիվացված 2004-12-03 Wayback Machine Юрій Іллєнко: коротка автобіографічна довідка.
  • Ольга Жук. Остання доповідна Юрія Іллєнка // Україна молода. — 2010. — 16 черв. Արխիվացված 2011-07-27 Wayback Machine
  • Погребняк Г. П. Юрій Іллєнко. Дивосвіт автора // Українська культура. — 1993. — № 4. — С.6-8

Արտաքին հղումներ խմբագրել

 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Յուրի Իլյենկո» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Յուրի_Իլյենկո&oldid=9808978» էջից