Վիքիպեդիա

Հյուսիսատլանտյան պայմանագիր

Հյուսիսատլանտյան պայմանագիր (անգլ.՝ North Atlantic Treaty), միջազգային համաձայնագիր, որը կնքվել է 1949 թվականի ապրիլի 4-ին ԱՄՆ-ի Կոլումբիա դաշնային շրջանի Վաշինգտոն քաղաքում, արևմտաեվրոպական և հյուսիսամերիկյան 12 երկրների կողմից՝ հավաքական պաշտպանության նպատակով ջանքերի միավորման, Հյուսիսատլանտյան աշխարհաշրջանում խաղաղության, անդորրի և անվտանգության պահպանման նպատակով։

Հյուսիսատլանտյան կամ Վաշինգտոնյան պայմանագրի բնագրի առաջին էջը

Հյուսիսատլանտյան կամ Վաշինգտոնի պայմանագիրը հիմնադիր փաստաթուղթ դարձավ Հյուսիսատլանտյան պայմանագրի կազմակերպության կամ անգլերեն հապավմամբ՝ ՆԱՏՕ-ի (NATO, North Atlantic Treaty Organization) ստեղծման համար։

Պայմանագրի լեզուներն են անգլերենը և ֆրանսերենը։ Պայմանագիրն ուժի մեջ է մտել 1949 թվականի օգոստոսի 24-ից։ Պայմանագիրը ռատիֆիկացրել են ստորագրող երկրների մեծ մասը։ Պայմանագրի դեպոզիտար, այսինքն՝ պահպանող կողմն է ԱՄՆ-ի կառավարությունը։

Պայմանագրի անդամները խմբագրել

 
ՆԱՏՕ-ի անդամների ընդգրկման ժամանակագրական քարտեզը:

Հիմնադիր անդամները խմբագրել

Հիմնադիր 12 անդամները[1]։

Հյուսիսատլանտյան կամ Վաշինգտոնի պայմանագիրը սկզբնապես ստորագրել են, այսինքն հիմնադիր անդամներն են հետևյալ 12 երկրները.

Հետագայում միացած անդամները խմբագրել

Հյուսիսատլանտյան կամ Վաշինգտոնի պայմանագիրն ունի հոդված 10, որի համաձայն հետագայում նրան միացել են հետևյալ 16 երկրները.

Եվս մի շարք երկրներ ցանկություն են հայտնել միանալ Հյուսիսատլանտյան պայմանագրին։

Պայմանագրի բովանդակությունը խմբագրել

Հյուսիսատլանտյան պայմանագրի 4-րդ հոդվածը խմբագրել

Պայմանագրի 4-րդ հոդվածը[2]։ Թուրքիան և Պայմանագրի 4-րդ հոդվածը[3]։

Լատվիան և Պայմանագրի 4-րդ հոդվածը[4]։ Լիտվան և Պայմանագրի 4-րդ հոդվածը[5] և Լեհաստան[6]։ Ղրիմը և Պայմանագրի 4-րդ հոդվածը Ղրիմի ճգնաժամ։

Թուրքիան և Պայմանագրի 4-րդ հոդվածը՝ Սորուչի ահաբեկչություն[2][7]։

Հյուսիսատլանտյան պայմանագրի 5-րդ հոդվածը խմբագրել

Հյուսիսատլանտյան պայմանագրի առանցքային հոդվածը 5-րդն է։ ՆԱՏՕ-ի կողմից Հյուսիսատլանտյան պայմանագրի 5-րդ հոդվածի օգտագործումը[8][9][10]։

Թուրքիայի փորձերը օգտագործելու Հյուսիսատլանտյան պայմանագրի 5-րդ հոդվածը[11][12][13][14][15][16][17][18][19][20][21][22][23][24][25][26][27][28]։

Հյուսիսատլանտյան պայմանագրի 6-րդ հոդվածը խմբագրել

Հյուսիսատլանտյան պայմանագրի 6-րդ հոդվածը[29][30]։

Տես նաև խմբագրել

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ Bevans, Charles Irving (1968). «North Atlantic Treaty». Treaties and other international agreements of the United States of America 1776–1949. Vol. Volume 4, Multilateral 1946–1949. Washington, D.C.: Department of State. էջ 831. LCCN 70600742. OCLC 6940. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 1-ին. {{cite book}}: |volume= has extra text (օգնություն)
  2. ↑ 2,0 2,1 telegraph.co.uk: "Turkey calls for emergency Nato meeting to discuss Isil and PKK", 26 Jul 2015
  3. ↑ «The consultation process and Article 4». NATO.int. 2014 թ․ մարտի 4. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 4-ին. «Since the Alliance's creation in 1949, Article 4 has been invoked several times.... On two occasions in 2012, Turkey requested that the North Atlantic Council (NAC) convene under Article 4: once on 22 June after one of its fighter jets was shot down by Syrian air defence forces and the second time on 3 October when five Turkish civilians were killed by Syrian shells.... Previously, on 10 February 2003, Turkey formally invoked Article 4 of the North Atlantic Treaty, asking for consultations in the NAC on defensive assistance from NATO in the event of a threat to its population or territory resulting from armed conflict in neighbouring Iraq.»
  4. ↑ «UNSC, EU, NATO to hold urgent meetings over Ukraine». 2014 թ․ մարտի 1. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 6-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 6-ին. «Meanwhile, Lithuania and Latvia called upon the North Atlantic Council, the decision-making body of NATO, to hold an extraordinary session on Ukraine, citing security concerns.», Turkishpress.com
  5. ↑ Ford, Matt (2014 թ․ մարտի 1). «Russia's Seizure of Crimea Is Making Former Soviet States Nervous». The Atlantic. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 4-ին. «Linas Linkevicius, Lithuania's foreign minister, responded on Saturday by invoking Article 4 of the North Atlantic Treaty ... for only the fourth time in the alliance's history.»
  6. ↑ Baker, Peter (2014 թ․ մարտի 3). «Top Russians Face Sanctions by U.S. for Crimea Crisis». Նյու Յորք Թայմս. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 4-ին. «NATO called its second emergency meeting on Ukraine in response to a request from Poland under Article 4 of the North Atlantic Treaty relating to threats to a member state's security and independence.»
  7. ↑ Ford, Dana (2015 թ․ հուլիսի 27). «Turkey calls for rare NATO talks after attacks along Syrian border». CNN. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 27-ին.
  8. ↑ NATO: Key Events (timeline), 2001: "Large-scale terrorist attacks in New York and Washington D.C.—NATO invokes Article 5 for the first time ever and adopts a broader approach to security" (See also: Public statement of casus foederis)
  9. ↑ «NATO Update: Invocation of Article 5 confirmed – 2 October 2001». Nato.int. Վերցված է 2010 թ․ օգոստոսի 22-ին.
  10. ↑ %201949-Present.pdf «NATO's Operations 1949–Present» (PDF). NATO. 2010 թ․ հունվարի 22. Վերցված է 2013 թ․ սեպտեմբերի 4-ին. {{cite web}}: Check |url= value (օգնություն)(չաշխատող հղում)
  11. ↑ todayszaman.com: "PM: Turkey may invoke NATO’s Article 5 over Syrian border fire" Արխիվացված 2015-06-26 Wayback Machine, 11 Apr 2012
  12. ↑ todayszaman.com: "Observers say NATO’s fifth charter comes into play if clashes with Syria get worse" Արխիվացված 2015-06-26 Wayback Machine, 11 Apr 2012
  13. ↑ todayszaman.com: "NATO says monitoring tension in Turkey-Syria border" Արխիվացված 2015-06-26 Wayback Machine, 12 Apr 2012
  14. ↑ todayszaman.com: "Turkey to discuss Syria with NATO at Brussels meeting" Արխիվացված 2015-06-26 Wayback Machine, 17 Apr 2012
  15. ↑ todayszaman.com: "Turkey intends to provoke tension in Syria by raising Article 5, Syria says" Արխիվացված 2015-06-27 Wayback Machine, 29 Apr 2012
  16. ↑ «Turkey: Syria's jet downing an attack on the whole of NATO». TodaysZaman. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հունիսի 26-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 10-ին.
  17. ↑ todayszaman.com: "NATO envoys to meet Tuesday over downed Turkish jet" Արխիվացված 2015-06-27 Wayback Machine, 24 Jun 2012
  18. ↑ todayszaman.com: "Turkey says jet shot down in international airspace " Արխիվացված 2015-06-26 Wayback Machine, 24 Jun 2012
  19. ↑ todayszaman.com: "Turkey not to invoke Art. 5, NATO war in Syria as unlikely as ever" Արխիվացված 2015-06-27 Wayback Machine, 25 Jun 2015
  20. ↑ Ankara warns against attack on tomb, Hürriyet Daily News, 7 August 2012.
  21. ↑ todayszaman.com: "NATO wary of Syria intervention, but ready to defend Turkey" Արխիվացված 2015-06-27 Wayback Machine, 8 Oct 2012
  22. ↑ «Ankara Bar Association challenges YouTube ban». TodaysZaman. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հունիսի 27-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 10-ին.
  23. ↑ «Turkish journalist detained over leak of key Syria meeting». TodaysZaman. 2014 թ․ մարտի 29. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հունիսի 27-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 10-ին.
  24. ↑ YouTube ban: How Turkish officials conspired to stage Syria attack to provoke war RT, 28 March 2014.
  25. ↑ NATO. «NATO – Event: Meetings of NATO Ministers of Defence, 24-Jun.-2015». NATO.
  26. ↑ nato.int: "Defence Ministers Meetings – Brussels, 24 and 25 june 2015", 26 May 2015
  27. ↑ telegraph.co.uk: "US confirms it will place 250 tanks in eastern Europe to counter Russian threat", 23 Jun 2015
  28. ↑ telegraph.co.uk: "Nato updates Cold War playbook as Putin vows to build nuclear stockpile", 25 Jun 2015
  29. ↑ Hall, John (1965 թ․ օգոստոսի 8). «Hawaii Lacks NATO Coverage if Attacked». Chicago Tribune. UPI. էջեր Section 1A, Page 4. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 29-ին.
  30. ↑ David P. Auerswald, and Stephen M. Saideman, eds. NATO in Afghanistan: Fighting Together, Fighting Alone (Princeton U.P., 2014)

Արտաքին կապեր խմբագրել

 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հյուսիսատլանտյան պայմանագիր» հոդվածին։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 6, էջ 449)։  
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Հյուսիսատլանտյան_պայմանագիր&oldid=9741354» էջից