Կառնուտ

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Կառնուտ (այլ կիրառումներ)

Կառնուտ (նախկին անվանումը՝ Դիրաքլար), գյուղ Հայաստանի Շիրակի մարզի Ախուրյանի տարածաշրջանում, մարզկենտրոն Գյումրիից 7 կմ արևելք, Փամբակի լեռների ստորոտին։

Գյուղ
Կառնուտ
Երկիր	Հայաստան
Մարզ	ՇիրակիՇիրակի մարզ|Շիրակի
Համայնք	Շիրակի մարզ, Ախուրյանի շրջան և Ալեքսանդրապոլի գավառ
Մակերես	20.8 կմ²
ԲԾՄ	1570 մ
Պաշտոնական լեզու	Հայերեն
Բնակչություն	1071 մարդ (2012)
Ազգային կազմ	Հայեր
Ժամային գոտի	UTC+4
Կառնուտ (Հայաստան)
Կառնուտ Վիքիպահեստում

Նախկինում մտել է Երևանի նահանգի Ալեքսանդրապոլի գավառի մեջ և տարբեր ժամանակներում ունեցել է Գառնուտ, Դիրակ, Դիրակլար, Դիրաքլյար, Տիրեքլեր, Կարնուտ անվանումները։ Կառնուտ է վերանվանվել 1946 թ. ապրիլի 26-ին։

Ունի դպրոց, բուժկետ, կապի հանգույց։ Կառուցված է Կառնուտի ջրամբարը։

Աշխարհագրություն

Գյուղը տեղադրված է Փամբակի լեռնաշղթայի ստորոտում՝ քարքարոտ ձորում՝ ծովի մակարդակից 1570 մ բարձրության վրա։

Կլիմա

Ունի ցուրտ կլիմա, սակավ տեղումներ։ Լինում են ուժեղ քամիներ, հաճախակի են մառախուղները և ձնաբքերը։ Ամառը տաք է, համեմատաբար խոնավ։ Տարեկան տեղումների քանակը 600-700մմ։

Բնակչություն

1831 թվականից ի վեր բնակեցված է հայերով, որոնց նախնիների մի մասը 19-րդ դարում գաղթել է Արևմտյան Հայաստանի Դերջանի գավառից և Կարսի մարզից։

Ըստ ազգային վիճակագրական ծառայության տվյալների համայնքը 2013 թ-ի հունվարի 1-ի դրությամբ ունեցել է 929 մարդ։ Սեռային կազմում տղամարդիկ կազմում են 48%, կանայք՝ 52%։ Տարիքային խմբերը բաշխված են հետևյալ կերպ. մինչաշխատունակներ՝ 33%, աշխատունակներ՝ 51%, հետաշխատունակներ՝ 16%։

Կառնուտի ազգաբնակչության փոփոխությունը.

Տարի	1831	1873	1897	1926	1939	1959	1970	1979	1989	2001	2011
Բնակիչ	151	534	965	1149	1136	783	719	667	544	992	851

Տնտեսություն

Բնակչությունը զբաղվում է դաշտավարությամբ, անասնապահությամբ, պտղաբուծությամբ, թռչնաբուծությամբ, շաքարի ճակնդեղի և բանջարաբոստանային կուլտուրաների մշակությամբ։ Գյուղատնտեսության մասնագիտացման ուղղությունը երկրագործություննէ։ Գյուղատնտեսական հողահանդակները գրեթե ամբողջությամբ օգտագործվում են որպես վարելահողեր՝ կազմելով 514 հա։ Պետական հողերը գլխավորապես օգտագործվում են որպես վարելահողեր, արոտավայրեր՝ կազմելով համապատասխանաբար 146 և 421 հեկտար։ Մշակում են հացահատիկային, բանջարաբոստանային, կերային կուլտուրաներ, պտուղներ։ Նախկինում զբաղվել են շաքարի ճակնդեղի մշակությամբ, որոնք վերամշակվել է Սպիտակի շաքարի գործարանում։ Երկրաշարժի արդյունքում գործարանը հիմնովին ավերվել է և շաքարի ճակնդեղի ցանքերի մակերեսները զգալի կրճատվել են։

Օգտակար հանածոներ

Կառնուտի շրջակայքը հարուստ է բազալտի հանքերով։

Պատմամշակութային կառույցներ

Գյուղից 1 կմ հյուսիս՝ սարի կատարին, պահպանված են մ.թ.ա. VIII-VII դարերի ջրամբարի մնացորդները։

Կառնուտի գերեզմանոցում պահպանվել են IV դ. միանավ եկեղեցու ավերակներ։ Կառույցի ծավալա-տարածական հորինվածքը բարձրանում է բազմաստիճան գետնախարսխի վրա։ Ուղղանկյուն, արևելքից կիսաշրջան աբսիդով վերջավորվող աղոթասրահն ունի Հայաստանի հնագույն բազիլիկներին բնորոշ ձգված համաչափություններ (1։ 2.36)։ Աղոթասրահին հարավից կից է ուղղանկյուն սենյակ, որի արևելյան պատում՝ դրսից, փոքրիկ աբսիդի առկայությունը վկայում է վերջինիս շարունակության վրա արտաքին սյունասրահի գոյությունը։ Մուտքերը երեքն են՝ մեկը արևմուտքից և երկուսը՝ հարավից։ Պահպանվել է եկեղեցու քիվից մի բեկոր՝ ատամիկներով մշակված։ Ենթադրվում է, որ Կառնուտի եկեղեցին եղել է մեհյան, իսկ IV-V դարերում վերածվել եկեղեցու և X դարում վերակառուցվել։

Կառնուտում են գտնվում «Լույս աղբյուր» և Սբ. Մինաս մատուռները։

Տես նաև

• Կառնուտի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ (Շիրակի մարզ)

Արտաքին հղումներ

• Կառնուտ գյուղի էջը CAA կայքում Արխիվացված 2011-08-20 Wayback Machine
• Կառնուտ գյուղի մասին Armeniapedia.org կայքում

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 5, էջ 273)։