Կապիլա Վացյայան
Կապիլա Վացյայան (դեկտեմբերի 25, 1928[1], Դելի, Բրիտանական Հնդկաստան, Բրիտանական կայսրություն - սեպտեմբերի 16, 2020, Դելի, Դելիի ազգային մայրաքաղաքային տարածք, Հնդկաստան), հնդկական դասական պարի, արվեստի, ճարտարապետության և արվեստի պատմության առաջատար գիտնական էր։ Նա Հնդկաստանում աշխատել է որպես պատգամավոր և բյուրոկրատ, ինչպես նաև եղել է Ինդիրա Գանդիի արվեստի ազգային կենտրոնի հիմնադիր տնօրեն։
| Կապիլա Վացյայան հինդի՝ कपिला वात्स्यायन | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | դեկտեմբերի 25, 1928[1] |
| Ծննդավայր | Դելի, Բրիտանական Հնդկաստան, Բրիտանական կայսրություն |
| Մահացել է | սեպտեմբերի 16, 2020 (91 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Դելի, Դելիի ազգային մայրաքաղաքային տարածք, Հնդկաստան |
| Քաղաքացիություն |  Հնդկաստան,  Բրիտանական Հնդկաստան և Հնդկաստանի տիրապետություն |
| Կրթություն | Միչիգանի համալսարան, Դելիի համալսարան և Banaras Hindu University? |
| Մասնագիտություն | քաղաքական գործիչ, հեղինակ և արվեստագետ |
| Ամուսին | Ագյեյա |
| Զբաղեցրած պաշտոններ | Ռաջյա Սաբհայի անդամ |
| Պարգևներ և մրցանակներ | |
 Kapila Vatsyayan Վիքիպահեստում | |
1970 թվականին Վացյայանը ստացել է Սանգեեթ Նաթակ Ակադեմիայի կրթաթոշակը, որը մրցանակ էր շնորհում Հնդկաստանում պարի և երաժշտության զարգացման համար։ Դրան հաջորդել է 1995 թվականին Լալիթ Կալա Ակադեմիայի կրթաթոշակը, որը մրցանակ էր շնորհում Հնդկաստանում կերպարվեստի զարգացման համար։
Վաղ կյանք և նախապատմություն
խմբագրելՆա ծնվել է Դելիում՝ Ռամ Լալի և Սատյավաթի Մալիկների ընտանիքում։ Կապիլան Դելիի համալսարանից ստացել է անգլիական գրականության մագիստրոսի կոչում։ Այնուհետև ավարտել է կրթության երկրորդ մագիստրատուրան Միչիգանի համալսարանում և ստացել դոկտորական աստիճան Վարանասիի հինդու համալսարանում[2]։
Բանաստեղծ և արվեստաբան Քեշավ Մալիկը նրա ավագ եղբայրն էր, իսկ ամուսնացել էր հայտնի հինդի գրող Ս.Հ. Վացյայանի հետ (1911–1987)։ Նրանք ամուսնացել են 1956 թվականին և բաժանվել 1969 թվականին[2]։
Կարիերա
խմբագրելՎացյայանը հեղինակել է բազմաթիվ գրքեր, այդ թվում՝ «Հնդկական արվեստների հրապարակը և շրջանը» (1997), «Բհարատա. Նատյա Սաստրա» (1996 թ) և «Մատրալաքսանամը» (1988)[3][4]։
1987 թվականին դարձել է Ինդիրա Գանդիի արվեստի ազգային կենտրոնի (Ինդիրա Կալակենդրա) հիմնադիր հոգաբարձուն և քարտուղարը, որը Հնդկաստանի արվեստի լավագույն կազմակերպությունն է Դելիում։ Այնուհետև, 1993 թվականին նշանակվել է ակադեմիական տնօրեն, պաշտոն, որը զբաղեցրել է մինչև 2000 թվականը՝ մինչև թոշակի անցնելը[5]։
2005 թվականին, երբ Հնդկաստանի Ազգային Կոնգրեսի գլխավորած ձախ կենտրոնամետ կառավարությունը վերադարձել է իշխանության, նա նշանակվել է հաստատության նախագահ։ Նա նաև աշխատում էր որպես Հնդկաստանի կառավարության քարտուղար կրթության նախարարությունում, որտեղ պատասխանատու էր մեծ թվով ազգային բարձրագույն ուսումնական հաստատությունների ստեղծման համար։ Նա Հնդկաստանի միջազգային կենտրոնում Ասիա ծրագրի նախագահն էր[6]։
Վացյայանը հայտնի է մեծ արվեստագետների հետ համագործակցությամբ, ինչպիսիք են լեգենդար մաեստրո Գուրու Մանի Մադհավա Չաքյարը (1899-1990), որն առանցքային դեր է խաղացել դասական հնդկական արվեստի ձևերի ժառանգության պահպանման գործում[7]։
2006 թվականին նա առաջադրվել է որպես Հնդկաստանի խորհրդարանի վերին պալատի՝ Ռաջյա Սաբհայի անդամ, թեև 2006 թվականի մարտին հրաժարական է տվել ֆինանսկան խնդիրների պատճառով։ 2007 թվականի ապրիլին կրկին առաջադրվել է Ռաջյա Սաբհային, որի ժամկետը լրանում էր 2012 թվականի փետրվարին[8][9]։
Մահ
խմբագրելԿապիլա Վացյայանը մահացել է 2020 թվականի սեպտեմբերի 16-ին, 92 տարեկան հասակում, Նյու Դելիի իր տանը[10][11]։
Մրցանակներ
խմբագրելՎացյայանը 1970 թվականին ստացել է Սանգեեթ Նաթակ Ակադեմիայի կրթաթոշակ։ Նույն տարում Ասիական մշակութային խորհրդը նրան շնորհել է Ռոքֆելլերի 3-րդ մրցանակ։ 1975 թվականին նրան շնորհվել է հեղինակավոր Ջավահարլալ Նեհրու կրթաթոշակ[12]։
1992 թվականին Ասիական մշակութային խորհուրդը նրան պարգևատրել է Ջոն Դ. Ռոքֆելլերի 3-րդ մրցանակով՝ Հնդկաստանում պարի և արվեստի պատմության միջազգային ըմբռնման, պրակտիկայի և ուսումնասիրության մեջ ունեցած նշանակալի ավանդի համար[13][14]։
1998 թվականին Կապիլան ստացել է «Պարարվեստի հետազոտության մեջ ակնառու ներդրում» մրցանակը, որը տրվել է պարարվեստի հետազոտությունների կոնգրեսի (CORD) կողմից[15]։
2000 թվականին Ռաջիվ Գանդիի ազգային Սադբհավանայի մրցանակի դափնեկիր էր, իսկ 2011 թվականին Հնդկաստանի կառավարության կողմից նրան շնորհվել է Պադմա Վիբհուշա մրցանակ[16][17]։
Մատենագրություն
խմբագրել- Kapila Vatsyayan; Jayadeva (1980). Jāur Gīta-Govinda: a dated sixteenth century Gīta-Govinda from Mewar. National Museum.
- Kapila Vatsyayan (1982). Dance Sculpture in Sarangapani Temple. Society for Archaeological, Historical, and Epigraphical Research.
- Kapila Vatsyayan (1987). Traditions of Indian folk dance. Clarion Books associated with Hind Pocket Books. ISBN 9788185120225.
- Kapila Vatsyayan (1991). Concepts of Space: Ancient and Modern. Abhinav Publications. ISBN 978-81-7017-252-9.
- Kapila Vatsyayan (1992). Indian classical dance. Publications Division, Ministry of Information and Broadcasting, Govt. of India. ISBN 978-81-230-0589-8.
- Kapila Vatsyayan; Baidyanath Saraswati; Subhash Chandra Malik; Madhu Khanna (1994). Art, the Integral Vision: A Volume of Essay in Felicitation of Kapila Vatsyayan. D. K. Print World (P) Limited. ISBN 978-81-246-0029-0.
- Kapila Vatsyayan (1995). Paramparik bharatiya rangmanch: anant dharane. National Book Trust. ISBN 978-81-237-1432-5.
- Kapila Vatsyayan (1995). The Indian Arts, Their Ideational Background and Principles of Form. Affiliated East-West Press.
- Kapila Vatsyayan (1995). Prakŗti: The Integral Vision. D K Printworld (P) Limited. ISBN 978-81-246-0036-8.
- Kapila Vatsyayan (1997). The Square and the Circle of the Indian Arts. Abhinav Publications. ISBN 978-81-7017-362-5.
- Kapila Vatsyayan (2004). Dance in Indian Painting. Abhinav Publications. ISBN 978-81-7017-153-9.
- Kapila Vatsyayan (2006). Bharata The Natyasastra. Sahitya Akademi. ISBN 978-81-260-1808-6.
- Kapila Vatsyayan (2007). Classical Indian dance in literature and the arts. Sangeet Natak Akademi.
- Kapila Vatsyayan, ed. (2011). Transmissions and Transformations: Learning Through the Arts in Asia. Primus Books. էջեր 9–. ISBN 978-93-80607-14-6.
- Kapila Vatsyayan (2011). The Darbhanga Gita-Govinda. Abhinav Publications. ISBN 978-81-7017-447-9.
- Kapila Vatsyayan (2011). Asian Dance: Multiple Levels. B.R. Rhythms. ISBN 978-81-88827-23-7.
- Kapila Vatsyayan (2013). Plural Cultures and Monolothic Structures. Primus Books. ISBN 978-93-80607-45-0.
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ 1,0 1,1 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
- ↑ 2,0 2,1 «Members Biodata». Rajya Sabha. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 8-ին.
- ↑ «Vatsyayan resigns from RS». Rediff.com India News. 2006 թ․ մարտի 24. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 8-ին.
- ↑ «Swaminathan, Vatsyayan nominated to Rajya Sabha». The Hindu. 2007 թ․ ապրիլի 11. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ հոկտեմբերի 1-ին. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 8-ին.
- ↑ Uttara Asha Coorlawala (2000 թ․ հունվարի 12). «Kapila Vatsyayan – Formative Influences». narthaki. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 8-ին.
- ↑ Bouton, Marshall & Oldenburg, Philip, Eds. (2003). India Briefing: A Transformative Fifty Years, p. 312. Delhi: Aakar Publications.
- ↑ «About IGNCA». IGNCA. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 6-ին. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 8-ին.
- ↑ «Kapila Vatsyayan: Polymath of the arts». Frontline (անգլերեն). 2020 թ․ սեպտեմբերի 22. Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 8-ին.
- ↑ «Congress appoints Kapila Vatsyayan as IGNCA chairperson, completes tit-for-tat with NDA». India Today. 2005 թ․ հոկտեմբերի 31. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 8-ին.
- ↑ «'A huge void in the art and culture world': Indians mourn the death of Kapila Vatsyayan». 2020 թ․ սեպտեմբերի 16.
- ↑ «Kapila Vatsyayan, grand matriarch of cultural research, passes away». The Hindu (Indian English). 2020 թ․ սեպտեմբերի 16. ISSN 0971-751X. Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 8-ին.
- ↑ «SNA: List of Sangeet Natak Akademi Ratna Puraskar winners (Akademi Fellows)». Official website. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 4-ին.
- ↑ «Official list of Jawaharlal Nehru Fellows (1969-present)». Jawaharlal Nehru Memorial Fund.
- ↑ «ACC: List of John D. Rockefeller 3rd Awardees». Official website. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հուլիսի 26-ին.
- ↑ «Past Award Recipients». Congress on Research in Dance. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 13-ին.
- ↑ «Secularism under assault, says Sonia». The Hindu. 2001 թ․ օգոստոսի 21. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ նոյեմբերի 10-ին.
- ↑ «Padma Awards Announced» (Press release). Ministry of Home Affairs. 2011 թ․ հունվարի 25. Վերցված է 2011 թ․ հունվարի 25-ին.