Քիրոն

Քիրոն;
	Քիրոնը սովորեցնում է Աքիլեսին նվագել քնարի վրա
Տեսակ	Կենտավրոս
Դիցաբանություն	Հին հունական
Սեռ	արական
Հունական գրաձև	Χείρων
Այլ մշակույթներում	Սատուռն
Հայր	Կրոնոս
Մայր	Փիլիրա
Քույր/Եղբայր	Զևս և Դոլոփս
Ամուսին	Քարիկլո
Զավակներ	Գիպպա, Էնդեյս, Ocyrhoe?, Կարիստուս և Կարիկլուս
	Chiron Վիքիպահեստում

Քիրոն (հուն․՝ Χείρων), հին հունական դիցաբանությունում^[1] թեսալիական մարդաձի, Կրոնոսի և Փիլիրայի որդին^[2]։ Ի սկզբանե օժտված է եղել անմահությամբ։ Նրա կինն էր Քարիկլոն, ով եղել է նաև Աքիլլեսի ստնտուն^[3], իսկ դուստրը՝ Գիպպան։

Դիցաբանության մեջ մարդաձիերի կերպարը բացասական է. նրանք փառաբանում էին խռովությունները, հակված էին ոգելից խմիչքներին և թշնամաբար էին տրամադրված մարդկանց նկատմամբ։ Ի տարբերություն նրանց՝ Քիրոնը իմաստուն էր և բարի։ Նա ապրում էր Պելիոն լեռան վրա։ Նա եղել է Ապոլլոնի և Արտեմիսի աշակերտը, սովորեցրել Յասոնին, որի ճանապարհորդության համար պատրաստել է առաջին երկնային գլոբուսը, Դիոսկուրոսներին և Աքիլեսին^[4]։ Նրանք համարվում են Քիրոնի հետնորդները, որոնց նա կերակրել էր առյուծի մսով։ Քիրոնը Ասկլեպիոսին^[5] և Պատրոկլուսին^[6] սովորեցրել է բժշկություն, իսկ Ակտեոնին՝ որսորդություն։ Առասպելական մարդաձին մասնակցել է գինու աստված Դիոնիսոսի հնդկական արշավանքին^[7], Պելևսին նվիրել հացենուց պատրաստված նիզակ^[8]։

Քիրոնը եղել է Հերակլեսի մոտ ընկերը։ Հերակլը, սիրուց արբած, եկել է նրա մոտ և ապրել քարայրում^[9]։ Քիրոնը մահացել է թունավոր աղեղից։ Ըստ ավանդության՝ Հերակլը պատահմամբ է վիրավորել նրա ծունկը^[10]։ Սարսափելի տանջանքներ զգալով՝ հրաժարվել է անմահությունից՝ այն փոխանցելով Պրոմեթևսին։ Ըստ որոշ հեղինակների, նա բնակություն է հաստատել Մալեայում^{[Ն 1]}, որտեղ մահացել է Հերակլի նետից^[11]։

Հին հույները արտածել են Քիրոնի աստղապատկերը՝ որպես աղեղնավորի համաստեղություն^[12]՝ Օձակիր համաստեղության արևելքում և Այծեղջյուր համաստեղության արևմուտքում։

Նշումներ

↑ Մալեա՝ հրվանդան Լակոնիայում, կամ քաղաք Թեսալիայում։

Ծանոթագրություններ

↑ Мифы народов мира. М., 1991-92. В 2 т. Т.2. С.593; См. Титаномахия, фр.11 Бернабе; Псевдо-Аполлодор. Мифологическая библиотека I 2, 4; II 5, 4.11; III 4, 4; 10, 3; 13, 3.5-6.8
↑ Титаномахия, фр.6 Ивлин-Уайт; Псевдо-Аполлодор. Мифологическая библиотека I 2, 4
↑ Примечания Н. А. Чистяковой в кн. Аполлоний Родосский. Аргонавтика. М., 2001. С.185
↑ Гораций. Эподы 13, 11-18
↑ Гомер. Илиада IV 219
↑ Гомер. Илиада IV 832
↑ Нонн. Деяния Диониса XIV 51
↑ Гомер. Илиада XVI 143; XIX 390; Стасин. Киприи, фр.5 Ивлин-Уайт
↑ Псевдо-Эратосфен. Катастеризмы 40
↑ Диодор Сицилийский. Историческая библиотека IV 12, 8
↑ Псевдо-Аполлодор. Мифологическая библиотека II 5, 4
↑ Псевдо-Эратосфен. Катастеризмы 40; Гигин. Астрономия II 38, 1

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Քիրոն» հոդվածին։

[11] Մալեա՝ հրվանդան Լակոնիայում, կամ քաղաք Թեսալիայում։

[1] Мифы народов мира. М., 1991-92. В 2 т. Т.2. С.593; См. Титаномахия, фр.11 Бернабе; Псевдо-Аполлодор. Мифологическая библиотека I 2, 4; II 5, 4.11; III 4, 4; 10, 3; 13, 3.5-6.8

[2] Титаномахия, фр.6 Ивлин-Уайт; Псевдо-Аполлодор. Мифологическая библиотека I 2, 4

[3] Примечания Н. А. Чистяковой в кн. Аполлоний Родосский. Аргонавтика. М., 2001. С.185

[4] Гораций. Эподы 13, 11-18

[5] Гомер. Илиада IV 219

[6] Гомер. Илиада IV 832

[7] Нонн. Деяния Диониса XIV 51

[8] Гомер. Илиада XVI 143; XIX 390; Стасин. Киприи, фр.5 Ивлин-Уайт

[9] Псевдо-Эратосфен. Катастеризмы 40

[10] Диодор Сицилийский. Историческая библиотека IV 12, 8

[12] Псевдо-Аполлодор. Мифологическая библиотека II 5, 4

[13] Псевдо-Эратосфен. Катастеризмы 40; Гигин. Астрономия II 38, 1

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[Ն 1]

[11]

[12]