Մարի Էսպրի Լեոն Վալրաս (ֆր.՝ Marie-Ésprit-Léon Walras; դեկտեմբերի 16, 1834(1834-12-16)[1][2][3], Էվրո[4] - հունվարի 5, 1910(1910-01-05)[1][2][3], Կլարանս, Մոնտյո, Շվեյցարիա), ֆրանսիացի տնտեսագետ, Լոզանի մարժինալիստական դպրոցի առաջնորդ։ 1870-1892 թվականներին եղել է Լոզանի համալսարանի պրոֆեսոր։ Ընդհանուր տնտեսական հավասարակշռության տեսության հիմնադիր[6]։

Լեոն Վալրաս
ֆր.՝ Léon Walras
Ծնվել էդեկտեմբերի 16, 1834(1834-12-16)[1][2][3]
Էվրո[4]
Մահացել էհունվարի 5, 1910(1910-01-05)[1][2][3] (75 տարեկան)
Կլարանս, Մոնտյո, Շվեյցարիա
ԳերեզմանCemetery of Clarens
Քաղաքացիություն Ֆրանսիա
ՈւղղությունԼոզանի դպրոց
Մասնագիտությունտնտեսագետ, պրոֆեսոր և մաթեմատիկոս
Հաստատություն(ներ)Լոզանի համալսարան
Ալմա մատերՓարիզի լեռնահանքային բարձրագույն դպրոց
Տիրապետում է լեզուներինֆրանսերեն[1][5]
ՀայրAuguste Walras?
 Léon Walras Վիքիպահեստում

Օգյուստ Վալրասի որդին է։

Կենսագրություն խմբագրել

Լեոն Վալրասը ծնվել է Էվրյոյում (Ֆրանսիա), փիլիսոփա և տնտեսագետ Օգյուստ Վալրասի ընտանիքում։

Ավարտել է Փարիզի համալսարանը՝ նախ 1851 թվականին գրականության ոլորտում ստանալով դիպլոմ, ապա 1853 թվականին՝ բնագիտության։ Փարիզի լեռնահանքային ինստիտուտում ինժեներություն սովորելու անհաջող փորձից հետո, փորձել է ուսումնասիրել լրագրություն, դասախոսել, հրապարակել սիրային պատմություն, երկաթուղային ընկերությունում աշխատել որպես ծառայող և ղեկավարել գյուղատնտեսական կոպերատիվներին սպասարկող բանկ։

 
Վալրասի և նրա դստեր՝ Մարի Ալինի (1869-1942) գերեզմանը Շվեյցարիայի Վո կանտոնի Կլարենս գերեզմանատանը։

Այնուհետև հոր ազդեցությամբ ոգեշնչվել է սոցիալական գիտություն ստեղծելու գաղափարով և այս նպատակի իրականացման համար մշակել վիթխարի ծրագիր։ Հորից վերցրել է ինչպես հարկային, այնպես էլ հողային բարեփոխումների (հողերի սեփականության ազգայնացում) սոցիալիստական համոզմունքները և հիմնական տնտեսական գաղափարները (արժեքի սուբյեկտիվ տեսություն, տնտեսության մաթեմատիկա)։

Վալրասի գիտական կարիերան սկսել է 1860 թվականին Լոզանում կայացած «Հարկային խնդիրների միջազգային կոնգրեսում» հաջող ելույթից հետո, որից հետո ստացել է Լոզանի իրավաբանական ֆակուլտետի քաղաքական տնտեսագիտության ամբիոնի ղեկավարումը, որտեղ աշխատել է մինչև թոշակի անցնելը՝ 1892 թվականը։ Նրան փոխարինել է Վ. Պարետոն։ Վալրասը հրաժարական տալուց հետո շարունակել է ակտիվ աշխատել։

Հիմնական գաղափարներ խմբագրել

  • Առաջին անգամ ներկայացրել է շուկայի հավասարակշռության ամենատարածված չափանիշները. «Պահանջարկը հավասար է առաջարկին»,
  • Առաջարկել է ընդհանուր տնտեսական հավասարակշռության հայեցակարգը, առաջին մաթեմատիկական մեկնաբանությունը,
  • Ներկայացրել է չորս շուկաների հայեցակարգը՝ աշխատուժ, կապիտալ, ֆինանսական և սպառողական ապրանքներ ու ծառայություններ,
  • Մաթեմատիկական մեթոդները ներկայացրել է որպես տնտեսական գիտության անփոխարինելի տարր։

«Իրական մաքուր քաղաքական տնտեսության տարրեր» գրքում Վալրասը ներկայացրել է ընդհանուր հավասարակշռության հիմնական սկզբունքները.

Տնտեսական հավասարակշռության տեսությունը Վալրասի հավակնությունն է անմահության համար, հիանալի տեսություն, որի բյուրեղյա հստակ ընթացքը լուսավորում էր զուտ տնտեսական հարաբերությունների կառուցվածքը՝ մեկ հիմնարար սկզբունքի լույսի ներքո։ Լոզանի համալսարանի կողմից Վալրասի պատվին տեղադրված հուշարձանի վրա միայն երկու բառ է ճիշտ փորագրված. «Տնտեսական հավասարակշռություն» (Équilibre économique):

Հիմնական աշխատանքներ խմբագրել

 
Théorie mathématique de la richesse sociale, 1883
  • Լ. Վալրաս: «Մաքուր քաղաքական տնտեսության տարրեր» — Մ.: Իզոգրաֆ, 2000. — 448 էջ. (Éléments d’économie politique pure, 1874);
  • «Սոցիալական տնտեսության ուսումնասիրություններ» (Études d’économie sociale, 1896);
  • «Կիրառական քաղաքական տնտեսության դրվագներ» (Études d’économie politique appliquée, 1898).

Հետազոտական կենտրոններ խմբագրել

Գիտնականի աշխատանքի ուսումնասիրությունն իրականացնում են Վալրաս-Պարետոյի (Լոզան) միջդիսցիպլինար հետազոտությունների կենտրոնը, Վալրասի միջազգային ասոցիացիան և Օգյուստի և Լեոն Վալրասովի կենտրոնը (Լիոն)։

Վալրասի միջազգային ասոցացիա[7] (фр. L’Association Internationale Walras; AIW), միջազգային տնտեսական գիտական հասարակություն, որը հիմնադրվել է 1997 թվականին՝ պրոֆեսոր Դ. Ուոլքերի նախաձեռնությամբ։ Ասոցիացիայի հիմնական նպատակը ստեղծագործական գործունեության ուսումնասիրությունն է և Լ. Վալրասի գաղափարների զարգացումը։ Ասոցիացիայի նախագահն է Ռ. Բարանզինին։ Ասոցիացիայի անդամ էր Նոբելյան դափնեկիր Պ. Սամուելսոնը։ Ասոցիացիան անցկացրել է մի շարք գիտական ստուգազրույցներ նվիրված գիտնականի աշխատանքին. 1999 թվական ՝ Փարիզ, 2000 թվական՝ Դիժոն, 2002 թվական՝ Լիոն, 2004 թվական՝ Նիցա։ 2006 թվականին ստուգազրույցն անցկացվել է սեպտեմբերի 21-22-ը, Լոզանում։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.) / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Roglo — 1997. — ed. size: 9000000
  4. 4,0 4,1 4,2 Deutsche Nationalbibliothek Record #118806068 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
  5. CONOR.Sl
  6. «Галерея экономистов Economicus.Ru- Леон Вальрас». Վերցված է 2013 թ․ ապրիլի 8-ին.
  7. Страница Международной ассоциации Вальраса на сайте Лозаннского университета

Գրականություն խմբագրել

  • Բլաուգ Մ. Վալրաս, Լեոն // 100 հայտնի տնտեսագետները Քեյնսից առաջ - Սանկտ Պետերբուրգ. Տնտեսագիտություն, 2008 .-- S. 55-58: - 352 էջ։ - (Տնտեսական դպրոցի գրադարան, հատոր 42)։ - 1500 օրինակ։
  • Վալրաս Բլաուգ, Ընդհանուր հավասարակշռությունն ըստ Վալրասի // Տնտեսական միտքը հետադարձ հայացքով = տնտեսական տեսություն հետադարձ հայացքից։ - Մ .: Բիզնես, 1994 .-- S. 527-540: - XVII, 627 էջ։
  • Մարի Էսպրի Լեոն Վալրաս / Վասիլչուկ Յու. Ա. - Մ։ Սովետական հանրագիտարան, 1971. - (Մեծ սովետական հանրագիտարան. [30 հատորով] / Ch. Ed. A. M. Prokhorov; 1969-1978):
  • Շումպետեր Յ. Գլուխ 2. Մարի Էսպրի Լեոն Վալրաս (1834—1910) // 10 հայտնի տնտեսագետները Մարքսից մինչև Քեյնս — Մ.: Հայդարի համալսարան, 2011. — էջ. 117-124. — 400 էջ. — 1 000 օրինակ։

Արտաքին հղումներ խմբագրել