Իվան Ֆիչև
Իվան Ֆիչև (բուլղար․՝ Иван Фичев) (ապրիլի 15 (27), 1860[1], Վելիկո Տիռնովո, Օսմանյան կայսրություն - նոյեմբերի 18, 1931[2][1], Սոֆիա, Բուլղարիա), բուլղարացի գեներալ, պաշտպանության նախարար, զինվորական պատմաբան և գիտական գործիչ։
| Իվան Ֆիչև | |
|---|---|
| բուլղար․՝ Иван Иванов Фичев | |
 | |
| ապրիլի 15 (27), 1860[1] - նոյեմբերի 18, 1931[2][1] (71 տարեկան) | |
| Ծննդավայր | Վելիկո Տիռնովո, Օսմանյան կայսրություն |
| Մահվան վայր | Սոֆիա, Բուլղարիա |
| Քաղաքացիություն |  Բուլղարիա |
| Զորատեսակ | հետևազոր |
| Կոչում | գեներալ-լեյտենանտ |
| Մարտեր/ պատերազմներ | Serbo-Bulgarian War?, Առաջին Բալկանյան պատերազմ, Battle of Kirk Kilisse?, Battle of Lule Burgas?, Առաջին համաշխարհային պատերազմ և Երկրորդ Բալկանյան պատերազմ |
| Կրթություն | Ռոբերթ քոլեջ, Վասիլ Լևսկու անվան ազգային ռազմական համալսարան և Ապրիլովի անվան ազգային ավագ դպրոց |
| Պարգևներ |   և  |
Կենսագրություն խմբագրել
Իվան Ֆիչևը ծնվել է 1860 թվականին Տիրնավայում (ներկայիս Վելիկո Տիռնովո), որը այդ ժամանակ մտնում էր Օսմանյան կայսրության կազմի մեջ։ Նա ազգային վերածննդի նշանավոր ճարտարապետ Կոլյու Ֆիչետո թոռն է։ Ֆիչևը սովորել է Տարնովոյում, Գաբրովոյում և Ստամբուլի Ռոբերտ քոլեջում։
1877-78 թվականների Ռուս-թուրքական պատերազմի ժամանակ նա անդամակցել է Բուլղարական կամավորական կորպուսին և հետագայում աշխատել է որպես թարգմանիչ ռուսական Գաբրովո և Տառնովո մարզերում։ 1880 թվականից մինչև 1882 թվականները սովորել է Սոֆիայի Ռազմական դպրոցում, ավարտելուց հետո ստացել լեյտենանտի կոչում և սկսել է ծառայել Վառնայի 20-րդ հետևակային գումարտակում։ 1885 թվականի օգոստոսին նրան տրվել է Առաջին լեյտենանտի կոչում։
Սերբ-բուլղարական պատերազմ խմբագրել
1885 թվականին Սերբ-բուլղարական պատերազմում նա Դանուբի 5-րդ ստորաբաժանման հրամանատարն էր և մասնակցեց նոյեմբերի 12-ից 16-ը Վիդինի պաշտպանոթյանը։
1886–1911 խմբագրել
1887 թվականին նրան շնորհվել է Կապիտանի զինվորական կոչումը և 1898 թվականին նա ավարտել է Թուրինի ռազմական ակադեմիան Իտալիայում։ 1892 թվականի հունվարի մեկին նա դարձել է մայոր, իսկ 1903 թվականի հունվարի մեկին` գնդապետ։ 1907 թվականի սկզբից նա նշանակվել է Երկրորդ թրակիան հետևակային դիվիզիայի հրամանատար, որի գտնվելու վայրն էր Պլովդիվը և 1908 թվականի հունվարի մեկին նրան տրվեց գեներալ մայորի կոչում։ 1910-ից 1914 թվականներին նա Բուլղարիայի բանակի գլխավոր շտաբի պետն էր, որի ընթացքում տեղի ունեցան երկու Բալկանյան պատերազմները և այսպիսով նրա պլանների հիման վրա կազմակերպվեց պատերազմը Օսմանյան կայսրության դեմ։
Բալկանյան պատերազմներ խմբագրել
Առաջին Բալկանյան պատերազմի ժամանակ (1912–1913) նա գլխավորում էր ռազմագործողությունները Թրակիայում և մասնակեցել է հաջող ճակատամարտերին Լոզենգրադում և Լուլե Բուգասում, սական բուլղարական գրոհը կասեցվեց Չատալժայում, որն ընդամենը 20 կմ էր հեռու օսմանյան մայրաքաղաքից։ Նա բուլղարացիների պատվիրակության մեջ էր, երբ սկսվեցին Չատալժայի զինադադարի քննարկումները։ 1913 թվականի մայիսին Ֆիչևը հրաժարական տվեց իր պաշտոնից որպես բողոքի ակցիա, սակայն նրա հրաժարականը չընդունվեց և նա մնաց գլխավոր շտաբի պետ Երկրորդ Բալկանյան պատերազմի ընթացքում։ Նա նաև ստորագրեց Բուխարեստի հաշտության պայմանագիրը որպես բուլղարական պատվիրակության անդամ քննարկումների ժամանակ։
Հետագա կյանք խմբագրել
Բալկանյան պատերազմներից հետո նա շարունակեց մնալ բանակի գլխավոր շտաբի պետ։ 1914 թվականի հունվարի մեկին նրան շնորհվեց գեներալ լեյտենանտի կոչում և երկու շաբաթ անց նա նշանակվեց 3-րդ ռազմական շրջանի հրամանատար։ Նույն թվականի սեպտեմբերի 14-ին նա նշանակվեց Պատերազմի նախարար մինչև 1915 թվականի օգոստոսը, որ նա զորացրվեց պահեստային ուժեր։ Առաջին համաշխարհային պատերազմից հետո նա եղել է Դեսպանորդ Ռումինիայի մայրաքաղաք Բուխարեստում։
Իվան Ֆիչևը մահացել է 1931 թվականի նոյեմբերի 13-ին Սոֆիայում։
Գրականություն խմբագրել
- Недев, С., Командването на българската войска през войните за национално обединение, София, 1993, Военноиздателски комплекс „Св. Георги Победоносец“
- Симеон Радев:“Конференцията в Букурещ и Букурещския мир от 1913 г.
- Вълков, Г., Генерал Иван Фичев. Избрани произведения, София, 1988, Военно издателство
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Swartz A. Open Library — 2007.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Իվան Ֆիչև» հոդվածին։ |