Վիքիպեդիա

Էլիու Ռութ

ամերիկացի քաղաքական գործիչ

Էլիու Ռութ (անգլ.՝ Elihu Root, փետրվարի 15, 1845(1845-02-15)[1][2][3][…], Քլինթոն, Օնեյդա շրջան, Նյու Յորք, ԱՄՆ[4] - փետրվարի 7, 1937(1937-02-07)[1][2][3][…], Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ), ամերիկացի քաղաքական և պետական գործիչ, 1912 թվականի Խաղաղության Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր։

Էլիու Ռութ
 
Կուսակցություն՝ ԱՄՆ Հանրապետական կուսակցություն
Կրթություն՝ Համիլթոն քոլեջ, Նյու Յորքի համալսարանի իրավաբանական դպրոց, Կոլումբիայի համալսարան և Williston Northampton School?
Մասնագիտություն՝ քաղաքական գործիչ, փաստաբան, դիվանագետ և իրավաբան
Ծննդյան օր փետրվարի 15, 1845(1845-02-15)[1][2][3][…]
Ծննդավայր Քլինթոն, Օնեյդա շրջան, Նյու Յորք, ԱՄՆ[4]
Վախճանի օր փետրվարի 7, 1937(1937-02-07)[1][2][3][…] (91 տարեկան)
Վախճանի վայր Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ
Թաղված Hamilton College Cemetery[5]
Քաղաքացիություն  ԱՄՆ
Հայր Oren Root?
Մայր Nancy Whitney Buttrick?
Ամուսին Clara Frances Wales?
Զավակներ Edith Root?[6], Elihu Root, Jr.? և Edward Wales Root?
 
Ինքնագիր Изображение автографа
 
Պարգևներ

Կենսագրություն խմբագրել

Ծնվել է Նյու Յորք նահանգի Քլինթոն քաղաքում՝ Օրեն Ռութի և Նենսի Ուիթնի Բաթրիկի ընտանիքում։ Հայրը Համիլթոնի քոլեջի մաթեմատիկայի պրոֆեսոր էր, որը 1864 թվականին գերազանցությամբ ավարտել է նաև Էլիու Ռութը։ 1867 թվականին ավարտել է Նյու Յորքի համալսարանի իրավաբանական ֆակուլտետը։ Զբաղվել է իրավաբանությամբ[10]։

1878 թվականին Ռութն ամուսնացել է Կլարա Ֆրենսիս Ուելսի՝ «Scientific American» ամսագրի խմբագրի դստեր հետ։

1883-1885 թվականներին զբաղեցրել Է Նյու Յորքի հարավային շրջանի դատախազի պաշտոնը։

1899-1904 թվականներին զբաղեցրել է ԱՄՆ ռազմական նախարարի պաշտոնը՝ նախագահներ Ուիլիամ Մաք-Քինլիի և Թեոդոր Ռուզվելտի օրոք։ Պաշտպանության նախարարի պաշտոնում հիմնադրել է ռազմական քոլեջ, ընդլայնել Վեսթ Փոյնթի ռազմական ակադեմիան և ուժեղացրել դաշնային վերահսկողությունը Ազգային գվարդիայի նկատմամբ։

1905 թվականին՝ Ջոն Հեյի մահից հետո, նախագահ Ռուզվելտը Ռութին նշանակել էր պետքարտուղար։ Պետքարտուղարի պաշտոնում նա բարեփոխել է հյուպատոսական ծառայությունը, աջակցել Հեռավոր Արևելքում «բաց դռների» քաղաքականությանը։ 1906 թվականին այցելել է Ռիո դե Ժանեյրոյում իրականացվող 3-րդ համաամերիկյան կոնֆերանս, համոզել լատինաամերիկյան երկրների կառավարություններին մասնակցել Հաագայի Խաղաղության կոնֆերանսին։ 1907 թվականին Վաշինգտոնում կազմակերպել է Կենտրոնական Ամերիկայի խաղաղության համաժողովը։ 1908 թվականին նա մասնակցությամբ Ճապոնիայի հետ կնքվել է Ռութա-Տակահիրայի համաձայնագիրը։

1909-1915 թվականներին Ռութը եղել է սենատոր Նյու Յորքից։ 1917 թվականին՝ Ռուսաստանում Փետրվարյան հեղափոխությունից հետո, Ռութը հատուկ առաքելությամբ ուղարկվել է Խորհրդային Ռուսաստան, որի կազմում, բացի նրանից, ընդգրկված էր աշխատանքի ամերիկյան ֆեդերացիայի փոխնախագահ Ջեյմս Դունկանը (անգլ.՝ James Duncan), սոցիալիստ Չարլզ Ռասել (անգլ.՝ Charles Edward Russell), գեներալ Հյու Սքոթ (անգլ.՝ Hugh L. Scott), ծովակալ Ջեյմս Գլենոն, Նյու Յորքի բանկիր Ս.Բերտրոն (անգլ.՝ S. R. Bertron), «International Harvester Company» մեխանիկական հնձվորների արտադրության ընկերության նախագահ Սայրուս Մակքորմիկ (անգլ.՝ Cyrus H. McCormick), ԵՄՔԱ-ի գործիչ Ջոն Մոտտը և նախկինում Ռուսաստան ժամանած արդյունաբերող Չարլզ Քրեյնը։ Ռութը վերադարձել է Վաշինգտոն՝ արտահայտելով քիչ արդարացված լավատեսություն և հավատ Ռուսաստանի ուժերի և ռազմական խանդավառության հանդեպ, որոնք դեռ պահպանվում էին։ Վուդրո Վիլսոնը, որը ավելին է ակնկալել առաքելությունից, մեղադրել է Ռութին դրա ցածր արդյունավետության համար, որի նկատմամբ նախագահի կարծիքով Ռուսաստանում անվստահություն կար։ Ռութը նույնպես քիչ էր վստահել Վիլսոնին։ Նա ձգտում էր ցույց տալ իր համակրանքը ռուսական հեղափոխության նկատմամբ[11]։ Հոկտեմբերյան հեղափոխությունից հետո պնդել է պետական դավաճանության մեղադրանքով Վ. Ի. Լենինին պարտադիր մահվան դատավճռով դատել։

Մասնակցել է Ազգերի լիգայի ստեղծմանը։

Եղել է Միջազգային հարաբերությունների խորհրդի հիմնադիրներից մեկը[12]։

Մասնակցել է Փարիզի խաղաղության վեհաժողովի աշխատանքներին։ 1921-1922 թվականներին Ռութը ներկայացրել է ԱՄՆ-ն Վաշինգտոնի ծովային կոնֆերանսում։

Ստեղծագործություններ խմբագրել

  • Citizen’s Part in Government. Yale University Press, 1911,
  • Experiments in Government and the Essentials of the Constitution. Princeton University Press, 1913,
  • Addresses on International Subjects. Harvard University Press, 1916,
  • Military and Colonial Policy of the United States. Harvard University Press, 1916,
  • Miscellaneous Addresses. Harvard University Press, 1917,
  • The United States and the War. The Mission in Russia, 1918,
  • Men and Policies: Addresses by Elihu Root. Harvard University Press, 1925։

Ֆիլմի մարմնավորում խմբագրել

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Encyclopædia Britannica
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 https://archive.org/details/historyofbenchba02mcad/page/336/mode/1up
  5. ↑ Find A Grave — 1996.
  6. ↑ Lundy D. R. The Peerage
  7. ↑ http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/1912/
  8. ↑ https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/about/amounts/
  9. ↑ https://www.universiteitleiden.nl/en/about-us/facts-and-figures/laureates
  10. ↑ Смолин А. В. Два адмирала: А. И. Непенин и А. В. Колчак в 1917 г.. — СПб. : «Дмитрий Буланин», 2012. — С. 184. — 200 с. : ил. — ISBN 978-5-86007-700-3.
  11. ↑ Иванян Э. А. Энциклопедия российско-американских отношений. XVIII-XX века.. — Москва: Международные отношения, 2001. — 696 с. — ISBN 5-7133-1045-0
  12. ↑ Овинников Р. С. Уолл-стрит и внешняя политика // Глава III. Аппарат проведения : [арх. 11 Հոկտեմբերի 2013]. — М. : Международные отношения, 1980.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Էլիու Ռութ» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Էլիու_Ռութ&oldid=9159020» էջից