Երեքշաբթի

Երեքշաբթի՝ շաբաթվա երկրորդ օրը արևմտյան երկրների մեծամասնությունում և երրորդ օրը ըստ Հուդա-Քրիստոնեական օրացույցի։

Ծագումնաբանություն

Արես աստծու արձանի հռոմեական տարբերակը, որից սկիզբ է առնում երեքշաբթի օրվա անվանումը շատ լեզուներով ի պատիվ նրա անունով անվանված մոլորակի:

Հայերենով (Երեքշաբթի), վրացերենով (სამშაბათი — սամշաբաթի), բաշկիրերենով (шишәмбе - շիշամբե), տաջիկերենով (сешанбе-սեշամբե) և թաթարերեն (сишәмбе-սիշամբե) բառացի նշանակում է երեք օր շաբաթից։ Հին Հռոմում անվանումը նվիրված էր Մարսին (ֆր.՝ Mardi, իտալ.՝ Martedì), հյուսիսգերմանական ցեղերի մոտ իր պատիվ Տյուրի (նորվ.՝ Tysdag), ինչը անդրադարձել է հռոմեական և գերմանական լեզուների վրա։

Լատիներենով երեքշաբթին կոչում են dies Martis («Մարսի օր») և համարվում է հունարեն ἡμέρα Ἄρεως (Արեսի օր) թարգմանությունը։ Շաբաթվա յոթ օրերի ասոցացումը յոթ դասական մոլորակների հետ հավանաբար գալիս է հելլենական ժամանակաշրջանից^[1]։ 1-ին և 3-րդ դարերին Հռոմեական կայսրությունում ութօրյա աշխատանքային շաբաթը փոխարինվեց յոթօրյային։ Անգլերենով երեքշաբթի բառը գալիս է հին անգլերեն Tiwesdæg բառից։ Այն գալիս է հին գերմաներենից, որը թարգմանվել է լատիներենից և Մարսի փոխարեն գրվել է գերմանական աստծու` Teiwaz (հին անգլերենով Tiw) անունը։ Այսպիսով երեքշաբթին բառացի նշանակում է «Տյուրի օր»^[2]։

Հնդկաստանի դասական լեզուներում երեքշաբթի օրվան ասում են Անգարակա («այն ունի կարմիր գույն»)^[3] և նվիրված է պատերազմի աստված Մանգալին և կարմիր մոլորակ Մարսին։

«Երեքշաբթի», ճապոներենում բառացի թարգմանվում է «կրակի օր» (火曜日):

Ծանոթագրություններ

↑ Широкое использование семидневной недели всюду в Эллинистическом мире, представляющем смешанные культуры, привело к унификации названий дней недели и привязки их к названиям планет, данных по именам греческих богов, близких по функциям к вавилонским (http://www.symbols.com/encyclopedia/29/2916.html Արխիվացված 2011-08-10 Wayback Machine)
↑ «Tuesday». Online Etymology Dictionary. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 22-ին. Վերցված է 2010 թ․ օգոստոսի 31-ին.
↑ Turner, Sir Ralph Lilley (1962). «aṅgāraka 126». A comparative dictionary of the Indo-Aryan languages. London: Oxford University Press. Digital Dictionaries of South Asia, University of Chicago. էջ 7. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 22-ին. Վերցված է 2010 թ․ փետրվարի 21-ին. «126 aṅgāraka 1. Pali 'red like charcoal'; Sanskrit aṅārī. 2. Pali aṅgāraka masculine 'Mars'; Sanskrit aṅāro masculine 'Tuesday'.»

Շաբաթվա օրեր
Երկուշաբթի • Երեքշաբթի • Չորեքշաբթի • Հինգշաբթի • Ուրբաթ • Շաբաթ • Կիրակի

Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Երեքշաբթի կատեգորիայում։

[1] Широкое использование семидневной недели всюду в Эллинистическом мире, представляющем смешанные культуры, привело к унификации названий дней недели и привязки их к названиям планет, данных по именам греческих богов, близких по функциям к вавилонским (http://www.symbols.com/encyclopedia/29/2916.html Արխիվացված 2011-08-10 Wayback Machine)

[2] «Tuesday». Online Etymology Dictionary. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 22-ին. Վերցված է 2010 թ․ օգոստոսի 31-ին.

[3] Turner, Sir Ralph Lilley (1962). «aṅgāraka 126». A comparative dictionary of the Indo-Aryan languages. London: Oxford University Press. Digital Dictionaries of South Asia, University of Chicago. էջ 7. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 22-ին. Վերցված է 2010 թ․ փետրվարի 21-ին. «126 aṅgāraka 1. Pali 'red like charcoal'; Sanskrit aṅārī. 2. Pali aṅgāraka masculine 'Mars'; Sanskrit aṅāro masculine 'Tuesday'.»

[1]

[2]

[3]