Վիքիպեդիա

Դմիտրի Լիխաչով

Դմիտրի Սերգեևիչ Լիխաչով (ռուս.՝ Дмитрий Сергеевич Лихачёв, նոյեմբերի 15 (28), 1906[1] կամ նոյեմբերի 28, 1906(1906-11-28)[1][2], Սանկտ Պետերբուրգ, Ռուսական կայսրություն[3] - սեպտեմբերի 30, 1999(1999-09-30)[4][5][6][…], Սանկտ Պետերբուրգ, Ռուսաստան[7]), խորհրդային և ռուս բանասեր, արվեստաբան, սցենարիստ, ակադեմիկոս։ Սոցիալիստական աշխատանքի հերոս։

Դմիտրի Լիխաչով
Дмитрий Лихачёв
Ծնվել էնոյեմբերի 15 (28), 1906[1] կամ նոյեմբերի 28, 1906(1906-11-28)[1][2]
Սանկտ Պետերբուրգ, Ռուսական կայսրություն[3]
Մահացել էսեպտեմբերի 30, 1999(1999-09-30)[4][5][6][…] (92 տարեկան)
Սանկտ Պետերբուրգ, Ռուսաստան[7]
ԳերեզմանԿոմարովոյի գերեզմանատուն
Քաղաքացիություն Ռուսական կայսրություն,  Խորհրդային Ռուսաստան,  ԽՍՀՄ և  Ռուսաստան
Մասնագիտությունլեզվաբան, պատմաբան, թարգմանիչ, գրականության պատմաբան, գրող և համալսարանի դասախոս
Հաստատություն(ներ)Սանկտ Պետերբուրգի համալսարան և Պուշկինի տուն
Գործունեության ոլորտբանասիրություն, մշակութաբանություն, Արվեստի պատմություն, լեզվաբանություն և արվեստագիտություն
ԱնդամակցությունՌուսաստանի գիտությունների ակադեմիա, ԽՍՀՄ գիտությունների ակադեմիա, Բրիտանական ակադեմիա, Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա[8] և Սերբական գիտությունների և արվեստների ակադեմիա
Ալմա մատերSchool No232? (1916), Կառլ Մայի անվան դպրոց (1920), Q19916549? (1923) և Սանկտ Պետերբուրգի համալսարան (1928)
Կոչումպրոֆեսոր, ԽՍՀՄ ԳԱ անդամ և Ռուսաստանի Գիտությունների ակադեմիայի իսկական անդամներ
Գիտական աստիճանբանասիրական գիտությունների դոկտոր (1947)
Տիրապետում է լեզուներինռուսերեն[4][9]
Գիտական ղեկավարԴմիտրի Աբրամովիչ և Varvara Adrionova-Peretz?
Եղել է գիտական ղեկավարYury Begunov?, Yakov Lurye?, Rufina Dmitrieva? և Lidia Sazonova?
Հայտնի աշակերտներԵվգենի Վոդոլազկին, Sergey Azbelev?, Yury Begunov?, Rufina Dmitrieva?, Elena Vladimirovna Dushechkina?, Gleb Markelov?, Lidia Sazonova?, Boris Sapunov?, Igor Pawlowitsch Smirnow?, Oleg Tvorogov? և Մարինա Սալմինա
Պարգևներ
Երեխա(ներ)Vera Likhachyova?
Ստորագրություն
Изображение автографа
 Dmitry Sergeevich Lihachev Վիքիպահեստում

Ռուս գրականության և մշակույթի պատմությանը նվիրված հիմնարար աշխատությունների հեղինակ է, տպագրել է քառասունից ավելի գրքեր, 500 գիտական և 600 հրապարակախոսական աշխատություններ։ Խոշոր ներդրում ունի հին ռուսական գրականության և արվեստի ուսումնասիրման զարգացման գործում։

Իր գործունեության ողջ ընթացքում հանդես է եկել որպես մշակույթի ակտիվ պաշտպան, բարոյականության և մտավորականի խղճի քարոզիչ։

1973 թվականից բազմիցս եղել է Հայաստանում, բարձր է գնահատել հայ մշակույթը, սերտ կապեր է ունեցել Հայաստանի և հայ գործիչների հետ։

Ժամանակագրություն

խմբագրել

Վաղ շրջան

խմբագրել

1914-1915 թվականներին սովորել է Կայսերական բարեգործական միության գիմնազիայում, այնուհետև մինչև 1923 թ․ հաճախել է խորհրդային միացյալ Աշխատանքի դպրոց (նախկին՝ Լ․ Դ․ Լենտովսկոյի գիմնազիա, որն այժմ կոչվում է Լիխաչովի անվան թիվ 47 միջնակարգ դպրոց)։ Մինչև 1928 թվականին․ եղել է Լենինգրադի պետական համալսարանի լեզվաբանություն և գրականության ֆակուլտետի սոցիալական գիտությունների ռոմանագերմանական և սլավոնա-ռուսական բաժանմունքի ուսանող։

1928 թվականին փետրվարի 8-ին ձերբակալվել է «Տիեզերական գիտությունների ակադեմիա» ուսանողական շարժմանը մասնակցելու համար, ձերբակալությունից քիչ առաջ հանդես է եկել կոչով՝ հին ռուսական ուղղագրությունը աղավաղելու և ոտնահարելու դեմ։ Դատապարտվել է 5 տարվա ազատազրկման՝ մեղադրվելով «հակահեղափոխական գործունեության» մեջ։ Մինչև 1931 նոյեմբերի սլավոնական ճամբարում քաղբանտարկյալ է եղել։ 1931 թվականին նոյեմբերին տեղափոխվել է Բելբալտալգ ճամբար, աշխատել է որպես հաշվապահ և երկաթուղային շինարարության դիսպեչեր։ Ազատ է արձակվել 1932 թվականին, և վերադարձել է Լենինգրադ։ 1932 - 1933 թվականներին եղել է «Լեզու և միտքը» գրական խմբագիր։

1936 թվականին Լիխաչովի բոլոր դատվածությունները արդարացվում են՝ ԽՍՀՄ-ի նախագահին ուղղված Ա․ Պ․ Կարպինսկովոյի խնդրանքով։

1937 թվականին ծնվում են Լիխաչովի զույգ աղջիկները՝ Վերա Դմիտրևնա Լիխաչովան և Լյուդմիլա Դմիտրևնա Լիխաչովան։ 1938-1954

  • Կրտսեր, 1941 թ․՝ ավագ գիտաշխատող է եղել ռուսաց գրականության ինստիտուտում (Պուշկինյան տան) ԽՍՀՄ գիտությունների ակադեմիայի (ԽՍՀՄ գիտությունների ակադեմիա)։

Աշուն 1941- Գարուն 1942

  • Գտնվել է ընտանիքի հետ Լենինգրադի բլոկադայում։
  • Առաջին գրքի հրատարակումը «Հնագույն քաղաքների պաշտպանությունը» (1942), Գրվել է Մ․ Ա․ Տիխանովոյի հետ։

Հունիս 1942

  • Ընտանիքի հետ միասին տարհանվել են կյանքի ճանապարհ օղակված Լենինգրադի Կազան։

1942

  • Պարգևատրվել է մեդալով «Լենինգրադի պաշտպանության համար»։

1942

  • Լենինգրադի բլոկադայում մահացել է հայրը՝ Սերգեյ Միխայելովիչ Լիխաչովը։

Գիտնական

խմբագրել

1945

  • Հրապարակվել է գիրք «Ազգային ինքնակազմումը հին Ռուսաստանում»։

1946

  • Մեդալ է ստացել «Մեծ Հայրենական պատերազմում աշխատանքի համար 1941-1945»։
  • Հրապարակումը գրք «Ռուսաստանի Մշակույթի ձևավորման ընթացքը Ռուսաստանի ազգային պետությունում (XIV Վերջին և XVI սկզբին)։

1946-1953

  • 1951 թվականից Լենինգրադի պետական համալսարանի պրոֆեսոր։

1947

  • Նա պաշտպանել է Դիսերտացիա «Ակնարկներ XI-XVI դդ․ գրական ձեւերի քրոնիկները» թեմայի վերաբերյալ։
  • Գրքի հրատարակում « Ռուսական քրոնիկները, և մշակութային և պատմական նշանակությունները»։

1948-1999

  • ԽՍՀՄ-ում գիտական խորհրդի գիտությունների ակադեմիայի անդամ։

1951

  • Ստացել է պրոֆեսորի կոչում։

1952

  • «Հին Ռուսաստանի մշակույթի պատմությունը» աշխատության համար պարգևատրվել է Ստալինի մրցանակով։
  • Հրատարակել է «Ռուսական գրականության երևույթները» գիրքը։

1952-1991

  • 1971 թվականից ԽՍՀՄ-ում գիտությունների ակադեմիայում խմբագրական խորհրդի անդամ է։

1953

  • ԽՍՀՄ-ի գիտությունների ակադեմիայում ընտրվել է թղթակից-անդամ։

1954

  • Պարգևատրվել է «Ռուսական գրականության առաջացումը» աշխատանքի համար։
  • Պարգևատրվել է «քաջության համար» մեդալով։

1954-1999

  • 1986 թվականից ԽՍՀՄ-ի գիտությունների ակադեմիայի «հին ռուսական գրականության» բաժնի վարիչ։

1955

  • («Գրական թերթում» 15 հունվար 1955 թ․) առաջին անգամ հանդես է եկել հնագույն հուշարձանների պաշտպանության համար

1956-1999

  • ԽՍՀՄ-ում Գիտությունների ակադեմիայում Բյուրոյի վարչության գրականության և լեզվի անդամ։
  • ԽՍՀՄ-ում գրողների միության անդամ էր։
  • 1992 թվականից՝ Սանկտ Պետերբուրգում գրողների միության անդամ էր։
  • ԽՍՀՄ-ում գիտությունների ակադեմիայում Արխեոգրաֆիայի հանձնաժողովի անդամ էր։
  • 1974 թվականից՝ Բյուրո արխեոգրաֆիայի հանձնաժողովի անդամ էր։

1958

  • Հրատարակվել է «Մարդը հին ռուսական գրականության մեջ» գիրքը։

1959

  • Անդրեյ Ռուբլյովայի անվան՝ Հին ռուսական արվեստի թանգարանում գիտակների խորհրդի անդամ էր։

1959

  • Ծնվել է թոռնիկը՝ Վերան (Լյուդմիլ Դմիդեևնայի աղջիկը)

1960

  • Մասնակցել է I Միջազգային պոետիկայի համաժողովին։

1961-1962

  • Լենինգրադի քաղաքում պադգամավոր է։

1963

  • Մասնակցել է V Միջազգային նիստին։

1963-1969

  • Նկարչության խորհուրդի անդամ է։

1965

  • Գնացել է Պոլշա՝ կարդալու լեկցիաներ։

1966

  • Ծնվել է Թոռնիկը՝ Զինան (Վերա Դմիտրևնայի աղջիկը)։

1968

  • Ավստրիական գիտությունների ակադեմիայում ընտրվել է թղթակից-անդամ։

Ակադեմիկոս

խմբագրել

1970

  • ԽՍՀՄ-ում գիտությունների ակադեմիայում ընտրվել է անդամ։

1971

  • Հրատարակվել է «Նկարչական ժառանգություն հին ռուսասնանից» գիրքը։

1971

  • Մահացավ Մայրիկը՝ Վերա Սեմյոնովնա Լիխաչյովը։

1971-1978

  • «Գրական հանրագիտարան»-ում խմբագրական խորհրդի անդամ էր։

1973

  • Հասարակական դպրոցում ընտրվել է պատվավոր անդամ։

1975

  • Մենագրության համար պարքևատրվել է Ոսկե մեդալով։

1976

  • Հրատարակվել է ««Ծիծաղաշարժ աշխարհը» Հին Ռուսաստանում» գիրքը։

1978

  • Ավագ դպրոցի գրական ակումբում ընտրվել է պատվավոր անդամ։
  • Հրատարակվել է ««Խոսք Իգորևի դարակի մասին» և նրա ժամանակի արվեստը» գիրքը։

1979

  • Հրատարակվել է «Շնորքի էկոլոգիա» հոդվածը։

1981

  • Հրապարակվել է հոդվածների հավաքածու։

1981

  • Ծնվել է Ծոռնիկը՝ Սերգեյը (Վեռա Տոլցի թոռնիկի տղան)։

1981]], [[սեպտեմբեր

  • Ավտովթարից մահացել է աղջիկը՝ Վերան։

1982

  • Բորդո համալսարանում ընտրվել է պատվավոր բժիշկ։
  • Հրապարակվել է «Այգիների պոեզիա» գիրքը։
  • Ցուրիխսկոյի համալսարանում ընտրվել է պատվավոր բժիշկ։
  • Հրապարակվել է «Հայրենի Հող» ուսումնական գիրքը։

1985

  • Հրապարակվել է«Անցյալը՝ ապագայում» գիրքը։

1986

  • Մասնակցել է խորհրդային-ամերիկյան-իտալական «Գրականությունը ավանդույթ է և արժեք է» սիմպոզիումին։
  • Մասնակցել է «Խոսք Իգորևի դարակի մասին» նվիրված կոնֆերանսին։
  • Հրատարակվել է «Հետազոտություններ հին ռուսաստանի գրականության մասին» գիրքը։

նոյեմբերի 12]], 1986 - 1993, [[մայիս

  • Խորհրդային մշակույթի հիմնադրամի վարչության նախագահ։

1987

  • Պարգևատրվել է դիպլոմով «այգիների պոեզիա» ֆիլմի համար։
  • Հրատարակվել է «Մեծ ճանապարհ» գիրքը։

1987-1996

  • «Նոր աշխխարհ» խմբագրական խորհրդում անդամ է։

1988

  • Սֆիսկովոյի ինստիտուտում ընտրվել է պատվավոր բժիշկ։
  • Հրատարակվել է «Երեկվա, այսօրվա և վաղվա երկխոսությունները» գիրքը։

1987

  • Ծնվել է ծոռնիկը՝ Վերան։
  • Հրատարակվել է «գրառումներ և դիտարկումներ․ վերցված տարբեր տարիների նոթատետրերից» գիրքը։

1989-1991

  • ԽՍՀՄ-ում խորհրդային մշակույթի հիմնադրմում՝ ժողովրդական պատգամավոր է։

1990

  • Ֆյուդժի քաղաքի միջազգային մրցույթում հաղթող է ճանաչվել։
  • Հրատարակվել է «Դպրոց Վասիլևսկայում․ ուսուցիչների համար» գիրքը։

1991

  • Հրատարակվել է «Ես հիշում եմ» գիրքը։

1992

  • Սիենսկոյի համալսարանում ընտրվել է պատվավոր բժիշկ։
  • Հրապարակվել է «Ռուսական արվեստը հնագույն ժամանակներից մինչև ավանգարդ» գիրքը։

1993

  • Սանկտ-Պետերբուրգում հումանիտար համալսարանում ընտրվել է պատվավոր բժիշկ։
  • Հրատարակվել է «Վաղ տարիների հոդվածներ» գիրքը։

1994

  • Հրատարակվել է «Մեծ ռուսաստան․ պատմություն և գեղարվեստական մշակույթ X-XVII դար» գիրքը

1995

  • Հրատարակվել է «Հիշողություն» գիրքը։

1996

  • Հրատարակվել է «գրառումներ գերաղարվեստական փիլիսոֆայության վերաբերյալ» գիրքը։

1997

  • Հրատարակվել է «Մտավորականության մասին․ հոդվածների ժողովածու» գրիքը

1997

  • Ծնվել է ծոռնիկը՝ Խաննան

1999

Հրատարակվել է «Մտորումներ Ռուսաստանի մասին», «Նովգորոդի ալբոմ» գրքերը։ Դմիտրի Սերգևիչ Լիխաչյովը մահացել է Սեպտեմբերի 30-ին 1999 թվականին Սանկտ-Պետերբուրգում։ Հոկտեմբերի 4-ին նա թաղվել է Կամարովո գերեզմանոցում։ Գիտնականի գերեզմանի վրայի իր հուշարձանը քանդակել է՝ հայտնի քանդակագործ Վ․ Ս․ Վասիլկովսկին։

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Литераторы Санкт-Петербурга. ХХ век (ռուս.) / под ред. О. В. Богданова
  2. ↑ 2,0 2,1 Педагоги и психологи мира (ռուս.) — 2012.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Лихачёв Дмитрий Сергеевич // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Howard J. Likhachov, Dmitry // Grove Art Online / J. Turner — [Oxford, England], Houndmills, Basingstoke, England, New York: OUP, 2018. — doi:10.1093/GAO/9781884446054.ARTICLE.T051063
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 Deutsche Nationalbibliothek Record #118926675 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
  8. ↑ https://www.amacad.org/person/dmitrii-sergeevich-likhachev
  9. ↑ CONOR.Sl
  10. ↑ http://www.ras.ru/win/db/award_dsc.asp?P=id-1.ln-ru
  11. ↑ https://www.u-bordeaux-montaigne.fr/fr/universite/decouvrir-bordeaux-montaigne/les-docteurs-honoris-causa.html

Արտաքին հղումներ

խմբագրել
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Դմիտրի Լիխաչով» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Դմիտրի_Լիխաչով&oldid=10046639» էջից