Գեորգ Վեերթ
Գեորգ Լյուդվիգ Վեերթ (գերմաներեն Georg Ludwig Weerth, 1822 թվականի փետրվարի 17, Գերմանիա, Վեսթֆալիա, քաղաք Դեթմոլդ — 1856 թվականի հուլիսի 30, Հավանա, քաղաք Կուբա), գերմանացի գրող, բանաստեղծ և լրագրող, առաջին գերմանացի մարքսիստներից մեկը և «․․․գերմանական պրոլետարիատի առաջին և ամենանշանավոր բանաստեղծը»[3]։
Գեորգ Վեերթ | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | փետրվարի 17, 1822[1] |
| Ծննդավայր | Դեթմոլդ, Հյուսիսային Հռենոս-Վեստֆալիա, Գերմանիա[2] |
| Վախճանվել է | հուլիսի 30, 1856[1] (34 տարեկան) |
| Վախճանի վայր | Հավանա, Կուբա[2] |
| Մասնագիտություն | գրող, լրագրող և բանաստեղծ |
| Լեզու | գերմաներեն |
| Քաղաքացիություն |  Լիպպեի իշխանություն |
| Կրթություն | Բոննի համալսարան |
 Georg Weerth Վիքիպահեստում | |
Կենսագրություն
խմբագրելԳեորգ Վեերթի հայրը բարձրաստիճան հոգևորական Ֆերդինանդ Վեերթն էր[4]։ 1843–1846 թվականներին ապրել է Անգլիայում, ականատես եղել չարտիստական շարժմանը։ 1846 թվականին Մարքսի և Էնգելսի ստեղծած «Կոմունիստների միության» անդամ, Կ․ Մարքսի և Ֆ․ Էնգելսի զինակիցը։ 1848–1849 թվականների հեղափոխության ժամանակ եղել է «Նոր Հռենոսյան լրագրի» (Neue Rheinische Zeitung) խմբագրության կազմում[5]։
Գործունեություն
խմբագրելՎեերթի առաջին գրական փորձերը կապված են գերմանական ռոմանտիկ քնարերգության ավանդույթների հետ։ Նրա քնարական հերոսը թափառող ենթավարպետն է։ Բանվոր դասակարգի կյանքի իմացությունը ուժեղացրել է Վեերթի բանաստեղծությունների մարտական–հեղափոխական շեշտերը։ Վեերթը սոցիալիստական ռեալիզմի գրականության վաղ շրջանի առաջին ներկայացուցիչն է։
- 1843–1847 թվականներին գրած «Ճեպանկարներ բրիտանացիների սոցիալական ու քաղաքական կյանքից» (Skizzen aus dem sozialen und politischen Leben der Briten) գրքում առաջին անգամ պրոլետարը ներկայացված է ոչ թե որպես անզոր տառապյալ, այլ որպես ներկայացուցիչը այն դասակարգի, որը «թակում է գալիքի դարպասները» («Ծաղիկների տոնը անգլիացի բանվորների մոտ»)։
1848 թվականին գրած ֆելիետոններում Վեերթը քննադատել է այսպես կոչված՝ «հեղափոխության թշնամիներին»։
- 1847–1848 թվականներին գրած «Երգիծական ճեպանկարներ գերմանական առևտրական կյանքից» (Humoristische Skizzen aus dem deutschen Handelsleben) վիպակի կենտրոնում գերմանական բյուրգերի գունեղ կերպարն է։
- 1849 թվականին գրած «Շնապգանյան նշանավոր ասպետի կյանքն ու արկածները» (Leben und Taten des berühmten Ritters Schnapphanski[6]) վեպում տրված է պրուսական ազնվականի երգիծական կերպարը։ «Ասպետի» բնօրինակ է ծառայել իշխան Ֆելիքս Լիխնովսկին։
1848 թվականի սեպտեմբերի 18–ին իշխան Լիխնովսկու սպանությունից հետո «մահացածի հիշատակի անարգանք» մեղադրանքով դատական գործ է հարուցվում Վեերթի նկատմամբ։ 1850 թվականի հունվարին նրան դատապարտում են եռամսյա բանտարկության և 5 տարով արգելում նրա գործունեությունը։ 1850 թվականի փետրվարին Վեերթը բանտարկվում է։ Պատիժը կրելուց հետո, 1848 թվականի հեղափոխության պարտությունից հիասթափված, Վեերթը թողնում է գրական գործունեությունը և իրեն ամբողջությամբ նվիրվում է առևտրին։ Լինում է Իսպանիայում, Պորտուգալիայում, Անգլիայում, Ֆրանսիայում և այլուր։
1852 թվականի դեկտեմբերին նա Վեստ Ինդիայում Steinthal & Co. ընկերության գործակալ է դառնում։ Տեղափոխվում է Վիրջինյան կղզիների Սենտ Թոմաս կղզի, որտեղ ապրում է մինչև 1855 թվականի հունիսը։ Այդ ընթացքում առևտրական գործերով լինում է Բրազիլիայում, Կուբայում, Մեքսիկայում և ԱՄՆ–ում։
1856 թվականին Վեերտը բնակություն է հաստատում Հավանայում։ Սանտո Դոմինգո ճանապարհորդելիս հիվանդանում է տենդով։ Գեորգ Վեերթը մահացել է մալարիայից։
Գրականություն
խմբագրել- Georg Weerth: «Nur unsereiner wandert mager durch sein Jahrhundert». Ein Georg-Weerth-Lesebuch. Hrsg. u. kommentiert v. Michael Vogt. 2., bearb. Aufl. 2008, ISBN 978-3-89528-666-7.
- Michael Vogt (Hrsg.)։ Georg Weerth und die Satire im Vormärz. Aisthesis-Verl., Bielefeld 2007 (mit Beiträgen von: Norbert O. Eke, Claude D. Conter, Inge Rippmann, Olaf Briese, Raphael Hörmann, Fritz Wahrenburg, Bernd Füllner, Francois Melis, Michael Perraudin, Florian Vaßen u. Michael Vogt).
- Bernd Füllner: Georg-Weerth-Chronik. Aisthesis-Verl., Bielefeld 2006․
- Michael Vogt (Hrsg.)։ Georg Weerth (1822–1856). Aisthesis-Verlag, Bielefeld 1993, ISBN 3-925670-78-5.
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ 1,0 1,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
- ↑ 2,0 2,1 Deutsche Nationalbibliothek Record #117208612 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
- ↑ Կ․ Մարքս և Ֆ․ Էնգելս, ժողովածու, 2–րդ հրատարակություն, հատոր 21, էջ 5
- ↑ Friedrich Engels. Routledge. November 5, 2013. էջ 253. ISBN 9781136629181.
- ↑ Florian Vaßen: Georg Weerth. Ein politischer Dichter des Vormärz und der Revolution von 1848/49. Metzler, Stuttgart 1971.
- ↑ Illustrierte Ausgabe August Stritt, Frankfurt am Main 1848 Digitale Sammlungen der Lippischen Landesbibliothek Detmold
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Գեորգ Վեերթ» հոդվածին։ |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։ 
|