Վիքիպեդիա

Արթուր Էշկին

Արթուր Էշկին (անգլ.՝ Arthur Ashkin; սեպտեմբերի 2, 1922, Նյու Յորք), ամերիկացի ֆիզիկոս, գյուտարար, 2018 թվականի ստացել է Ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակ[8], այդ մրցանակի ամենատարեց դափնեկիրն է, մրցանակը ստանալու պահին եղել է 96 տարեկան։

Արթուր Էշկին
անգլ.՝ Arthur Ashkin
Դիմանկար
Ծնվել էսեպտեմբերի 2, 1922(1922-09-02)[1]
ԾննդավայրԲրուքլին, Նյու Յորք
Մահացել էսեպտեմբերի 21, 2020(2020-09-21)[2][3] (98 տարեկան)
Մահվան վայրRumson, Մոնմաութ շրջան, Նյու Ջերսի, ԱՄՆ[3]
ՔաղաքացիությունFlag of the United States.svg ԱՄՆ[4]
ԿրթությունԿոռնելի համալսարան (1952), Կոլումբիայի համալսարան և James Madison High School?
Գիտական աստիճանփիլիսոփայության դոկտոր
Մասնագիտությունֆիզիկոս և հետազոտող
ԱշխատավայրԲելլի լաբորատորիա և Lucent
Պարգևներ և
մրցանակներ
ԱնդամությունԷլեկտրական և Էլեկտրոնիկական ճարտարագետների ինստիտուտ, ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա, Ամերիկյան ֆիզիկական ընկերություն և Ճարտարագիտական ազգային ակադեմիա
Commons-logo.svg Arthur Ashkin Վիքիպահեստում

Օպտիկական թակարդների ստեղծման բնագավառում ռահվիրա գիտնկականներից մեկն է, ինչը հնարավորություն տվեց ղեկավարելու ատոմները, մոլեկուլները և կենսաբանական հյուսվածքները, նշանավոր աշխատանքներ ունի նաև ֆոտոռեֆակցիայի, երկրորդ օպտիկական հարմոնիայի գեներացիայի և ոչ գծային օպտիկայի հետ կապված։

ԿենսագրությունԽմբագրել

Ծնվել է հրեական ներգաղթյալների ընտանիքում, հայրը Իսիդոր Էշկինը Օդեսսա քաղաքից էր և ԱՄՆ է գաղթել եղբոր հետ 1909 թվականին[9], մայրը՝ Աննա Էշկին Գալիցիայից էր։ Արթու Էշկինի եղբայրը՝ Ջուլիուս Էշկինը (1920-1982) նույնպես ֆիզիկոս էր։

Ավարտել է Բրուքլինի Ջեյմս Մեդիսոնի անվան դպրոցը 1940 թվականին, շարունակել ուսումը Կոլումբիայի համալսարանում, երկրորդ համաշխարհային պատերազմի տարիներին զորակոչվել է բանակ, որտեղ միաժամանակ մասնակցել է ռազմական ռադարային համակարգերի մագնետրոնների ստեղծման աշխատանքներին։ Ըստ Էշկինի, այդ ժամանակ նրա հետ նույն թիմում աշխատել են հետագայում նոբելյան մրցանակ ստացած ևս 3 գիտնականներ[10][11]։ Ծառայության ավարտից հետո 1947 թվականին շարունակել է ուսումը Կոռնելի համալսարանում, որտեղ 1952 ստացել է փիլիսոփայական դոկտորի կոչում ֆիզիկայի ոլորտում։

1978 թվականին հայտնագործել է օպտիկական պինցետը։ Ընդհանուր թվով 47 արտոնագրված գյուտի հեղինակ է։ 1996 թվականին ընտրվել է ԱՄՆ գիտությունների ազգային ակադեմիայի անդամ[12]։

Սթիվեն Չուն զարգացնելով օպտիկական թակարդներում ատոմի սառեցման Էշկինի մեթոդը 1997 թվականին ստացել է Նոբելյան մրցանակ[10]

1992 թվականին մոտ 40 տարվա գիտական գործունեությունից հետո անցել է թոշակի, սակայն շարունակել է աշխատել Բելլի լաբորատորիաում[13][14]։

Մինչև 2019 թվականը Ջոն Գուդենաֆի կողմից քիմիայի ոլորտում նոբելյան մրցանակ ստանալը եղել է այդ մրցանակի ամենատարեց դափնեկիրը, Էշկինը ստացել է մրցանակը 96 տարեկանում, իսկ Գուդենաֆը 97 տարեկանում։

Անձնական կյանքԽմբագրել

Ամուսնացած է Էլին Էշկինի հետ (ծնվ. 1932), ում հետ ծանոթացել է Կոռնելյան համալսարանում սովորելու տարիներին, ով մասնագիտությամբ քիմիայի ուսուցչուհի է[15][16]։ Ունեն երեք երեխա և հինգ թոռնիկ։ Տղան՝ Մայքլ Էշկինը (ծնվ. 1955 թ.), արվեստի բնագավառում ունի պրոֆեսորի կոչում։

ՄենագրություններԽմբագրել

  • Arthur Ashkin. Optical Trapping and Manipulation of Neutral Particles Using Lasers. World Scientific Publishing Company, 2006. — 940 pp.

ՄրցանակներԽմբագրել

  • Քվանտային էլեկտրոնիկայի IEEE մրցանակ (1987)
  • Թաունցի մրցանակ (1988)[17]
  • Ռանկի մրցանակ (1993)
  • Ֆրեդերիկ Այվսի մրցանակ (1998)
  • Հարվիի մրցանակ (2004)[18].
  • Նոբելյան մրցանակ (2018) (1/2 премии)

ԾանոթագրություններԽմբագրել

  1. ↑ Munzinger Personen (գերմ.)
  2. ↑ In Memoriam: Arthur Ashkin, 1922-2020
  3. ↑ 3,0 3,1 Arthur Ashkin, 98, Dies; Nobel Laureate Invented a ‘Tractor Beam’ // The New York Times / J. Kahn — Manhattan, NYC: The New York Times Company, A. G. Sulzberger, 1851. — ISSN 0362-4331; 1553-8095; 1542-667X
  4. ↑ 4,0 4,1 Prize Winners
  5. ↑ The Nobel Prize in Physics 2018 — Nobel Foundation, 2018.
  6. ↑ El Nobel de Física premia las innovaciones en el campo del láser (իսպ.) — 2018.
  7. ↑ https://www.aps.org/programs/honors/prizes/keithley.cfm
  8. ↑ «The Nobel Prize on Twitter»։ Twitter (ռուսերեն)։ Վերցված է 2018-10-02 
  9. ↑ Документы по натурализации Исидора Эшкина
  10. ↑ 10,0 10,1 LaserFest։ «Arthur Ashkin (biography)» (Web article)։ Co-partners: American Physical Society, Optical Society, SPIE, and the IEEE Photonics Society։ Արխիվացված է օրիգինալից 2019-01-05-ին։ Վերցված է 2013-08-13  «LaserFest — the 50th anniversary of the first laser»
  11. ↑ Bell Labs - Murray Hill (1997-11)։ «He Wrote the Book on Atom Trapping»։ Lucent Technologies 2002։ Արխիվացված է օրիգինալից 2005-04-11-ին։ Վերցված է 2013-08-13։ «Retired Bell Labs scientist Arthur Ashkin discusses his years as a physicist and how he discovered that light could trap atoms -- the discovery that led Steven Chu and two others to the Nobel Prize» 
  12. ↑ Члены Национальной Академии наук.(անգլ.)
  13. ↑ «Arthur Ashkin (biography)»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2019-01-05-ին։ Վերցված է 2020-09-08 
  14. ↑ Ashkin Talks About the Optical Trap
  15. ↑ At 96 this Jersey guy can’t 'get all excited' about his Nobel Prize win
  16. ↑ It Runs in the Family…Former Holmdel School Chemistry Teacher’s Husband, Dr. Arthur Ashkin, Wins Nobel Prize
  17. ↑ Сайт премии
  18. ↑ Лауреаты премии Харви. Archived 2008-10-30 at the Wayback Machine.(անգլ.)
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Արթուր_Էշկին&oldid=8237396» էջից