Ալբեր I (Մոնակոյի իշխան)

<img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4d/Nuvola_apps_kview.png/20px-Nuvola_apps_kview.png" decoding="async" width="20" height="20" class="mw-file-element" data-file-width="128" data-file-height="128"> Արտաքին պատկերներ
<img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/Searchtool.svg/15px-Searchtool.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" data-file-width="512" data-file-height="512">	Ալբեր I Մոնակոյի փոստային նամականիշի վրա

	Ալբեր I
Կրթություն՝	Փարիզի Ստանիսլասի քոլեջ
Մասնագիտություն՝	օվկիանոսագետ և քաղաքական գործիչ
Դավանանք	Հռոմի Կաթոլիկ եկեղեցի
Ծննդյան օր	նոյեմբերի 13, 1848[…]
Ծննդավայր	Փարիզ
Վախճանի օր	հունիսի 26, 1922[…] (73 տարեկան)
Վախճանի վայր	Փարիզ
Թաղված	Սուրբ Նիկոլասի մայր տաճար
Դինաստիա	Գրիմալդիներ
Քաղաքացիություն	Ֆրանսիա
Հայր	Կառլ III
Մայր	Antoinette de Mérode?
Ամուսին	Mary Victoria Douglas-Hamilton? և Alice Heine?
Զավակներ	Louis II, Prince of Monaco?
Պարգևներ	, , Ալեքսանդր Աղասիզի մեդալ (1918), Վեգա մեդալ (1922), Հովանավորների մեդալ (1908), Քալումի աշխարհագրական մեդալ (1921), Էչեգարայ մեդալ (1913) և
Albert I, Prince of Monaco

Ալբեր I (նոյեմբերի 13, 1848(1848-11-13)^[1]^[2]^[3]^[…], Փարիզ - հունիսի 26, 1922(1922-06-26)^[1]^[4]^[2]^[…], Փարիզ), Մոնակոյի տասնմեկերորդ իշխանը 1889-1922 թվականներին, սերում է Գրիմալդիների դինասիայից։

Կենսագրություն Խմբագրել

Ալբեր I արձանը Մոնակոյում

Իշխան Ալբերը ծնվել է 1848 թվականին Փարիզում։

Դառնալով չափահաս Ալբերը ծառայություն է սկսել Իսպանիայի ռազմա-ծովային նավատորմում, որտեղ մի քանի տարի ծառայել է որպես շտուրման։

Գիտական գործունեություն Խմբագրել

Ֆրանս-պրուսիական պատերազմի ժամանակ ծառայել է ֆրանսիական նավատորմում, մարտական ծառայությունների համար պարգևատրվել է Պատվո լեգեոնի շքանշանով։ Ավելի ուշ, հետաքրքրվելով օվկիանոսագիտությամբ, շատ մեծ ուժեր է ներդրել այդ գիտության բնագավառում, ակտիվորեն մասնակցելով զանազան ծովային արշավների։ Բացել է Արքայադուստր Ալիսի ծանծաղուտը։

Պատերազմի ավարտից հետո թողնելով զինվորական ծառայությունը, Ալբերը ուսումնասիրել է Համաշխարհային օվկիանոսը։ Նա անձամբ մասնակցել է քսանութ արշավի Ատլանտյան օվկիանոսում և Միջերկրական ծովում։ Նա ստեղծել է մի շարք գործիքներ, որոնք նախատեսված են Համաշխարհային օվկիանոսի ուսուցման գործընթացների համար։ Իշխան Ալբերի արշավների կազմում աշխատել են աշխարհագրագետներ, բուսաբաններ, կենդանաբաններ։ Արշավաների արդյունքները ամփոփվեցին Ալբերի «Նավաստու ճանապարհը» գրքում։

Հետագայում իշխանը հիմնել է Օվկիանոսագիտության հայտնի ինստիտուտը, որը ներառում էր հայտնի օվկեանարիումը։ Ալբերը հետաքրքրվում էր նաև հնէաբանության խնդիրներով և Փարիզում հիմնադրել է Հնէաբանության մարդու ինստիտուտը։

Միջազգային գործունեություն Խմբագրել

Ալբերը եղել է պացիֆիստ և շատ ջանքեր է ներդրել միջազգային ասպարեզում իր հայացքների ճանաչման համար։ Մասնավորապես, նա հիմնադրել է Մոնակոյի Միջազգային ինստիտուտը, որը պետք է ծառայեր արբիտրաժային դատարանի կոնֆլիկտային միջազգային խնդիրներին։ Առաջին համաշխարհային պատերազմի նախօրեին Ալբերը բազմիցս կոչ է արել գերմանական կայսր Վիլհելմ II-ին չսկսել ռազմական գործողությունները։ Պատերազմից հետո Մոնակոն հայտարարեց իր չեզոքության մասին։

Մոնակոյի զարգացման մշակութային կյանք Խմբագրել

Արքայազնի երկրորդ կինը հսկայական ֆինանսական աջակցություն ցույց տվեց իշխանական գանձարանին, և Ալբերտը կնոջ կապիալի շնորհիվ կարողացավ Մոնակոն դարձնել Եվրոպայի մշակութային կենտրոններից մեկը։ Իշխանությունում կառուցվեց օպերային թատրոն և ստեղծվեց հայտնի բալետի խումբ Սերգեյ Դյագիլևի ղեկավարությամբ։ Ալբերը եղել է նաև Մոնտե Կառլոյի ավտոմոբիլային մրցարշավի հիմնադիրը, որը մեծ թվով զբոսաշրջիկների էր գրավում։ Ինչպես նաև Ալբերը սկիզբ է դրել ֆիլատելիայի արքայական ընտանիքի գործունեությանը և հիմնել է այժմյան թանգարանում ներկայացված հայտնի նամականիշները։

Անձնական կյանք Խմբագրել

1869 թվականի սեպտեմբերի 21-ին Ալբերը ամուսնանում է դուքս Համիլթոնի դստեր՝ Մարիա Վիկտորայի հետ։ Շուտով ծնվեց նրանց որդին, սակայն 1880 թվականին ամուսիները բաժանվեցին։
1889 թվականի սեպտեմբերի 10-ին Ալբերը երկրորդ անգամ ամուսնանում է Ալիսա Հեյնի հետ, որը դուքս Րիշելյեյի երիտասարդ այրին էր։ Չնայած հաջող ամուսնությանը, այն շուտով փլուզվեց։ Ամուսինների միջև վեճը սկանդալային բնույթի էր, այսպես, մի օր երեկոյան օպերայում Ալբերը հրապարակավ ապտակում է կնոջը։ Այդ միջադեպից հետո ամուսինները սկսեցին ապրել առանձին, թեև պաշտոնապես չէին ամուսնալուծվել։