Yellow Submarine (երգ)

«Yellow Submarine», անգլիական «The Beatles» ռոք խմբի երգը, որը գրել է Փոլ ՄաքՔարթնին։ Վաճառքի առումով «Yellow Submarine»-ը դարձել է ալբոմի ամենակարևոր կոմպոզիցիան, քանի որ այն պատճառ է հանդիսացել, որ երաժիշտները ստեղծեն նույնանուն մուլտֆիլմը` լուծելով երրորդ պատկերի խնդիրը, որը «Բիթլզը» պարտք էր «United Artists» ընկերությանը 1965-թվականի ամռանից։

«Yellow Submarine»
-ի սինգլը
Ժանր	ֆոլկ ռոք
Երգահան	Ջոն Լենոն և Փոլ ՄաքՔարթնի

Սինգլի թողարկումից անմիջապես հետո, առաջին տեղն է զբաղեցրել անգլիական հիթ շքերթում, այնտեղ մնալով չորս շաբաթ, իսկ հիթ շքերթում 13 շաբաթ։ Այդ նույն թվականին «The Beatles»-ը սինգլի համար արժանացել է «Ավրորա Նովելլո» մրցանակի` 1966 թվականին ամենաշատ վաճառվող սինգլ լինելու համար։

Բայց ԱՄՆ-ում սկավառակը չի հայտնվել հիթ-շքերթի առաջին հորիզոնականում` Ջոն Լենոնի սկանդալային խոսքերի համար, «Մենք ավելի հայտնի ենք, քան Քրիստոսը:

Ստեղծման պատմություն

Սկզբում երգը վերաբերում էր մի քանի գունավոր սուզանավերի, բայց ի վերջո մնաց մեկ դեղին սուզանավ։ Այս կոմոզիցիան գրելու միտքին հանգնել է ՄաքՔարթնին, երբ նա ապրում էր իր ընկերուհի Ջեյն Էշերի ծնողների տանը։ 1980 թվականին ՄաքՔարթնին երգի մասին ասել է.

«Հիշում եմ մի անգամ գիշերը ես պառկած էի անկողնում, արդեն քնում էի և այդ կիսաքուն վիճակում իմ գլխում մի անիմաստ միտք եկավ` դեղին սուզանավի մասին, մենք բոլորս ապրում ենք դեղիրն սուզանավում…: Ինձ դուր է գալիս ամենը կապված երեխանների հետ, այն թե ինչպես են երեխանները մտածում կամ հորինում։ Այդ իսկ պատճառով ինձ անհեթեթ չթվաց սյուրռեալիստական, բայց միևնույն ժամանակ ՝ բացարձակապես մանկական երգի գաղափարը։ Ես նաև մտածեցի, որ Ռինգոն այնքան լավ հարաբերությունների մեջ է երեխանների հետ` նա նման է բարի պապիկի, վատ չէր լինի եթե նա երգեր այդ մանկական, ոչ այդքան լուրջ երգը։ Նրա երաժշտական ունակությունները լիովին այդ ամենը թույլ էին տալիս։

Այդ տարիներին կոմոզիցիայի ստեղծման մասին իր հիշողություններով կիսվել է Ջոն Լենոնը.

« Ջոնավանը օգնեց գրել բառերը։ Ես նույնպես օգնել եմ հորինել։ Մենք համարյա իրական ձայնագրել ենք այդ երաժշտությունը ստուդիայում, իսկ հիմքը հանդիսացել է Փոլի ոգեշնչումը։ Միտքը պատկանում է Փոլին, անվանումը նույնպես։ Այդ պատճառով ես կարծում եմ, որ այս երգը ամբողջությամբ նա է գրել»

Երգի ձայնագրություն

Ընդհանուր առմամբ կատարվել է «Yellow Submarine» երգի 6 դուբլ (բնօրինակ ձայնագրության մեջ մտել է վերջին դուբլը, որը ձայնագրվել է 1966 թվականի մայիսի 26-ին )։ Երգը ձայնագրվել է «Էբբի Ռոուդ» ստուդիայում, հատուկ էֆեկտները ավելացրել են 1966 թվականի հունիսի 1-ին։

Երկրորդ ձայնագրության շրջանի ժամանակ, երաժիշտները օգտագործել են տարբեր հատուկ էֆեկտներ` ներառելով շղթաների ձայն, վաբի զանգ, քամի և ամպրոպի ձայներ ( այս տեսակի ձայներ հետագայում օգտագործվել է «Pink Floyd» խմբի «Money» երգում, որտեղ պատկերվում է դրամարկղ:)

Լենոնը խողովակի միջոցով փչում էր ջրով լցած թասի մեջ, կապիտանի հրամանի ժամանակ ջրային պղպջակների ազդեցություն ստեղծելու համար, ՄաքՔարթնին և Լենոնը խոսում էին պահածոների տարաների միջոցով, իսկ «Էբբի Ռոուդ» ստուդիայի աշխատակիցներ` Ջոն Սկիները և Թերրի Կոնդոն շղթաներ էին շրջում անագե լոգարանում` ջրային ձայներ ստեղծելու համար։

Մանկական թեմատիկան պահպանելու համար բուն ձայնագրության մեջ օգտագործել են Սթարի ելույթը, բայց 1996 թվականի հուլիսի 3-ին հրաժարվել են այդ մտքից։

«Yellow Submarine» ռիթմ թրեկը ձայնագրվել է 1966 թվականի մայսի 29-ին, իսկ Բիթլզին ոչ տիպիկ մակագրությունը արվել է հուլիսի 1-ին `ծովային ալիքներ, հրամանների ձայներ, զինվորական մարշ` փողային նվագախմբի կատարմամբ։

Թողարկում

«Yellow Submarine»- ը դարձել է «Բիթլսի» ավանդական սինգլը, որը թողարկվել է Մեծ Բրիտանիայում։ Երգը թողարկվել է օգոստոսի 5-ին ԱՄՆ-ում, որպես «երկողմանի » սինգլ «Eleanor Rigby» երգի հետ, ԱՄՆ-ում ` օգոստոսի 8-ին։ Հաջորդ օրը կայացել է Revolver ալբոմի թողարկումը։

ԱՄՆ-ում «Billboard Hot 100» հիթ-շքերթում սինգլը զբաղեցրել է 2-րդ հորիզոնականը, ըստ «Record World» ամսագրի առաջին հորիզոնական է զբաղեցրել ընտրյալ երգերի ցուցակում, և 2-դ հորիզոնական` «Cash Box» երաժշտական ամսագրում ( Այս ցուցակում առաջին հորիզոնականը զբաղեցրել է «The Supremes» խումբը իր «You Can't Hurry Love» երգով)։

Երգը թողարկվել է «Մսավաճառներով շապիկի» դիզայնի մասին ակտիվ վեճերի ժամանակ («Yesterday and Today» ամերիյան սկավառակի շապիկը) և Ջոն Լենոնի սկանդալային հարցազրույցի ժամանակ` քրիստոնեության մասին, որոնց պատճառով երգին չի հաջողվել զբաղեցնել 1-ին հորիզոնականը ԱՄՆ-ի երաժշտական հիթ-շքերթներում։

Չնայած այս ամենին, սինգլի պաշտոնական թողարկումից չորս ամիս հետո վաճառվել է սինգլի 1 200 000 կրկնօրինակ։ Խմբի սկավառակագրության պատմության մեջ, այն դարձել է քսանմեկերորդ ոսկե սկավառակը։

«The Beatles»-ի ռեկորդային թվով ոսկե ձայնասկավառակներն այդ ժամանակահատվածում գերազանցել են Էլվիս Փրեսլիի կոմերցիոն հաջող ձայնագրությունների պաշտոնական հավաքածուն։

Ձայնագրությանը մասնակցել են

• Ռինգո Սթար- առաջատար վոկալ, դհոլ, ձայնային էֆեկտներ, ձայն ( 1995 թվականի տարբերակով)։
• Ջոն Լենոն - բեկ-վոկալ, գոռոց, ձայնային էֆեկտներ, ակուստիկ կիթառ։
• Փոլ ՄաքՔարթնի - ձայնային էֆեկտներ, բեկ-վոկալ, բաս-կիթառ, ակուստիկ կիթառ
• Ջորջ Հարիսոն- բեկ-վոկալ, գոռոց, տրամբուրին, բաս-կիթառ

Բացի «The Beatles»-ից ձայնագրմանը մասնակցել են.

• Ջորջ Մարթին- բեկ-վոկալ, պրոդյուսեր
• Ջեֆ Էմերիկ - բեկ-վոկալ, ձայնագրության ինժեներ
• Մել Էվանս- բեկ-վոկալ,(մեծ) բաս-դհոլ
• Նիլ Ասպինալ- բեկ-վոկալ
• Փիթթի Բոյդ - բեկ-վոկալ
• Բրայան Ջոնս - բեկ-վոկալ, ձայնային էֆեկտներ
• Մարիաննա Ֆեյտֆուլ
• Բիթլզի վարորդ` Ալֆ Բիկկինել, Ջոն Սկիններ և Թերրի Կոնդոն` ձայնային էֆեկտներ ։

Քովեր տարբերակներ

• Թագավորական ֆիլհարմոնիկ նվագախումբ։
• 1968 թվականին «Black Dyke Mills Band» խումբ։
• 1966 թվականին Մորիս Շևալյեի կողմից (фр. «Le sous-marin vert»):
• 2002 թվականին Ռութ Մանուվան իր Badmeaningood 2 ալբոմում։
• Երգը օգտագրոծվել է «Սեզամ փողոց» մանկական հանրաճանանչ կրթական ծրագրի այն դրվագում, երբ «Anything Muppets» գեղարվեստական խումբը կատարում է այս երգը` գտնվելով դեղին սուզանավում։ Երգը կատարել է Րաֆֆի բեմական կեղծանունով երաժիշտը ( Կոմպոզիցիան ներառվել էր նրա «Let's Play» ալբոմում)։
• 1996 թվականին այս երգը կատարել է ռուաական «Կորոլ ի Շուտ» փանկ-ռոք խումբը։

Հետաքրքիր փաստեր

• Երգը օգտագործվել է 2009 թվականի հանրաճանանչ «The Beatles: Ռոք խումբ» համակարգչային խաղում, որը թողարկվել է «Electronic Arts» ընկերության կողմից։
• 60-ական թվականներին Նոբելյան մրցանակի ապագա դափնեկիր Իոսիֆ Բրոդսկին թարգմանել է «Yellow Submarine» երգը «Костёр» պիոներական ամսագրի համար։
• 90-ական թվականներին ֆանտազիայի ժանրի գրողներ` Միխայիլ Ուսպենսկին և Անդրեյ Լազարչուկի կողմից գրվել է «Մոլդովիայի կոմսոմոլեց դեղին սուզանավ» պատմվածքը, որտեղ նկարագրվում են «The Beatles»-ի միակ համերգը Հյուսիսային ծովի սուզանավերի համար։ Բացի դրանից պատմվածքում հիշատակվում են այնպիսի հայտնի մարդիկ ինչպիսիք են` Արքայադուստր Դիանան, Լինդա Մաքարթնին և Վադիմ Ժուկը։ Պատմվածքը հնչյունավորվել է «Модель для сборки» նախագծի շրջանակներում։
• «Grand Theft Auto V» համակրգչային խաղում պրոտագանիստ Թրևոր Ֆիլիպսը հանձնարարություններից մեկում պետք էր առևանգեր դեղին սուզանավը։
• 50-ական թվականներին Lego կազմակերպությունը թողարկել է 21306 «Yellow submarine»-ի հավաքածուն։
• 2010 թվականին յուրօրինակ հաջողություն են գրանցել ռուսական E.V.A.: խմբի էլեկտրոնները։ Դեղին սուզանավի կերպարը օգտագործում են խմբի բոլոր պաշտոնական տեսահոլովակներում։
• 70-ական թվականներին երգը կատարել է լեհ երգչուհի Աննա Գերմանը։
• Երգը օգտագործվել է ռուսական «Սմեշարիկներ» մուլտսերիալի «Բալլաստ» սերիայում

Աղբյուրներ

• «Антология The Beatles» (2000),Սան-Ֆրանցիսկո։ «Chronicle Books». ISBN 0-8118-2684-8.
• Մարկ Լյուսիոն«The Beatles-ի ձայնագրային սեսիա » (1988),Նյու-Յորք, «Harmony Books». ISBN 0-517-57066-1.
• Иэн Макдональд. Переворот в мозгах: записи The Beatles и шестидесятые = Revolution in the Head: The Beatles’ Records and the Sixties. — 2nd ed. — London: Pimlico, 2005. — 554 p. — ISBN 1-844-13828-3
• Բարրի Մայլզ «Փոլ Մակկարտի։ Շատ տարիներ առաջ » (1997), «Henry Holt & Company»,Նյու-Յորք ISBN 0-8050-5249-6
• Ջորջ Մարտին«Այն ամենը ինչի կարիքը դոււ ունես դա ականջներն են (1994),Սբ. Մարտինի պրեսսա, Նյուև-ՅորքISBN 0-312-11482-6.
• Բոբ Սպիդզ «The Beatles: կենսագրություն» (1982),Բոսթոն, ISBN 0-316-80352-9.

Արտաքին հղումներ

• История песни(անգլ.)
• Аккорды песни
• О песне на сайте Song facts(անգլ.)
• «Битлз» в переводе Бродского(ռուս.)
• 15px Песня в мультфильме «Жёлтая подводная лодка» на YouTube