Notre-Dame de Paris (մյուզիքլ)

«Notre-Dame de Paris»; Notre Dame de Paris
Տեսակ	դրամատիկ-երաժշտական ստեղծագործություն
Երաժշտություն	Riccardo Cocciante?
Բառեր	Luc Plamondon?
Լիբրետո	Luc Plamondon? և Յուլի Կիմ
Հիմնված է	Փարիզի Աստվածամոր տաճարը
Ներկայացումներ	Ֆրանսիա՝ 1998 ; ԱՄՆ՝ 1999; Կանադա՝ 1999; Միացյալ Թագավորություն՝ 2000; Ֆրանսիա՝ 2000 ; Իսպանիա՝ 2001; Իտալիա՝ 2001; Ռուսաստան՝ 2002; Հարավային Կորեա՝ 2008; Բելգիա՝ 2010
Մրցանակներ	Գինեսի ռեկորդների գիրք
Լեզու	ֆրանսերեն
Պրեմիերա	1998

Նոտր-Դամ դե Պարի (ֆր.՝ Notre-Dame de Paris)` ֆրանսա-կանադական մյուզիքլ Վիկտոր Հյուգոյի «Փարիզի Աստվածամոր տաճարը» վեպի հիման վրա։ Երգահան՝ Ռիկարդո Կոչանտե, լիբրետոյի հեղինակ՝ Լյուկ Պլամոնդոն։ Մյուզիքլի պրեմիերան կայացել է 1998 թվականի սեպտեմբերի 16-ին։ Մյուզիքլն հայտնվել է Գինեսի ռեկորդների գրքում որպես առաջին տարվա ընթացքում ամենամեծ հաջողությունը գրանցած մյուզիքլ։

Օրիգինալ տարբերակով մյուզիքլը հյուրախաղերով հանդես է եկել Բելգիայում, Ֆրանսիայում, Կանադայում և Շվեդիայում։ 2000 թվականին ֆրանսիական «Մոգադոր» թատրոնում ներկայացվեց նույն մյուզիքլը, սակայն որոշ փոփոխություններով։ Այդ փոփոխությունները կատարվեցին նաև իտալական, ռուսական, իսպանական և այլ տարբերակներում։

Նույն թվականին Լաս Վեգասում սկսվեց մյուզիքլի ամերիկյան կարճացված տարբերակի ցուցադրումը։ Անգլիական տարբերակում գրեթե բոլոր դերերը կատարում էին այն նույն դերասանները, որոնք հանդես էին գալիս նաև բնօրինակում։

Սյուժե

Գործողություն I

Գնչուհի Էսմերալդան իր մոր մահից հետո գտնվում է գնչու բարոն Կլոպենի խնամակալության ներքո։ Այկն բանից հետո, երբ գնչուների խումբը փորձում է մտնել Փարիզ և ապաստան գտնել Փարիզի Աստվածամոր տաճարում («Les Sans-Papiers»), Ֆրոլոյի հրամանով նրանց վտարում են թագավորական զինվորները («Intervention de Frollo»)։ Զինյալների հրամանատար Ֆեբ դե Շատոպերը հետաքրքրվում է Էսմերալդայով («Bohémienne»)։ Բայց նա արդեն նշանված է 17-ամյա Ֆլոր դե Լիսի հետ («Ces Diamants-Là»)։

Հտպիտների տոնին Տաճարի ժամհար կուզիկ և կաղ Քվազիմոդոն գալիս է, որպեսզի տեսնի Էսմերալդային, ում նա սիրահարված էր («La Fête des Fous»)։ Նրա տգեղ տեսքի համար նրան ընտրում են Հտպիտների թագավոր («Le Pape des Fous»)։ Այդ ժամանակ խառնվում է Քվազիմոդոյի խնամակալ, Փարիզի Աստվածամոր տաճարի սարկավագապետ Ֆրոլոն։ Նա հանում է հտպիտային թագը և արգելում է նույնիսկ նայելը Էսմերալդային՝ մեղադրելով նրան կախարդության մեջ։ Նա հրամայում է Քվազիմոդոյին առևանգել գնչուհուն և փակել Տաճարի աշտարակում («La Sorcière»)։

Գիշերը բանաստեղծ Գրենգուարը հետևում է Էսմերալդային(«Les Portes de Paris») և դառնում նրա առևանգման վկան։ Սակայն մոտակայքում գտնվում էր Ֆեբի պահակախումբը, և նա պաշտպանում է գնչուհուն («Tentative d’Enlèvement»)։ Քվազիմոդոն ձերբակալվում է։ Ֆեբը հանդիպում է նշանակում Էսմերալդայի հետ «Սիրո ապաստարան» կաբարեում։ Ֆրոլոն ամեն բան լսում է։

Գրենգուարը հայտնվում է Հրաշքների բակում՝ թափառականների, գողերի և այլ ավազակների հավաքատեղիում։ Կլոպենը որոշում է կախել նրան այն բանի համար, որ նա, չլինելով հանցագործ, մտել է այնտեղ։ Նրան փրկել կարող է միայն այն կնոջ համաձայնությունը, որը ապրում է այնտեղ և կհամաձայնի ամուսնանալ նրա հետ։ Էսմերալդան Կլոպենի կողմից ստացած առաջարկությունից հետո համաձայնում է, որպեսզի փրկի նրա կյանքը («La Cour des Miracles»)։ Նա խոստանում է դարձնել Էսմերալդային իր մուսան, սակայն Էսմերալդան Ֆեբի մասին է մտածում։ Նա հարցնում է իր սիրեցյալի անվան իմաստի մասին («Le Mot Phoebus», «Beau Comme Le Soleil»)։

Առևանգման փորձի համար Քվազիմոդոյին դատապարտում են անվակոտրման («Anarkia»)։ Ֆրոլոն հետևում է դրան։ Երբ Քվազիմոդոն խմել է խնդրում, Էսմերաքլդան նրան ջուր է տալիս («À Boire»)։

Շուկայական հրապարակում բոլոր երեքը՝ Քվազիմոդոն, Ֆրոլոն և Ֆեբը, սեր են խոստովանում («Belle»)։ Ի երախտագիտոթյուն ջրի՝ Քվազիմոդոն ցույց է տալիս Տաճարը և զանգակատունը, հրավիրելով մտնել, երբ նա կցանկանա («Ma maison, c’est ta maison»)։

Ֆրոլոն հետևում է Ֆեբին և նրա հետ միաիսն մտնում «Սիրո ապաստարան» («L’Ombre», «Le Val d’Amour»)։ Տեսնելով Էսմերալդային Ֆեբի հետ միասին («La Volupté»)՝ նա հարվածում է նրան Էսմերալդայի դաշույնով, որն աղջիկը կորցրել էր Քվազիմոդոյի հարձակման ժամանակ, և փախչում է՝ թողնելով Ֆեբին՝ մահանա («Fatalité»)։

Գործողություն II

Էսդմերալդային ձերբակալում են և տանում են Լա Սանտե բանտո («Où Est-Elle?»)։ Ֆեբը բուժվում է և վերադառնում է Ֆլոր դե Լիսի մոտ, որը խնդրում է նրան երդվել, որ Էսմերալդան անպայման կպատժվի («La Monture», «Je Reviens Vers Toi»)։

Ֆրոլոն դատապխարտում և տանջում է Էսմերալդային։ Նա մեղադրում է նրան կախարդության, անառակության և Ֆեբի վրա հարձակման մեջ։ Էսմերալդան հայտարարում է, որ նա դրան չի մասնակցել։ Որոշվում է նրան կախաղան բարձրացնել («Le Procès», «La Torture»)։

Կախաղանից մեկ ժամ առաջ Ֆրոլոն իջնում է Լա Սանտե բանտի ստորգետնյա հատված, որտեղ բանտարկված է Էսմերալդան («Visite de Frollo à Esmeralda»)։ Նա նրան սեր է խոստովանում և առաջարկում է փրկել նրան, բայց դրա փոխարեն պահանջելով Էսմերալդայի սերը։ Աղջիկը մերժում է («Un matin tu dansais»"): Սարկավագապետը փորձում է ուժով դուրս բերել նրան, սակայն այդ ժամանակ այնտեղ են գալիս Կլոպենն ու Քվազիմոդոն։ Կլոպենը ազատում է խորթ դստերը («Libérés»)։ Էսմերալդան թաքնվում է Փարիզի Աստվածամոր տաճարում։

«Հրաշքների բակի» բնակիչները գալիս են այնտեղ, որպեսզի տանեն Էսմերալդային։ Թագավորական զինվորները՝ Ֆեբի գլխավորությամբ, սկսում են մենամարտել նրանց հետ («L’Attaque De Notre-Dame»)։ Կլոպենը սպանվում է։ Թափառականները վտարվում են («Déportés»)։ Ֆրոլոն Էսմերալդային տալիս է Ֆեբին և դահճին։ Քվազիմոդոն փնտրում է Էսմերալդային, բայց հանդիպում է Ֆրոլոյին, որը խոստովանում է, որ տվել է Էսմերալդային դահճին նրա համար, որ մերժել է իրեն («Mon maître mon sauveur»)։ Քվազիմոդոն տաճարից նետում է Ֆրոլոյին և ինքն էլ մահանում է՝ Էսմերալդայի դին ձեռքին («Donnez-La Moi», «Danse Mon Esmeralda»)։

Ստեղծման պատմություն

Մյուզիքլի վրա աշխատանքը սկսվել է 1993 թվականին, երբ Պլանոդոնը կազմեց մոտավոր լիբրետոն՝ 30 երգերից կազմված, և ցույց տվեց Կոչիանտեին, որի հետ նախկին արդեն աշխատել էր և գրել մի շարք ստեղծագործուններ, որոնց թվում և «L’amour existe encore» երգը Սելին Դիոնի համար։ Երգահանը արդեն ուներ մի քանի պատրաստի ստեղծագործություն, որոնք էլ նա առաջարկեց մյուզիքլի համար։ Մյուզիքլի ամենահայտնի երգը՝ «Belle»-ը, առաջինն է գրվել։ Ի վերջո, «Belle», «Danse mon Esmeralda» և «Le temps des cathédrales» երգերը հիթեր դարձան։

Պրեմիերայից 8 ամիս առաջ թողարկվել է կոնցեպտ-ձայնասկավառակը, որը ներառում էր 16 գլխավոր երգերի ստուդիական ձայնագրությունները։ Բոլոր երգերը կատարել են մյուզիքլի արտիստները՝ բացի Էսմերալդայի հատվածից։ Ստուդիայում այն կատարել է Նոան, իսկ մյուզիքլում՝ Հելեն Սեգարան։ Ներկայացման համար հրավիրվել են կանադացի հայտնի աստղեր՝ Դանիել Լավուան, Բրյունո Փելթյեն, Լյուկ Մերվիլը, սակայն Քվազիմոդոյի գլխավոր դերը տրվել է ոչ այնքան հայտնի Պիեր Գարանին, չնայած որ երգահանը ի սկզբանե գրել էր այդ պարտիան իր համար։ Հենց այդ դերով հայտնի դարձավ Պիերը, ով վերցրեց Գարու մականունը։

Մյուզիքլի ռուսական տարբերակի պրեմիերան կայացել է Մոսկվայում 2002 թվականի մայիսի 21-ին։ Ներկայացման պրոդյուսերները Կատերինա Գեչմեն Վալդեկը, Ալեքսանդր Վայնշթեյնը և Վլադիմիր Տարտակովսկին էին։ Ռուսական տարբերակի տեքստի հեղինակը բանաստեղծ, բարդ, դրամատուրգ և սցենարիստ Յուլի Կիմն է։

2008 թվականին կայացավ մյուզիքլի կորեական տարբերակի պրեմիերան, իսկ 2010 թվականին մյուզիքլը սկսեց ցուցադրվել նաև Բելգիայում։

Դերասաններ

Ֆրանսիա (առաջին կազմը)

Հյուսիսային Ամերիկա

Լոնդոն

Ֆրանսիա (Մոգադոր թատրոն)

Իսպանիա

Իտալիա

Ռուսաստան

Հարավային Կորեա

Բելգիա

Համաշխարհային շրջագայություն 2012 (Ռուսաստան)

Երգեր

Առաջին գործողություն

№	Բնօրինակ անվանում (ֆր.)	Անվան թարգմանություն
1	Ouverture	Նախաբան
2	Le temps des cathédrales	Տաճարների ժամանակը
3	Les sans-papiers	Առանց փաստաթղթերի
4	Intervention de Frollo	Ֆրոլոյի միջամտությունը
5	Bohémienne	Գնչուհի
6	Esmeralda tu sais	Էսմյերալդա, դու գիտես
7	Ces diamants-là	Այս ադամանդները
8	La Fête des Fous	Հտպիտների տոնը
9	Le Pape des fous	Հտպիտների հայրը
10	La sorcière	Կախարդուհի
11	L’enfant trouvé	Գտնվածը
12	Les portes de Paris	Փարիզի դարպասներ
13	Tentative d’enlèvement	Առևանգման փորձ
14	La cour des miracles	Հրաշքների բակ
15	Le mot Phoebus	«Ֆեբ» բառը
16	Beau comme le soleil	Գեղեցիկ, ինչպես արևը
17	Déchiré	Պատռվում եմ
18	Anarkia	Անարխիա
19	À boire	Խմել
20	Belle	Գեղեցկուհի
21	Ma maison c’est ta maison	Իմ տունը քո տունն է
22	Ave Maria Païen	Ավե Մարիան հեթանոսերեն
23	Je sens ma vie qui bascule/ Si tu pouvais voir en moi	Ես զգում եմ, որ իմ կյանքը գահավիժում է/ Եթե դու կարողանայիր նայել ինձ
24	Tu vas me détruire	Դու ինձ կսպանես
25	L’ombre	Ստվեր
26	Le Val d’Amour	Սիրո հովիտ
27	La volupté	Հաճույք
28	Fatalité	Ճակատագիր

Երկրորդ գործողություն

Մյուզիքլի բոլոր տարբերակներում, բացի բնօրինակից, երկրորդ գործողության 8,9,10 և 11 համարների երգերի տեղերը փոփոխված են։

№	Բնօրինակ անվանում (ֆր.)	Անվան թարգմանություն
1	Florence	Ֆլորենցիա
2	Les Cloches	Զանգեր
3	Où est-elle?	Ու՞ր է նա
4	Les oiseaux qu’on met en cage	Թռչունները, որոնց վանդակում են պահում
5	Condamnés	Դատապարտվածները
6	Le procès	Դատ
7	La torture	Տանջանք
8	Phoebus	Ֆեբ
9	Être prêtre et aimer une femme	Լինել հոգևորական և սիրել կնոջ
10	La monture	Ձի
11	Je Reviens Vers Toi	Ես վերադառնում եմ քեզ մոտ
12	Visite de Frollo à Esmeralda	Ֆրոլոյի այցը Էսմերալդային
13	Un matin tu dansais	ՄԻ առավոտ դուի պարում էիր
14	Libérés	Ազատագրվածները
15	Lune	Լուսին
16	Je te laisse un sifflet	Ես ձեզ մի սուլիչ եմ տալիս
17	Dieu que le monde est injuste	Աստված իմ, ինչպե՜ս է կյանքն անարդար
18	Vivre	Ապրել
19	L’attaque de Notre-Dame	Նոտր Դամի ապստամբությունը
20	Déportés	Վտարվածները
21	Mon maître mon sauveur	Իմ տեր, իմ փրկիչ
22	Donnez-la moi	Տուր ինձ դա
23	Danse mon Esmeralda	Պարիր, իմ Էսմերալդա
24	Le Temps Des Cathédrales	Տաճարների ժամանակը

Հետաքրքիր փաստեր

Մյուզիքլի հայտնի Belle երգը կատարում էր Smash!! խումբը։ Այս երգի շնորհիվ նրանք 2002 թվականին առաջին տեղը գրավեցին «Նոր ալիք» մրցույթում։
«Belle» երգը 33 շաբաթվա ընթացքում ֆրանսիական չարթերում առաջին հորիզոնականում էր և արդյունքում Ֆրանսիայում ճանաչվեց վերջին հիսուն տարվա լավագույն երգ։
Ռուսաստանում «Belle» երգը հայտնի է դարձել՝ շնորհիվ բազում հումորային համարների՝ արված այս եգի միջոցով^[1]։
Ռուսասկան տարբերակի Էսմերալդայի դերակատար Թեոնա Դոլնիկովան աշխարհում միակ դերասանուհին է, որ ստացել է թատերական բարձրագույն մրցանակը՝ «Ոսկե դիմակը»։
Էսմերալդայի դերն է կատարել նաև հայտնի ավստրալիացի երգչուհի Դանի Մինոուգը, ով առավել հայտնի Քայլի Մինոուգի քույրն է։

Մյուզիքլի և վեպի բովանդակային տարբերությունները

Մյուզիքլում գրեթե ամբողջովին չի ներկայացվում Էսմերալդայի ծագումը. նա գնչուհի է, ով 6 տարեկանում որբացել է և գնչու բարոնի կողմից որդեգրվել է։ Վեպում Էսմերալդան ֆրանսուհի է, որը մանուկ տարիներին առևանգվել է գնչուների կողմից։ Մյուզիքլում բացակայում է նաև Ռոլանդյան աշտարակի մենուհու կերպարը, ով պարզվում է, որ Էսմերալդայի մայրն է։
Էսմերալդայի անունը «զմրուխտ» է նշանակում. ներկայացման և վեպի էկրանավորման հեղինակները աշխատում են նրան ներկայացնել գնչուհու տեսքով՝ հագցնելով նրան կանաչ զգեստներ (ըստ գրքի՝ նա հայտնվում էր միայն գունավոր և կապույտ զգեստներով) կամ նրան կանաչ աչքեր տալով (գրքում նշվում է նրա մուգ շագանակագույն աչքերի մասին)։ Համաձայն վեպի՝ իր անվան միակ բացատրությունը Էսմերալդան համարում է թալիսմանը՝ զարդարված կանաչ ուլունքներով։ Նա հիշատակում է դա իր և Գրենգուարի հետ զրույցում՝ իրենց ամուսնությունից հետո։
Վեպում փորձելով հացի փող վաստակել՝ Գրենգուարը սկսում է Էսմերալդայի հետ հանդես գալ փողոցներում որպես հտպիտ և ակրոբատ՝ իր վրա ուղղելով Գրոլոյի զայրույթն ու խանդը։
Ֆեբ դե Շատոպերի կերպարը մյուզիքլում ավելի ռոմանտիկ է ներկայացված, քան վեպում։ Վեպում Ֆենը հետաքրքրված է Ֆլեր դե Լիսի եհտ ամուսնությամբ՝ օժիտի պատճառով, իսկ Էսմերալդային նա սեր է խոստովանում՝ ցանկանալով միայն ֆիզիկական մտերմություն։
Մյուզիքլից ամբողջովին հանված է Կլոդ Ֆրոլոյի կրտսեր եղբոր՝ Ժեանի կերպարը։
Վեպում Էսմերալդան մինչև իր բանտարկությունը երբեք չի եղել Տաճարում և չէր շփվել Քվազիմոդոյի հետ։ Որպես երախտագիտություն բերած ջրի համար՝ Քվազիմոդոն փրկում է Էսմերալդային կախաղանից, և միայն այդ ժամանակ են նրանք ծանոթանում։
Գրքում Ֆեբը Էսմերալդային ժամադրել է ոչ թե կաբարեում, այլ սենյակում՝ վարձված կավատ-պառավի տանը։
Վեպում գտնվելով Տաճարի պաշտպանության ներքո՝ Էսմերալդային բռնաբարելու փորձ է արվում Ֆրոլոյի կողմից։
Տաճարի վրա հարձակման ժամանակ Էսմերալդային փախչել օգնում են Գրենգուարը և Ֆրոլոն։ Նրա հետ միայնակ մնալով՝ Ֆրոլոն խոստովանում է իր զգացմունքների մասին և պահանջում է փոխադարձ զգացմունքներ՝ սպառնալով կախաղան բարձրացնել։ Չհասնելով իր ուզածին՝ հոգևորականը աղջկան տալիս է պահակախմբին, որոնք նրան կախում են։

Ծանոթագրություններ

↑ «Notre Dame de Paris:Взгляд с юмором»

Արտաքին հղումներ

Ռուսական տարբերակ Արխիվացված 2013-01-04 Wayback Machine
Իտալական տարբերակ Արխիվացված 2017-06-13 Wayback Machine
Կորեական տարբերակ Արխիվացված 2014-12-18 Wayback Machine
Ֆրանսիական տարբերակ (Արխիվ)
Անգլիական տարբերակ (Արխիվ)

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Notre-Dame de Paris (մյուզիքլ)» հոդվածին։

[1] «Notre Dame de Paris:Взгляд с юмором»

[1]