Ֆրանցիսկյան վանք (Դուբրովնիկ)
Ֆրանցիսկյան վանք (խորվ.՝ Franjevački samostan u Dubrovniku), կաթոլիկ ֆրանցիսկյան վանք Խորվաթիայի Դուբրովնիկ քաղաքում։ Գտնվում է քաղաքի պատմական կենտրոնում։ Ճարատարապետական հուշարձան է։ Հիմնադրվել է 1317 թվականին։
| Ֆրանցիսկյան վանք խորվ.՝ Franjevački samostan u Dubrovniku | |
|---|---|
.JPG) | |
| Հիմնական տվյալներ | |
| Տեսակ | եկեղեցի և վանք |
| Երկիր |  Խորվաթիա |
| Տեղագրություն | Դուբրովնիկ |
| Դավանանք | կաթոլիկություն |
| Հիմնական ամսաթվերը | 1317 |
| Հիմնադրված | 1317 |
 | |
 | |
 Franciscan Church and Monastery in Dubrovnik Վիքիպահեստում | |
Պատմություն
խմբագրելՖրանցիսկյանների առաջին վանքը Դուբրովնիկում կառուցվել է 1235 թվականին Հին քաղաքի պատերից դուրս[1]։ Նոր վանքը արդեն քաղաքային պատերից ներս հիմնադրվել է 1317 թվականին, սակայն համալիրի առանձին հատվածների շինարարությունը շարունակվել է հարյուրամյակներով։ Մոտ 1360 թվականին կառուցվել է կլուատրը՝ կամարաշարերով բաց սրահը, որը դիմացել է 1667 թվականի երկրաշարժին և ներկայումս համարվում է վանքի գլխավոր տեսարժանությունը։
Վանական եկեղեցին գրեթե ամբողջությամբ ոչնչացել է 1667 թվականի երկրաշարժից և ավելի ուշ վերականգնվել բարոկկո ոճով։
Զանգակատունը, կլուատրը և գրադարանի շենքը վնասվել են 1991-1992 թվականներին Դուբրովնիկի պաշարման ժամանակ[2]։ Պատերազմի ավարտից հետո այն վերականգնվել է։
Ճարտարապետություն
խմբագրել
Եկեղեցի
խմբագրելՎանքի՝ 1667 թվականի երկրաշարջից փրկված միակ հատվածը գոթական պորտալն է, որը կառուցվել է 1498 թվականին։ Այն ելք ունի դեպի Ստրադուն և վանքի գլխավոր մուտքի կարևոր դերն է կատարում։ Պորտալը ստեղծվել են Լեոնարդ և Պետր Պետրովիչ եղբայրների արհեստանոցում (Դուբրովնիկ)։ Նրա կենտրոնական հատվածը լյունետ է՝ Պիետայի տեսարանով։ Պիետայի տեսարանի շուրջը սուրբ Հիերոնիմոսի և Հովհաննես Մկրտիչի կերպարներն են, լյունետի վերևում Հայր Աստծո կերպարն է[3]։ Երկրաշարժից հետո եկեղեցին վերականգնվել է բարոկկո ոճով։ Գլխավոր խորանը՝ հարություն առնող Քրիստոսի կերպարով և չորս մարմարե սյուներով, ստեղծել է Ցելիոս Անկոնացին 1713 թվականին, կողմնային հատվածների հինգ խորանները կառուցել է վենետիկցի Ջուզեպե Սարդին 1684-1696 թվականներին։ Խորանի զարդարանքները կատարել է խորվաթ նշանավոր նկարիչ Ցելեստին Մեդովիչը 1888 թվականին։ Վանքում է թաղված բանաստեղծ Իվան Գունդուլիչը[4]։
Կլուատր
խմբագրել
Վանքն ունի երկու կլուատր՝ վերին (փակ է զբոսաշրջիկների համար) և ստորին (ռոմանական ոճով՝ համեմված գոթիկայի տարրերով)։ Ռոմանական կլուատրը՝ շքեղորեն զարդարված փայտե փորագիր սյուներով, ստեղծվել է մոտ 1360 թվականին Միհոյե Բրայկովի կողմից և համարվում է Խորվաթիայում ռոմանական ոճի լավագույն կառույցներից մեկը[3]։ Կլուատրի սյունաշարը զույգ ութանկյուն սյուներից է բաղկացած, ընդ որում յուրաքանչյուրի խոյակը տարբերվում է հարևան սյունի խոյակից։ Սյուներին պատկերված են մարդկային գլուխներ, կենդանական, ծաղկային թեմաներով նախշեր։ Կլուատրն ընդհանուր առմամբ ունի 120 սյուն և 12 զանգվածեղ քառանկուն հաստ որմնասյուններ։ 1860 թվականին կլուատրը զարդարվել է ֆրեսկոներով, որոնք ներկայացնում են սուրբ Ֆրանցիսկոսի կյանքի դրվագներ։ Կլուատրի կենտրոնում շատրվան է՝ սուրբ Ֆրանցիսկոսի քանդակով։
Դեղատուն
խմբագրելՎանքի հիմնադրումից անմիջապես հետո եղբայրներն այնտեղ դեղատուն են հիմնել, որը սկզբնական շրջանում բավարարել է հիվանդ վանականների պահանջները, իսկ ավելի ուշ դարձել վանքի համար եկամտի աղբյուր։ Որոշ աղբյուրների համաձայն՝ Դուբրովնիկի Ֆրանցիսկյանների վանքի դեղատունն աշխարհում գործող ամենահին երրորդ դեղատունն է[3]։ 1938 թվականից դեղատունը զուգահեռաբար նաև որպես թանգարան է ծառայում։
Գրադարան
խմբագրելՎանքին է պատկանում Խորվաթիայի ամենահարուստ ու ամենահին գրադարաններից մեկը։ Գրքերի հավաքածուն պարունակում է ավելի քան 70.000 միավոր գիրք, որոնցից 1.200-ն ունեն բացառիկ արժեք ու կարևորություն։ Ներկայումս այն վանքի թանգարանի մի մասն է կազմում, որտեղ բացի գրքերից ցուցադրված են եկեղեցական հին իրեր, ոսկերչական ինքնատիպ աշխատանքներ, արվեստի գործեր[3]։
Տեղակայություն և այցելություններ
խմբագրելՖրանցիսկյան վանքը գտնվում է Դուբրովնիկ Հին քաղաքում՝ Պիլեի դարպասների և Օնոֆրիո շատրվանի մոտ։ Այն գտնվում է քաղաքի կենտրոնական փողոցի՝ Ստրադունի հյուսիսային հատվածում. վանքի գլխավոր մուտքը Ստրադունի կողմից է։ Ֆրանցիսկյանների վանքը գործող կրոնական կառույց է, նրա մի մասը, որտեղ ապրում են հոգևորականները, փակ է այցելությունների համար։ Զբոսաշրջիկների համար բաց են կլուատրը, որի մուտքն անվճար է, և թանգարանային հատվածը (ֆրանցիսկյան թանգարան, դեղատուն, գրադարան), որի մուտքը վճարովի է[1]։
Ծանոթագրություններ
խմբագրելԱրտաքին հղումներ
խմբագրել- Դալմաթիայի ու Իստրայի ֆրանցիսկյանների կայք (խորվ.) Արխիվացված 2020-02-21 Wayback Machine
- Դուբրովնիկի Ֆրանցիսկյան վանք
- Ֆրանցիսկյան վանքի թանգարան
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ֆրանցիսկյան վանք (Դուբրովնիկ)» հոդվածին։ |