Ֆերենց Ֆալուդի
Ֆերենց Ֆալուդի (հունգարերեն՝ Faludi Ferenc, մարտի 25, 1704[1] կամ ապրիլի 11, 1704[2], Գյուսսինգ, Güssing District, Բուրգենլանդ, Ավստրիա - դեկտեմբերի 18, 1779[1][2], Rechnitz, Oberwart District, Բուրգենլանդ, Ավստրիա), հունգարացի բանաստեղծ, ում համարում են «հունգարական նոր քնարերգության հայր»[3]։ Եղել է ճիզվիտական միաբանության անդամ։ Ճիզվիտական կազմակերպությունների արգելման ու փակման պատճառով աշխատանքի է անցել աղքատախնամ հաստատությունում[4]։ Մինչ այդ համբավվել էր իբրև ճիզվիտ մանկավարժ, գրող, թարգմանիչ։ Վարժ տիրապետել է գերմաներենին, անգլերենին, հունգարերեն է թարգմանել Վիլյամ Շեքսպիրի «Փոթորիկ» թատերգությունը։ Ի հավելումն դրա՝ հավաքել ու հրատարակել է հունգարական ժողովրդական չափածո բանահյուսության ստեղծագործություններ[5]։
Ֆերենց Ֆալուդի | |
|---|---|
| Ծնվել է | մարտի 25, 1704[1] կամ ապրիլի 11, 1704[2] |
| Ծննդավայր | Գյուսսինգ, Güssing District, Բուրգենլանդ, Ավստրիա |
| Վախճանվել է | դեկտեմբերի 18, 1779[1][2] (75 տարեկան) |
| Վախճանի վայր | Rechnitz, Oberwart District, Բուրգենլանդ, Ավստրիա |
| Մասնագիտություն | բանաստեղծ, գրադարանավար, գրող և թարգմանիչ |
| Քաղաքացիություն |  Հունգարիա |
| Անդամակցություն | Արկադիայի ակադեմիա |
 Ferenc Faludi Վիքիպահեստում | |
Կենսագրություն խմբագրել
Գյունսում ուսումնառությունն ավարտելուց հետո անդամագրվել է ճիզվիտական միաբանությանը, որպես համալսարանական պրոֆեսոր դասախոսել Գրացում, Լինցում, Վիեննայում։ 1741 թվականից 1746 թվականներին նա հունգար կրոնավոր էր Հռոմում, 1753 թվականից 1773 թվականներին՝ դպրոցի տնօրեն Բրատիսլավայում, որոշ ժամանակ՝ նաև ճիզվիտական քոլեջի գրադարանավար։ Այն բանից հետո, երբ ժիզվիտական կազմակերպություններն արգելվեցին, 1773 թվականին Ֆերենց Ֆալուդին մեկնեց Ռեխնից, որտեղ էլ 1779 թվականին կնքեց իր մահկանացուն։
Նա հունգարական բարոկկոյի դարաշրջանի վերջին ներկայացուցիչն է և ռոկոկոյին անցման փուլի մասնակիցը։ Նրա ոճին բնորոշ է ժողովրդախոսակցական բառապաշարի և բանահյուսական արտահայտչաձևերի գործածությունը։ Գրել է երգեր, էկլոգներ, «Կոնստանտին Ծիրանածին» ճիզվիտական ողբերգությունը։ Ֆալուդիի կատարած թարգմանություններից կարելի է առանձնացնել բարոկկոյի դարաշրջանի իսպանացի անվանի գրող, փիլիսոփա, տեսաբան, ճիզվիտ Բալտասար Գրասիանի «Գրպանի պատգամախոս կամ՝ Ողջամտության գիտությունը» աշխատությունը։
Մեծարանք խմբագրել
Ֆերենց Ֆալուդիի պատվին է անվանակոչվել՝
- Ռեխնիցի մերձակա Geschriebenstein-Irottkö բնապահպանական պարկի հովիտը
- ծառուղի Ռեխնիցում
- փողոց Գյուսինգում (այստեղ նաև հուշատախտակ է փակցվել)
Գրականություն խմբագրել
- Ferenc Faludis literarische Bedeutung. In: Burgenländische Heimatblätter. Nr. 41/4, Festausgabe Ferenc Faludi 1704–1779. Amt der Burgenländischen Landesregierung, Landesarchiv-Landesbibliothek und Landesmuseum, Eisenstadt.
- Franz Probst: Franz Faludi, Dichter zwischen Barock und Aufklärung, Mittler zwischen Europa und Ungarn. In: Franz Faludi, Gedichte. (ungarisch/deutsch). Edition Roetzer, Eisenstadt 1979.
- Paul Wimmer: Faludis Gedichte, Literatur und Kritik. 1981.
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Wurzbach D. C. v. Faludi, Franz (գերմ.) // Biographisches Lexikon des Kaiserthums Oesterreich: enthaltend die Lebensskizzen der denkwürdigen Personen, welche seit 1750 in den österreichischen Kronländern geboren wurden oder darin gelebt und gewirkt haben — Wien: 1856. — Vol. 4. — S. 141.
- ↑ Hungarian Authors; a Bibliographical Handbook by Albert Tezla, pg 154. Books.google.com. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 30-ին.
- ↑ The Mediterranean in History edited by David Abulafia, pg 268. Books.google.com. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 30-ին.
- ↑ In Quest of the 'miracle Stag' edited by Adam Makkai, pg 113. Books.google.com. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 30-ին.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ֆերենց Ֆալուդի» հոդվածին։ |