Տիտոս
Տիտոս (լատին․՝ Titus Flavius Vespasianus, դեկտեմբերի 30, 39[1][2], Հռոմ, Հռոմեական կայսրություն[3] - սեպտեմբերի 13, 81[4][5][6][…], Aquae Cutiliae, Կաստել Սան Անջելո, Ռիետի, Լացիո, Իտալիայի թագավորություն), Փլավիոսների դինաստիայից երկրորդ Հռոմի կայսր (79 - 81)` հաջորդելով հորը` Վեսպասիանոսին: Նրա լրիվ ծննդյան անունը հոր նման եղել է Տիտոս Ֆլավիոս Վեսպասիանոս։ Որպես կայսր՝ նա օգտագործել է Կայսր Տիտոս Կեսար, աստվածային Վեսպասիանոսի՝ Վեսպասիանոս Օգոստոսի որդին անունըː
Տիտոս | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է՝ | դեկտեմբերի 30, 39[1][2] |
| Ծննդավայր | Հռոմ, Հռոմեական կայսրություն[3] |
| Մահացել է՝ | սեպտեմբերի 13, 81[4][5][6][…] (41 տարեկան) բնական մահով |
| Վախճանի վայր | Aquae Cutiliae, Կաստել Սան Անջելո, Ռիետի, Լացիո, Իտալիայի թագավորություն |
| Երկիր | Հին Հռոմ |
| Տոհմ | Փլավիոսներ և Flavii Sabini? |
| Հայր | Վեսպասիանոս[4][5] |
| Մայր | Domitilla the Elder?[5][7] |
| Երեխաներ | Julia Flavia?[3][8] և Flavia? |
| Հավատք | հին հռոմեական կրոն |
69 թվականին հոր իշխանության գալուց հետո, որպես գերագույն հրամանատար, Տիտոսը վերջ է դրեց Հրեական պատերազմին, ոչնչացնելով Երուսաղեմը և նրա Տաճարը։ Իր հաղթանակի համար նրան Հռոմում պատվել են հաղթական երթով. Վիա Սակրա ճանապարհի վրա տեղադրվել էր Տիտոսի հաղթակամարը և Մաքսիմուսի կրկեսում տեղադրվել էր երկրորդ կամարը։ Ֆլավիոսները պատերազմական ավարն օգտագործել են Հռոմում իրենց շինարարությունը ֆինանսավորելու համար, և Տիտոսն ինքը ավարտել է հոր սկսած Կոլիզեյի կառուցումը։
Իր գահակալության ընթացքում, որը տևել է մի փոքր ավելի քան երկու տարի, նա շարունակել է իր հոր՝ Վեսպասիանոսի քաղաքականությունը։ Հին պատմաբանները գովաբանում են Տիտոսին որպես իդեալական կառավարիչ։ Բացի Սենատի և կայսեր միջև բացառիկ լավ հարաբերություններից, որոնք նրան տարբերակում էին իր կրտսեր եղբորից և իրավահաջորդ Դոմիցիանոսից, Տիտոսի բարեգործությունը նույնպես կարևոր դեր է կատարել այս բարենպաստ կերպարի մեջ։ Վեզուվ հրաբխի ժայթքումից հետո՝ 79 թվականին, նա նախաձեռնել է օգնության ջանքեր, նույնը նաև հաջորդ տարի Հռոմում հրդեհից հետո։ Ժամանակակից գիտական աշխատություններում մասնավորապես քննարկվում են Երուսաղեմի տաճարի ոչնչացման գործում նրա դերը։
Գործունեություն
խմբագրելԶինվորական ծառայությունը սկսել է Գերմանիայում և Բրիտանիայում, 66 թվականին հոր հետ մեկնել է Պաղեստին՝ այնտեղ ծագած հրեական ապստամբությունը ճնշելու նպատակով։ 69 թվականին Վեսպասիանոսը դարձել է կայսր՝ Պաղեստինում պատերազմական գործողությունների վարումը թողնելով որդու վրա։ 70 թվականին Տիտոսը հաջողությամբ ավարտել է ռազմարշավը՝ գրավելով ու քարուքանդ անելով Երուսաղեմը։
Վերադառնալով Հռոմ՝ Տիտոսը Վեսպասիանոսի հետ համատեղ արժանացել է տրիումֆի, որից հետո փաստորեն կիսել է իշխանությունը հոր հետ՝ ստանալով պրոկոնսուլի և տրիբունի լիազորությունները, միանձնյա ղեկավարելով պրետորիական գվարդիան։ 79 թվականին հոր մահից հետո առանց որևէ բարդության ժառանգել է գահը։
Իշխանության տարիներին վայելել է ժողովրդի հարգանքն ու սերը, անձամբ օգնել է 79 թվականին Վեզուվիուս հրաբխի ժայթքման և 80 թվականին Հռոմում հրդեհի ու համաճարակի հետևանքով տուժած մարդկանց։ Մահից հետո Սենատն անմիջապես աստվածացրել է նրան։ Նրա կարճ գահակալումը ժամանակակիցների կողմից գնահատվեց որպես «ոսկեդար», իսկ նրա մահը համընդհանուր վիշտ է առաջացրել։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ 1,0 1,1 Encyclopædia Britannica
- ↑ 2,0 2,1 Oxford Classical Dictionary / S. Hornblower, A. Spawforth, E. Eidinow — Oxford: OUP, 2012. — ISBN 978-0-19-173525-7
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Union List of Artist Names — 2014.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Titus, Flavius Sabinus Vespasianus // Encyclopædia Britannica: a dictionary of arts, sciences, literature and general information / H. Chisholm — 11 — New York, Cambridge, England: University Press, 1911. — Vol. 26.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 Д. К. Тит Флавий Веспасиан (ռուս.) // Энциклопедический словарь — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1901. — Т. XXXIII. — С. 259—260.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 Любкер Ф. Vespasiani (ռուս.) // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга, Ф. Гельбке, П. В. Никитин, В. А. Канский — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 1452—1453.
- ↑ Любкер Ф. Domitii (ռուս.) // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга, Ф. Гельбке, П. В. Никитин, В. А. Канский — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 427—429.
- ↑ Fluß M. Iulius 552a (գերմ.) // Supplementband VI / Hrsg.: W. Kroll, K. Mittelhaus — Stg: J.B. Metzler, 1935.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Տիտոս» հոդվածին։ |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 12, էջ 15)։ 
|