Վիքիպեդիա

Ստեփան Անդրանիկյան

հայ նկարիչ

Ստեփան Խաչատուրի Անդրանիկյան (օգոստոսի 20, 1927(1927-08-20)[1], Մայկոպ, Հյուսիսկովկասյան երկրամաս, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ[1] - փետրվարի 16, 2017(2017-02-16), Երևան, Հայաստան)[2], հայ նկարիչ, բեմանկարիչ, ՀԽՍՀ վաստակավոր նկարիչ (1967), Հայաստանի ժողովրդական նկարիչ (2011)[3]։

Ստեփան Անդրանիկյան
Ստեփան Խաչատուրի Անդրանիկյան
Ծնվել էօգոստոսի 20, 1927(1927-08-20)[1]
ԾննդավայրՄայկոպ, Հյուսիսկովկասյան երկրամաս, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ[1]
Վախճանվել էփետրվարի 16, 2017(2017-02-16) (89 տարեկան)
Մահվան վայրԵրևան, Հայաստան
Ազգությունհայ
Քաղաքացիություն ԽՍՀՄ և  Հայաստան
ԿրթությունՓանոս Թերլեմեզյանի անվան գեղարվեստի պետական քոլեջ, Երևանի պետական գեղարվեստա-թատերական ինստիտուտ և Մոսկվայի Գերասիմովի անվան կինեմատոգրաֆիայի ինստիտուտ (1954)[1]
Մասնագիտություննկարիչ
Պարգևներ
ԱնդամակցությունՀայաստանի նկարիչների միություն
ԿուսակցությունԽՄԿԿ[1]
ԱմուսինԿիրարինա Անդրանիկյան
Ստեփան Անդրանիկյան Վիքիդարանում
 Stepan Andranikyan Վիքիպահեստում

Կենսագրություն խմբագրել

Ստեփան Անդրանիկյանը ծնվել է 1927 թվականին,Կրասնոդարի մարզի Մայկոպ քաղաքում՝ ցեղասպանությունից մազապուրծ հայ ընտանիքում։ Հայրը Բիթլիսի Խնուս գյուղից էր, մայրը՝ Կարս քաղաքից։ Մինչև յոթ տարեկանը Ստեփանը պապի և տատի հետ ապրել է Յալթայում։ 1932 թվականին Անդրանիկյանների ընտանիքը փոխադրվել է Երևան։ 1935 թվականին ութամյա Ստեփանը ընդունվում է դպրոց, ուր ուսումնառության ընթացքում ավելի են ընդգծվում նկարչության հանդեպ նրա ունակությունները։ 1942-1947 թվականներին սովորել է Երևանի գեղարվեստի ուսումնարանի գեղանկարի բաժնում, 1947-1948 թթ.՝ Երևանի գեղարվեստա-թատերական ինստիտուտի գեղանկարի բաժնում։ Մասնագիտական կրթությունն ստացել է Կինեմատոգրաֆիայի համամիութենական պետական ինստիտուտում, որն ավարտել է 1954 թվականին, վերադարձել Հայաստան, աշխատել որպես կինոնկարիչ։ 1954 թվականին գործուղվել է «Լենֆիլմ», ապա հրավեր ստացել աշխատելու Հայֆիլմում[4]։ 1956 թվականից ՀԽՍՀ նկարիչների միության անդամ, 1958 թվականից՝ ԽՍՀՄ կինեմատոգրաֆիստների միության անդամ։ 1971-1982 թթ. եղել է մուլտֆիլմերի միավորման գեղարվեստական ղեկավար։ 1975-1982 թթ. եղել է Հայաստանի նկարիչների միության քարտուղար, 1988 թվականից՝ թատրոնի և կինոյի բաժանմունքի նախագահ։ 1980-1986 թթ և 1999 թվականից դասավանդել է ԵԹԿՊԻ-ում[5]

Ստեփան Անդրանիկյանի գործերից պահվում են Հայաստանի ազգային պատկերասրահում, Եղիշե Չարենցի անվան գրականության և արվեստի թանգարանում։

2022 թվականին Սերգեյ Փարաջանովի թանգարանում տեղի է ունեցել Ստեփան Անդրանիկյանի «Հուշեր կյանքի տևողությամբ» գրքի շնորհանդեսը[6][7]։

Ստեղածգործական գործունեություն խմբագրել

Ֆիլմագրություն խմբագրել

 
 
Ստեփան և Կիրարինա Անդրանիկյանները

Մուլտիպլիկացիոն ֆիլմեր խմբագրել

  • «Արևի հարսնացուն», բեմադրող ռեժիսոր, բեմադրող նկարիչ, սցենարի և մոնտաժի հեղինակ,1971, Համամիութենական կինոփառատոնի մրցանակ, 1973, Ալմա Աթա
  • «Լիլիթ» ֆիլմի գեղարվեստական ղեկավար, 1972
  • «Վին պինգվինը», բեմադրող ռեժիսոր, 1972
  • «Կախարդական լավաշը», սցենարի համահեղինակ, բեմադրող համառեժիսոր Ն. Աթաջանյան, 1973
  • «Կար-չկար՝ մի ոզնի կար», 1977, բեմադրող ռեժիսոր (նկարիչներ՝ Ստեփան Անդրանիկյան և Մ. Վաղարշյան), Համամիութենական կինոփառատոնի 2-րդ մրցանակ, 1978, Երևան
  • «Անընկճելին», սցենարի համահեղինակ, բեմադրող ռեժիսոր։ Նկարիչ՝ Վալենտին Պոդպոմոգով, 1981

Գեղանկարչական գործեր, դիմանկարներ խմբագրել

  • «Հին ընկուզենին», 1946
  • «Ինքնադիմանկար» (19 տարեկան), 1946
  • «Իմ անկյունը հանրակացարանում», 1948
  • «Ամառային մոտիվ», 1946
  • «Եկեղեցու գավիթ», 1946
  • «Մերձմոսկովյան բնապատկեր», 1951
  • «Տյուտչևի տունը Մուրանովո գյուղում», 1953
  • «Կոլաժ նվիրված Փարաջանովի 75-ամյակին»,
  • «Գրիգորի Սարկիսով» (կինոռեժիսոր),1961
  • «Կոմիտասը հոգևոր ճեմարանի ուսանող», 1961
  • «Բետիի դիմանկարը», 1962
  • «Լեոնիդ Ենգիբարով», 1962
  • «Հրաչյա Ներսիսյան», 1962
  • «Սերգեյ Փարաջանովը Հաղպատում», 1968
  • Նկարիչ, կինոռեժիսոր Ա. Իվանով, 1974
  • Նատյուրմորտ «Նռան գույնը», 1975
  • «Ավետիք Իսահակյան», 1975
  • «Հին Երևանը», 1975
  • «Եղիշե Չարենց», 1975
  • «Տղաս, Սաշան՝ 16 տարեկանում», 1976
  • «Նկարիչ Առաքել Առաքելյանի դիմանկարը», 1981
  • «Գդալներով նատյուրմորտ», 1980
  • «Վիլյամ Սարոյան», 1981
  • «Սինյոր Մարտիրոս։ Ինքնադիմանկար», 1990
  • «Նյու Յորքի կենտրոնական այգին», 1997
  • «Ջոն Լենոն», 1997
  • «Փարաջանովը իր մուսաների հետ», 2003
  • «Ինքնանկար», 2002
  • «Սերգեյ Փարաջանով», 2003
  • «Սոս Սարգսյան», 2003
  • «Սիամանթո», 2004
  • «Իմ Կարինեն», 2007
  • Նատյուրմորտ «Մենություն», 2007

Ցուցահանդեսներ խմբագրել

1954 թվականից մասնակցել է բազմաթիվ ցուցահանդեսների։ Արժանացել է միջազգային և համամիութենական մրցանակների[8]։

Անհատական ցուցահանդեսներ է ունեցել Երևանում (1978, 1982, 2003, 2014[9], 2017 (հետահայաց ցուցահանդես Հայաստանի նկարիչների միությունում[10][11]))։

Պարգևներ խմբագրել

Ընտանիք խմբագրել

  • Կինը՝ Կիրարինա Անդրանիկյան, զգեստների նկարիչ
  • Որդին՝ Ալեքսանդր Անդրանիկյան, կինոռեժիսոր, նկարիչ
  • Դուստր՝ Կարինե Անդրանիկյան, արվեստաբան
  • Դուստր՝ Մարիամ Անդրանիկյան, բալետի պարուհի

Մատենագիտություն խմբագրել

  • Ս. Փոշոտյան, Փոքր ֆիլմի մեծ հաջողությունը. Տժվժիկ։-«Ավանգարդ», 1961, 30 մայիսի
  • Միքայել Ալեքսանդրյան, Հյուսիսային ծիածան, «Սովետական Հայաստան», Երևան, 1961
  • Ա. Սահակյան, Ճանապարհ դեպի հանդիսատես։-«Ավանգարդ», Երևան, 1963, 10 հոկտեմբերի
  • Ռուբեն Կարապետյան, Քայլ մեծ ուղիով։-«Սովետական Հայաստան», Երևան, 1963, 10 հոկտեմբերի
  • Ա. Ա Ռեժիսորի զինակիցները։-«Էկրան», Երևան, 1969, 7 էջ, էջ 3
  • Ռոբերտ Մաթոսյան, Հայկական մուլտեր։-«Ավանգարդ», Երևան, 1973, 25 փետրվարի (4 վերատպ)
  • Վ. Ք. Հայֆիլմ սթիւտիօի նորագույն նախաձեռնությունը՝ կենդանի պատկերը և արդիւնքը... «Զարթօնք», Բեյրութ, 1972, 22 մայիսի (2 վերատպ)
  • Անահիտ Պարսամյան, Անմիջական արվեստի լեզվով։-Հայրենիքի ձայն, Երևան, 1974, 6 մարտի (2 վերատպ)
  • Ռոբերտ Մաթոսյան, Բեմադրող-նկարիչը կինոյում (մեր հարցազրույցը)։-Ֆիլմ «Երևան», 1975, 10 հուլիսի
  • Սուրեն Սարուխանյան, Հայկական մուլտկինո. իրականացումներ և վրիպումներ։- «Սովետական Հայաստան», Երևան, 1976, 8 ապրիլի
  • Նաիրա Ղազարյան «Դիմանկար հարցազրույց Ստեփան Անդրանիկյանի հետ», «Եթեր», 2003
  • Արևիկ Բադալյան, «Նկարչին կինոյում աշխատելն ավելի բարդ է, քան թատրոնում», հարցազրույց Ստեփան Անդրանիկյանի հետ։ «Իրավունք», 2004
  • Վրեժ Առաքելյան, Հարցազրույց Ստեփան Անդրանիկյանի հետ, «Իրավունք», 2007

Պատկերասրահ խմբագրել

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
  2. ↑ Կյանքից հեռացել է գեղանկարիչ Ստեփան Անդրանիկյանը
  3. ↑ Հայաստանի Հանրապետության պատվավոր կոչումներ շնորհելու մասին
  4. ↑ www.websystems.am. «Ստեփան Անդրանիկյան». www.arm-cinema.am. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 20-ին.
  5. ↑ Ով ով է. Հայեր. Կենսագրական հանրագիտարան, հատոր առաջին, Երևան, 2005.
  6. ↑ «Ժողովուրդը կարծես հիպնոսացված է կամ լեթարգիկ քնի մեջ․ Ստեփան Անդրանիկյանի օրագրերը...». A1Plus. Վերցված է 2022 թ․ հուլիսի 19-ին.
  7. ↑ Mitk.am (2022 թ․ հուլիսի 18). «Հուշեր կյանքի տևողությամբ՝ Ստեփան Անդրանիկյանի հետ, Սերգեյ Փարաջանովի տանը» (ամերիկյան անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ հուլիսի 19-ին. Վերցված է 2022 թ․ հուլիսի 19-ին.
  8. ↑ Գառնիկ Ստեփանյան (1973). Կենսագրական բառարան, հատոր Ա. Երևան: «Սովետական գրող». էջ 96.
  9. ↑ «Բեմանկարիչ և գեղանկարիչ Ստեփան Անդրանիկյանի անհատական ցուցահանդեսը». Առավոտ - Նորություններ Հայաստանից. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 20-ին.
  10. ↑ «Ստեփան Անդրանիկյանի հայտնի ու «չտեսնված» էսքիզները». mediamax.am (անգլերեն). Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 20-ին.
  11. ↑ «Ստեփան Անդրանիկյանի ստեղծագործությունների ցուցահանդեսում իր ուղին է կինոարվեստում». www.armeniatv.am. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 20-ին.(չաշխատող հղում)

Արտաքին հղումներ խմբագրել

 Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ստեփան Անդրանիկյան» հոդվածին։
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ստեփան Անդրանիկյան» հոդվածին։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 1, էջ 393)։  
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ստեփան_Անդրանիկյան&oldid=9355380» էջից