Կարապի լիճ (բալետ)

Կարապի լիճ, Պյոտր Իլյիչի Չայկովսկու բալետ՝ չորս գործողությամբ։ Գրվել է 1876 թվականին։ Լիբրետտոն Վլադիմիր Բեգիչևի, և, հնարավոր է, Վասիլի Ֆեոդորովիչ Գելցերի։

Կարապի լիճ ռուս.՝ Лебединое озеро
Տեսակ	դրամատիկ-երաժշտական ստեղծագործություն, choreographic work? և բալետ
Ժանր	բալետ
Կոմպոզիտոր	Պյոտր Չայկովսկի
Լիբրետտոյի հեղինակ	Վլադիմիր Բեգիչև
Գործողությունների քանակ	4
Առաջնախաղի տարեթիվ	փետրվարի 20, 1877
Առաջնախաղի վայր	Մոսկվա, Մեծ թատրոն
Swan Lake Վիքիպահեստում

Սյուժե

Սյուժեի հիմքում ընկած են շատ ֆոլկլորային մոտիվներ, այդ թվում գերմանական լեգենդ, որը պատմում է գեղեցկուհի արքայադուստր Օդետի մասին, որին չար կախարդ` ասպետ Ռոտբարտը կախարդանքով դարձրել է կարապ։ Բալետի չորս գործողություններում իրար փոխարինում են իրական և ֆանտաստիկ պատկերներ։ Տոնելով իր չափահաս դառնալը պալատական զբոսայգում արքայազն Զիգֆրիդը, ուրախանում է ընկերների շրջապատում։ Զբոսայգու վրայով թռչող կարապների երամը կանչում է նրան իրենց հետևից։ Անտառում, լճի ափին, աղջիկ-կարապների մեջ արքայազնը տեսնում է Օդետին, կարապների թագուհուն` թագով զարդարված գլխով։ Տարված նրա գեղեցկությամբ և ցնցված նրա պատմություններով լճի չար տիրոջ՝ Ռոտբարտի հետապնդումների մասին, Զիգֆրիդը երդվում է Օդետին հավերժ սիրո մեջ։

Ամրոցում կազմակերպված պարահանդեսի ժամանակ մոր հրամանով, Զիգֆրիդը պետք է ընտրի հարսնացու։ Սակայն արքայազնը անտարբեր է, մինչև որ հայտնվում է Օդիլիան, որի մեջ Զիգֆրիդը տեսնում է Օդետին։ Նրան և արքայազնը տալիս է նախընտրություն։ Հասկանալով, որ կատարել է ճակատագրական սխալ, Զիգֆրիդը վազում է լճի մոտ ներողամտություն է աղերսում Օդետից, սակայն չի ստանում այն։ Պոկելով Օդետի գլխից թագը, որը պաշտպանում էր նրան հետապնդումներից, արքայազնը մարտահրավեր է նետում Ռոդբարտին։ Նա հույս ունի, որ աղջիկ-կարապը իր հետ կգնա մարդկության աշխարհ։ Հեքիաթում փոթորկուն ալիքները լճի վրա կլանում և կործանում են Օդետին և Զիգֆրիդին։

Առաջնախաղ

Ներկայացման բեմական պատմությունը դժվար է ընթացել։ Առաջնախաղը տեղի ունեցավ 1877 թվականի մարտի 4-ին Մոսկվայի Մեծ թատրոնի բեմում։ Յուրատիպ խորեոգրաֆիան պատկանում էր բալետմայստեր Վենցել Ռեյզինգերին։ Բալետը բաժանվում էր 4 գործողությունների` յուրաքանչյուրում 1-ական արար։ Օդետի և Օդիլիայի առաջին դերակատարը եղավ Պոլինա Կարպովան։ Ռեյզինգերի բեմադրությունը չունեցավ հաջողություն և անհաջող ճանաչվեց։ 1882 թվականին բալետմայստեր Իոսիֆ Հանսենը մասնակի խմբագրեց հին ներկայացումը և 1894 թվականի փետրվարի 17-ին առաջին անգամ ներկայացվեց «կարապների» արարը բալետի 2-րդ գործողության մեջ, նվիրված`Պյոտր Իլյիչ Չայկովսկու հիշատակին։

Բեմականացումներ

• 20.2.1877 թ. — Մեծ թատրոն, բալետմայստեր՝ Վենցել Ռեյզինգեր, Դերիժոր-բեմադրիչ Ստեփան Ռյաբով, (Օդետ և Օդիլիյա` Պոլինա Կարպակովա)
• 13.1.1880 թ. — Մեծ թատրոն, Մոսկվա, (բալետմայստեր՝ Գենզեն, Ռեյզինգերի հետևորդը)
• 28.10.1882 թ. — Մեծ թատրոն, Մոսկվա, (Օդետ` Լ. Գեյտեն)
• 9․02.1888 թ. — Փարիզի թատրոն, II գործողություն, (բալետմայստեր՝ Ավգուստին Բերժե, Օդետ` Ջուլիետա Պալտրինյերի)
• 17․02․1894 թ. — (I գործողության 2-րդ արար) — (բալետմայստեր՝ Լև Իվանով, Օդետ՝ Պյերինա Լենիյանի, արքայազն Զիգֆրիդ` Պավել Գերդտ)
• 15.01.1895 թ. — Մարիինյան թատրոն, (բալետմայստերներ՝ Մարիուս Պետիպա, Լև Իվանով)
• 24.01.1901 թ. — Մեծ թատրոն, բալետմայստեր՝ Ալեքսանդր Գորսկի, նկարիչ՝ Ալեքսանդր Գոլովին, Օդետ` Ադելինա Ջուրի, Զիգֆրիդ՝ Միխայիլ Մորդկին
• 1911 թ. — Նյու Յորք, բալետմայստեր և Զիգֆրիդի դերակատար՝ Միխայիլ Մորդկին, Օդետ` Եկատերինա Գելցեր
• 29.02.1920 թ. — Մեծ թատրոն, բալետմայստեր՝ Ալեքսանդր Գորսկի, ռեժիսոր`Վլադիմիր Նեմիրովիչ–Դանչենկո, նկարիչ` Կոնստանտին Կարովին, դերիժոր` Անդեյ Արենդս, Օդետ` Ելենա Իլյուշչենկո, Օդիլիյա` Մարիա Ռեյզեն
• 1925 թ. — Բելգրադ, բալետմայստեր՝ Ա. Ֆորտունատո
• 1928 թ. — Թբիլիսի, բալետմայստեր՝ Ռ. Բալանոտտի
• 13.04.1933 թ. — Մարիինյան թատրոն (Լենինգրադի Կիրովի անվան թատրոն), բալետմայստերներ՝ Ագրիպինա Վահանովա, դիրիժոր` Եվգենի Մրավինսկի, Օդետ` Գալինա Ուլանովա, Օդիլիյա` Օլգա Իորդան, Զիգֆրիդ` Կոնստանտին Սերգեև
• 1934 թ. — Լոնդոն, բալետմայստեր՝ Նիկոլայ Սերգեև
• 1937 թ. — Մեծ թատրոն, բալետմայստեր՝ Ասաֆ Մեսսերեր, դիրիժոր` Յուրի Ֆայեր, Օդետ` Մարինա Սեմյոնովա, Զիգֆրիդ` Միխայիլ Գաբովիչ, Ռոտբարտ` Պյոտր Գուսև
• 1940 թ. — Երևանի օպերայի թատրոն, բալետմայստեր՝ Լեոնիդ Լավրովսկի
• 1945 թ. — Լենինգրադի Կիրովի անվան թատրոն, բալետմայստեր՝ Ֆյոդոր Լապուխով, դեկորացիաներ` Բ.Վոլկովա, զգեստներ` Տատյանա Բրունի, Օդետ` Նատալյա Դուդինսկայա, Զիգֆրիդ` Կոնստանտին Սերգեև, Ռոտբարտ` Ռոբերտ Գերբեկ
• 1945 թ. — Թբիլիսի, բալետմայստեր՝ Վախթանգ Չաբուկիանի
• 1951 թ. — Նյու Յորք, բալետմայստեր` Ջորջ Բալանչին
• 1951 թ. — Բուդապեշտ, բալետմայստեր՝ Ասաֆ Մեսսերեր
• 25 ապրիլի 1953 թ. — Մոսկվայի Կ. Ստանիսլավսկու անվան ռուսական պետական դրամատիկական թատրոն, բալետմայստեր՝ Վլադիմիր Բուրմեյստեր և Պյոտր Գուսև, Օդետ` Վիոլետա Բովտ
• 1953, 1963 թ. — Կոլոն թատրոն (Բուենոս Այրես), բալետմայստեր՝ Ջ. Քարտեր
• 1957 թ. — Հելսինկի, բալետմայստեր՝ Ասաֆ Մեսսերեր
• 19.07.1958 թվական — Միխայլովսկի թատրոն, բալետմայստերներ՝ Ֆյոդոր Լապուխով, Կ. Բոյարսկի, Օդետ` Վերա Ստանկևիչ, Օդիլիա` Տատյանա Բորովիկովա
• 1960 թվական — Փարիզի ազգային օպերա, բալետմայստեր՝ Վլադիմիր Բուրմեյստեր
• 1962 թվական— Սանտյագո, բալետմայստեր՝ Ա. Տոմսկի
• 1962 թվական— Զագրեբ, բալետմայստեր՝ Ռոստիսլավ Զախարով
• 1964 թվական— Շտուտգարտ, բալետմայստեր՝ Ջոն Կրանկո
• 1964 թվական— Կոպենհագեն, բալետմայստեր՝ Նինա Անիսիմովա
• 1965 թվական— Հավանա, բալետմայստեր՝ Ալբերտո Ալոնսո
• 1965 թվական— Նիդերլանդներ բալետմայստեր՝ Իգոր Բելսկի
• 25.12.1969 թվական — Մեծ թատրոն, բալետմայստեր՝ Յուրի Գրիգարովիչ, նկարիչ` Սիմոն Վիրսալաձե, դիրիժոր` Ալգիս Ժյուրայտիս, Օդետ` Նատալիա Բեսսմերտնովա, Զիգֆրիդ` Նիկոլայ Ֆադեչև
• 1969 թվական— Բեռլին, բալետմայստեր` Կենետ Մակմիլան
• 1971 թվական— Գյոտեբորգ, բալետմայստեր` Էլզա-Մարիանա ֆոն Ռոզեն
• 1976 թվական— Համբուրգ, բալետմայստեր` Ջոն Նոյմայեր
• 1987 թվական— Սթոքհոլմ, բալետմայստեր` Մատս Էկ, Օդետ` Անա Լագունա
• 1995 թվական— Սալդեր-Ուէլս (Լոնդոն), բալետմայստեր` Մետյու Բորն

Պատկերասրահ

• 
  Ռուսաստան,1911 թ.
• 
  1947 թ.
• 
• 
  Անգլիայի ազգային բալետ
• 
  Վրաստան,2007 թ.
• 
  Մարիինյան բալետ

Արտաքին հղումներ

• Տոնվում է բալետի 120 ամյակը
• Ե.Վայդման «Կարապի լիճ»
• Սյուժեի ստեղծման պատմությունից

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կարապի լիճ (բալետ)» հոդվածին։