Սլովենիայի տնտեսություն
Սլովենիայի տնտեսությունը զարգացած տնտեսություն է, և երկիրը վայելում է բարգավաճման և կայունության բարձր մակարդակ, ինչպես նաև մեկ շնչին բաժին ընկնող ՀՆԱ-ի միջինից բարձր ցուցանիշ՝ 2015 թվականին ԵՄ 28-ի միջինի 83%-ի չափով[15]։ Անվանական ՀՆԱ-ն 2018 թվականին կազմում էր 42,534 միլիարդ եվրո, մեկ շնչի հաշվով անվանական ՀՆԱ-ն (ՀՆԱ/մարդ) 2018 թվականին կազմում էր 21,267 եվրո։ Ամենաբարձր ՀՆԱ-ն՝ մեկ շնչի հաշվով, կենտրոնական Սլովենիայում է, որտեղ գտնվում է մայրաքաղաք Լյուբլյանան։ Այն Արևմտյան Սլովենիայի վիճակագրական տարածաշրջանի մի մասն է, որն ունի ավելի բարձր ՀՆԱ՝ մեկ շնչի հաշվով, քան Արևելյան Սլովենիան[16]։
Արժույթ | Եվրո (EUR, €) |
---|---|
Առևտրային կազմակերպություններ | ԵՄ, ԱՀԿ, ՏՀԶԿ |
Վիճակագրություն | |
Բնակչություն | 2,108,708 (2022 թվականի փետրվար)[1] |
ՀՆԱ | |
ՀՆԱ-ի աճ |
|
ՀՆԱ-ն մեկ շնչի հաշվով | |
ՀՆԱ֊ն ըստ սեկտորի |
|
Գնաճ (ՍԳԻ) | |
Աղքատության շեմից ցածր բնակչություն | {{plainlist|
|
Ջինիի գործակից | 23.9 ցածր (2019)[5] |
Մարդկային զարգացման ինդեքս | |
Աշխատուժ | |
Աշխատուժ ըստ մասնագիտության |
|
Գործազրկություն | |
Միջին համախառն աշխատավարձ | €1.970 / $2.235 ամսական (2021 թվականի դեկտեմբեր) |
Մինջին զուտ եկամուտ | €1.270 / $1.441 ամսական (2021 թվականի դեկտեմբեր) |
Հիմնական արտադրություններ | սև մետաղարտադրություն և ալյումինի արտադրություն, կապարի և ցինկի ձուլում, էլեկտրոնիկա (ներառյալ ռազմական էլեկտրոնիկա), բեռնատարներ, ավտոմեքենաներ, փայտյա արտադրանք, տեքստիլ արտադրանք, քիմիկատներ, դեղամիջոցներ, հաստոցներ[12] |
Արտաքին | |
Արտահանում | €32.9 միլիարդ (2020)[13] |
Արտահանվող ապրանքներ | մեքենաներ և տրանսպորտային միջոցներ, քիմիկատներ, սննդամթերք, դեղամիջոցներ |
Արտանհանման հիմնական գործընկերներ | |
Ներկրում | €32.0 միլիարդ(2020)[13] |
Ներկրվող ապրանքներ | մեքենաներ և տրանսպորտային միջոցներ, քիմիկատներ, նավթ և նավթամթերքներ, սննդամթերք |
Ներկրման հիմնական գործընկերներ | {{plainlist| |
Պետական ֆինանսներ | |
Պետական պարտք | |
Եկամուտ | ՀՆԱ-ի 44,2% (2019)[14]}} |
Ծախսեր | ՀՆԱ-ի 43,7% (2019)[14]}} |
Արտաքին պաշարներ | $889.9 միլիոն (2017 թվականի դեկտեմբերի 31)[3] |
2007 թվականի հունվարին Սլովենիան դարձավ առաջին անդամը, որը և՛ միացավ Եվրամիությանը, և՛ ընդունեց եվրոն՝ 1999 թվականին արժույթի ստեղծումից հետո։ 2010 թվականից այն նաև հանդիսանում է Տնտեսական համագործակցության և զարգացման կազմակերպության անդամ[17]։
Սլովենիան ունի բարձր կրթված աշխատուժ, լավ զարգացած ենթակառուցվածք և գտնվում է տրանսպորտային խաչմերուկում[17]։ Օտարերկրյա ուղղակի ներդրումների մակարդակը ամենացածրներից է, բայց վերջին մի քանի տարիների ընթացքում կայուն աճ է գրանցել։ Սլովենիայի տնտեսությունը տուժել է եվրոպական տնտեսական ճգնաժամից, որը տեղի ունեցավ 2000-ականների վերջին[17]։ 2013 թվականից հետո մեկ շնչին ընկնող ՀՆԱ-ն նորից սկսեց աճել[18]։ Աշխատող բնակչության գրեթե երկու երրորդը աշխատում է ծառայությունների ոլորտում։
Պատմություն
խմբագրելԹեև այն կազմում էր Հարավսլավիայի ընդհանուր բնակչության ընդամենը մեկ տասներորդ մասը, այն Հարավսլավիայի հանրապետություններից ամենազարգացածն էր՝ կազմելով նրա ՀՆԱ-ի մեկ հինգերորդը և արտահանման մեկ երրորդը[19]։ Սլովենիան այսպիսով անկախություն ձեռք բերեց 1991 թվականին արդեն համեմատաբար բարգավաճ տնտեսությամբ և Արևմուտքի հետ ամուր շուկայական կապերով։
Այդ ժամանակվանից ի վեր նա ակտիվորեն հետամուտ է եղել Արևմուտքի հետ իր առևտրի դիվերսիֆիկացմանը և արևմտյան ու հյուսիսատլանտյան ինստիտուտներին ինտեգրմանը։ Սլովենիան Առևտրի համաշխարհային կազմակերպության հիմնադիր անդամն է, Կենտրոնական Եվրոպայի ազատ առևտրի համաձայնագրին միացել է 1996 թվականին և Եվրամիությանը միացել է 2004 թվականի մայիսի 1-ին։ 2004 թվականի հունիսին այն միացել է Եվրոպական փոխարժեքի մեխանիզմին։ Եվրոն ներդրվել է 2007 թվականի սկզբին և շրջանառվել է տոլարին զուգահեռ մինչև 2007 թվականի հունվարի 14-ը։ Սլովենիան նաև մասնակցում է Հարավարևելյան Եվրոպայի համագործակցության նախաձեռնությանը, ինչպես նաև Կենտրոնական Եվրոպայի նախաձեռնությանը, Ռոյամոնտի գործընթացին և Սևծովյան տնտեսական խորհրդին։
2000-ականների վերջին տնտեսական ճգնաժամը Սլովենիայի տնտեսությունը լուրջ հետընթաց ապրեց։ 2009 թվականին Սլովենիայի մեկ շնչին ընկնող ՀՆԱ-ն կրճատվել է 7,9%-ով։ 2009 թվականի ռեցեսիայից դանդաղ վերականգնումից հետո, արտահանման շնորհիվ[20] Սլովենիայի տնտեսությունը կրկին անկում ապրեց 2011 թվականի վերջին եռամսյակում[21]։ Դա պայմանավորված էր ներքին սպառման անկմամբ և արտահանման աճի տեմպերով[21]։ Սլովենիան հիմնականում արտահանում է եվրոգոտու երկրներ[17]։ Ներքին սպառման նվազման պատճառները բազմաթիվ են եղել՝ հարկաբյուջետային խնայողություն, բյուջեի ծախսերի սառեցում 2011 թվականի վերջին ամիսներին[22], տնտեսական բարեփոխումներ իրականացնելու ջանքերի ձախողում, ոչ պատշաճ ֆինանսավորում և արտահանման նվազում[23]։ Բացի այդ, 2010 և 2011 թվականներին շինարարության ոլորտը լուրջ հարված է ստացել[24] 2014 թվականից Սլովենիայի ՀՆԱ-ն կրկին աճեց[25]։ ՀՆԱ-ի աճի հիմնական գործոնները արտահանումն և 2016 թվականին նաև ներքին սպառումն էր, որը տնտեսական ճգնաժամից հետո սկսել է աշխուժանալ։ ՀՆԱ-ի աճը 2015 թվականին կազմել է 2,3%, 2016 թվականի առաջին կիսամյակում 2,5%, իսկ 2016 թվականի 2-րդ եռամսյակում՝ 2,7%[26]։ Դա նշանակում է, որ ՀՆԱ-ի աճը 2016 թվականին արագացավ։
ԵՄ անդամակցության բանակցությունների ընթացքում Սլովենիան հրաժարվում էր բացել տնտեսության որոշ առանցքային հատվածներ լիարժեք մրցակցության համար։ Երկիրը միակն է Կենտրոնական և Արևելյան Եվրոպայում, որը պահպանել է իր բանկային հատվածի վերահսկողությունը։ Երկիրը պահպանել է նաև սոցիալիստական ժամանակաշրջանում կառուցված կարևոր հանրային ծառայություն. Սլովենիան դեռևս ունի աշխարհի լավագույն առողջապահական համակարգերից մեկը, և կրթությունն անվճար է մինչև ասպիրանտուրայի մակարդակը[27]։
Առևտուր
խմբագրելՍլովենիայի առևտուրն ուղղված է դեպի ԵՄ այլ երկրներ, հիմնականում՝ Գերմանիա և Իտալիա։ Սա առևտրի մեծածախ վերակողմնորոշման արդյունք է դեպի Արևմուտք և Կենտրոնական ու Արևելյան Եվրոպայի աճող շուկաները՝ ի դեմս Հարավսլավիայի շուկաների փլուզման։ Սլովենիայի տնտեսությունը մեծապես կախված է արտաքին առևտրից։ Առևտուրը կազմում է ՀՆԱ-ի մոտ 120%-ը (արտահանումը և ներմուծումը միասին վերցրած)։ Սլովենիայի առևտրի մոտ երկու երրորդը ԵՄ այլ անդամների հետ է։
Բաց լինելու այս բարձր մակարդակը նրան չափազանց զգայուն է դարձնում իր հիմնական առևտրային գործընկերների տնտեսական պայմանների և միջազգային գների մրցունակության փոփոխությունների նկատմամբ։ Այնուամենայնիվ, չնայած 2001–03 թվականներին Եվրոպայում գրանցված տնտեսական տեմպերի դանդաղմանը, Սլովենիան պահպանեց ՀՆԱ-ի 3% աճ։ Այսպիսով, աշխատուժի ծախսերը արտադրողականությանը համահունչ պահելը հիմնական մարտահրավերն է Սլովենիայի տնտեսական բարեկեցության համար, և սլովենական ընկերությունները արձագանքել են՝ մասնագիտանալով միջին և բարձր տեխնոլոգիաների արտադրության ոլորտում։ Արդյունաբերությունը և շինարարությունը կազմում են ՀՆԱ-ի մոտ մեկ քառորդը։ Ինչպես արդյունաբերական տնտեսությունների մեծ մասում, ծառայությունները կազմում են արտադրանքի աճող մասնաբաժինը (57,1 տոկոս), հատկապես ֆինանսական ծառայությունները։
Գյուղատնտեսություն
խմբագրելՍլովենիան 2018 թվականին արտադրել է․
- 346 հազար տոննա եգիպտացորեն[28]
- 94 հազար տոննա խաղող[29]
- 163 հազար տոննա ցորեն[30]
- 91 հազար տոննա գարի[31]
- 54 հազար տոննա խնձոր[32]
- 85 հազար տոննա կարտոֆիլ[33]
Գյուղատնտեսական այլ ապրանքների ավելի փոքր արտադրություններից բացի[34]։
Նեոնիկոտինոիդները սովորաբար օգտագործվում են ամբողջ աշխարհում, ներառյալ տիակլոպրիդի օգտագործումը երկրի խնձորի այգիներում։ 2009 թվականին պարզել են, որ թիակլոպրիդի կիրառման պրակտիկան մնացորդ է թողնում ծաղկափոշու մեջ, բայց ոչ մեղվահացում[35]։
Տնտեսական կատարողականություն
խմբագրելԳյուղատնտեսության, անտառային տնտեսության և ձկնորսության ավանդական առաջնային ճյուղերը կազմում են ՀՆԱ-ի համեմատաբար քիչ՝ 2,5 տոկոսը և ներգրավում են բնակչության միայն 6 տոկոսը։ Միջին հողատարածքը կազմում է ընդամենը 5,5 հա։ Սլովենիայի մի մասը գտնվում է Ալպե-Ադրիա կենսատարածաշրջանում, որը ներկայումս ներգրավված է օրգանական գյուղատնտեսության խոշոր նախաձեռնության մեջ։ 1998-2003 թվականներին օրգանական ոլորտն աճել է Սլովենիայի գյուղատնտեսության 0,1%-ից մինչև մոտավորապես Եվրոպական միության միջին՝ 3,3%-ը[36]։
Պետական ֆինանսները վերջին տարիներին դեֆիցիտ են ցույց տվել։ 2008 թվականին գրանցվել է մի փոքր ավելցուկ՝ եկամուտները կազմել են 23,16 միլիարդ դոլար, իսկ ծախսերը՝ 22,93 միլիարդ դոլար[37]։ Պետական ծախսերը կազմել են ՀՆԱ-ի 38 տոկոսը։ Սլովենիայի Հանրապետության վիճակագրական վարչությունը (ՍՀՎՎ) հայտնել է, որ 2010 թվականի սեպտեմբերի վերջին պետական պարտքը (չհաշված պետական երաշխավորված վարկերը) կազմում էր 19,5 մլրդ եվրո կամ ՀՆԱ-ի 54,2%-ը։ 2011 թվականի հունվարին Սլովենիայի ֆինանսների նախարարության տրամադրած տվյալների համաձայն՝ պետական պարտքը 15 միլիարդ եվրոյից մի փոքր ցածր է եղել կամ 2009 թվականի ՀՆԱ-ի 41,6%-ը։ Այնուամենայնիվ, սլովենական «Finance» ֆինանսական թերթը 2011 թվականի հունվարին հաշվարկել է, որ այն իրականում կազմում է 22,4 միլիարդ եվրո կամ ՀՆԱ-ի գրեթե 63%-ը՝ գերազանցելով Եվրամիության կողմից թույլատրված 60%-ի սահմանը[38]։ 2011 թվականի հունվարի 12-ին Սլովենիայի Աուդիտ դատարանը մերժեց նախարարության կողմից ներկայացված տվյալները՝ որպես սխալ, և պահանջեց պաշտոնանկ անել ֆինանսների նախարար Ֆրանկ Կրիժանիչին[39]։
Սլովենիայի ավանդական հակագնաճային քաղաքականությունը մեծապես հիմնված էր կապիտալի ներհոսքի սահմանափակումների վրա։ Դրա սեփականաշնորհման գործընթացը նպաստեց ներքին գնորդներին և սահմանեց բաժնետոմսերի առևտրի երկար հետաձգում, որը բարդանում էր օտարերկրացիների կողմից «գնվելու» մշակութային զգուշությամբ։ Որպես այդպիսին, Սլովենիան մի շարք խոչընդոտներ է ունեցել իր տնտեսության մեջ օտարերկրյա մասնակցության համար։ Սլովենիան մի քանի ուշագրավ օտարերկրյա ներդրումներ է հավաքել, այդ թվում՝ 1997 թվականին «Goodyear»-ի կողմից $125 միլիոնի ներդրումը։ 2008 թվականի վերջի դրությամբ Սլովենիայում կար շուրջ 11,5 միլիարդ դոլարի օտարերկրյա կապիտալ։ Սլովենացիները 7,5 միլիարդ դոլար են ներդրել արտասահմանում։ 2007 թվականի դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ Լյուբլյանայի ֆոնդային բորսայում ցուցակված բաժնետոմսերի արժեքը կազմում էր 29 միլիարդ դոլար։
Սլովենիայում սկսվել են ներդրումները հարևան Խորվաթիայից։ 2010 թվականի հուլիսի 1-ին Դրոգա Կոլինսկային 382 միլիոն եվրոյով գնեց Խորվաթիայի «Atlantic Group»-ը։ «Mercator»-ը վաճառվել է խորվաթական «Agrocor»-ին 2014 թվականի հունիսին[40]։
2014 թվականի վերջում Սլովենիայում կատարվել է 10 միլիարդ օտարերկրյա ուղղակի ներդրումներ՝ 13,9 տոկոսով ավելի, քան 2013 թվականի վերջում։ 2013 թվականին (վերջին հրապարակված տվյալներ) ուղղակի օտարերկրյա ներդրումները կազմել են Սլովենիայի ՀՆԱ-ի 24,7%-ը։ Ամենակարևոր ներդրում կատարող երկրներն են՝ Ավստրիան (33,6%), Շվեյցարիան (11,3%), Գերմանիան (10,4%), Իտալիան (7,9%), Խորվաթիան (7,7%)[41]։
Հետևյալ աղյուսակում ներկայացված են 1993–2017 թվականներին տնտեսական հիմնական ցուցանիշները․[42]
Տարի | 1993 | 1995 | 2000 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
ՀՆԱ-ն եվրոյով | 7.78 մլրդ | 10.56 մլրդ | 18.85 մլրդ. | 29.11 մլրդ. | 31.47 մլրդ. | 35.07 մլրդ. | 37.92 մլրդ. | 36.25 մլրդ. | 36.36 մլրդ. | 37.05 մլրդ. | 36.25 մլրդ. | 36.45 մլրդ. | 37.63 մլրդ. | 38.85 մլրդ. | 40.44 մլրդ. | 43.01 մլրդ. | 45.86 մլրդ. | 48.39 մլրդ. |
ՀՆԱ-ն՝ մեկ շնչի հաշվով, եվրոյով | 3,908 | 8,311 | 11,076 | 14,551 | 15,676 | 17,373 | 18,757 | 17,758 | 17,749 | 18,052 | 17,626 | 17,700 | 18,253 | 18,830 | 19,589 | 20,820 | 22,136 | 23,167 |
ՀՆԱ-ի աճ | 2.8 % | 4.1 % | 3.7 % | 3.8 % | 5.7 % | 7.0 % | 3.5 % | −7.5 % | 1.3 % | 0.9 % | −2.6 % | −1.0 % | 2.8 % | 2.2 % | 3.2 % | 4.8 % | 4.4 % | 3.3 % |
Գնաճ (տոկոսով) |
31.9 % | 13.7 % | 8.9 % | 2.5 % | 2.5 % | 3.7 % | 5.7 % | 0.8 % | 1.8 % | 1.8 % | 2.6 % | 1.8 % | 0.2 % | −0.5 % | −0.1 % | 1.4 % | 1.7 % | 1.6 % |
Գործազրկության ցուցանիշ (տոկոսով) |
8.6 % | 7.0 % | 6.7 % | 6.5 % | 6.0 % | 4.9 % | 4.4 % | 5.1 % | 5.4 % | 7.1 % | 8.5 % | 11.1 % | 10.8 % | 9.8 % | 8.9 % | 7.8 % | 5.9 % | 4.8 % |
Պետական պարտք (ՀՆԱ-ի տոկոս) |
... | 18.2 % | 25.9 % | 26.4 % | 26.1 % | 22.8 % | 21.8 % | 34.5 % | 38.3 % | 46.5 % | 53.6 % | 70 % | 80.3 % | 82.6 % | 78.5 % | 74.1 % | 70.3 % | 65.6 % |
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ «Population, Slovenia, 1 April 2021». stat.si. Statistical Office of the Republic of Slovenia. 2021 թ․ հուլիսի 29. Վերցված է 2021 թ․ հոկտեմբերի 23-ին.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 «World Economic Outlook Database, October 2020». IMF.org. International Monetary Fund. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 28-ին.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 «CIA World Factbook». CIA.gov. Central Intelligence Agency. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 11-ին.
- ↑ «Income, Poverty and Social Exclusion». stat.si. SURS. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 19-ին.
- ↑ «Gini coefficient of equivalised disposable income - EU-SILC survey». ec.europa.eu/eurostat. Eurostat. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 19-ին.
- ↑ «Human Development Index (HDI)». hdr.undp.org. HDRO (Human Development Report Office) United Nations Development Programme. Վերցված է 2019 թ․ դեկտեմբերի 11-ին.
- ↑ «Inequality-adjusted HDI (IHDI)». hdr.undp.org. UNDP. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 22-ին.
- ↑ «Labor force, total - Slovenia». data.worldbank.org. World Bank. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 1-ին.
- ↑ «Employment rate by sex, age group 20-64». ec.europa.eu/eurostat. Eurostat. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 30-ին.
- ↑ «Unemployment by sex and age - monthly average». appsso.eurostat.ec.europa.eu. Eurostat. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 4-ին.
- ↑ «Unemployment rate by age group». data.oecd.org. OECD. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 8-ին.
- ↑ «Aktivno prebivalsto». Statistical Office of the Republic of Slovenia, Slovenia. 2014 թ․ նոյեմբերի 18. Demographic. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ դեկտեմբերի 12-ին.
- ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 «Exports and imports of goods, Slovenia, December 2019». stat.si. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 10-ին.
- ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 «Euro area and EU27 government deficit both at 0.6% of GDP» (PDF). ec.europa.eu/eurostat. Eurostat. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 28-ին.
- ↑ «Paritete kupne moči in bruto domači proizvod na prebivalca v standardih kupne moči, evropske države, 2013–2015». www.stat.si. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ դեկտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2022 թ․ մայիսի 11-ին.
- ↑ «Bruto domači proizvod po regijah, Slovenija, 2015». www.stat.si. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ դեկտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2022 թ․ մայիսի 11-ին.
- ↑ 17,0 17,1 17,2 17,3 «Osnovni gospodarski podatki o Sloveniji» [Basic Economic Data about Slovenia] (սլովեներեն). Embassy of the Republic of Slovenia Vienna. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 18-ին. Վերցված է 2012 թ․ մարտի 15-ին.
- ↑ «SURS». www.stat.si. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ նոյեմբերի 7-ին. Վերցված է 2022 թ․ մայիսի 11-ին.
- ↑ «Background Note: Slovenia». Վերցված է 2009 թ․ մայիսի 4-ին.
- ↑ «Slovenia Country Assessment». European Bank for Reconstruction and Development. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 20-ին. Վերցված է 2012 թ․ փետրվարի 16-ին.
- ↑ 21,0 21,1 «Double Dip Recession is the 'Slovenian' Reality». The Slovenia Times. 2012 թ․ մարտի 13. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ փետրվարի 8-ին. Վերցված է 2022 թ․ մայիսի 11-ին.
- ↑ Cerni, Boris (2012 թ․ փետրվարի 29). «Slovenia's Economy Falls Into a Recession as Exports Weaken». Bloomberg.
- ↑ «Zdrs v recesijo so ekonomisti pričakovali» [The Slid into Recession Was Expected by Economists]. MMC RTV Slovenija (սլովեներեն). RTV Slovenija. 2012 թ․ փետրվարի 29. ISSN 1581-372X.
- ↑
{{cite news}}
: Empty citation (օգնություն) - ↑ «SURS». www.stat.si.
- ↑ «Bruto domači proizvod, Slovenija, 2. četrtletje 2016». www.stat.si. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ նոյեմբերի 9-ին. Վերցված է 2022 թ․ մայիսի 11-ին.
- ↑ «Das slowenische Modell».
- ↑ «World Corn Production by Country». AtlasBig (անգլերեն). 1970 թ․ հունվարի 1. Վերցված է 2022 թ․ մայիսի 8-ին.
- ↑ «World Grape Production by Country». AtlasBig (անգլերեն). 1970 թ․ հունվարի 1. Վերցված է 2022 թ․ մայիսի 8-ին.
- ↑ «World Wheat Production by Country». AtlasBig (անգլերեն). 1970 թ․ հունվարի 1. Վերցված է 2022 թ․ մայիսի 8-ին.
- ↑ «World's Leading Barley Producing Countries». AtlasBig (անգլերեն). 1970 թ․ հունվարի 1. Վերցված է 2022 թ․ մայիսի 8-ին.
- ↑ «World Apple Production by Country». AtlasBig (անգլերեն). 1970 թ․ հունվարի 1. Վերցված է 2022 թ․ մայիսի 8-ին.
- ↑ «World's Leading Potato Producing Countries». AtlasBig (անգլերեն). 1970 թ․ հունվարի 1. Վերցված է 2022 թ․ մայիսի 8-ին.
- ↑ «FAOSTAT». www.fao.org.
- ↑ Blacquière, Tjeerd; Smagghe, Guy; van Gestel, Cornelis A. M.; Mommaerts, Veerle (2012 թ․ փետրվարի 18). «Neonicotinoids in bees: a review on concentrations, side-effects and risk assessment». Ecotoxicology. Springer. 21 (4): 973–992. doi:10.1007/s10646-012-0863-x. ISSN 0963-9292. PMC 3338325. PMID 22350105.
- ↑ «Food First/Institute for Food and Development Policy | For Land, Liberty, Jobs and Justice». Արխիվացված է օրիգինալից 2004 թ․ նոյեմբերի 12-ին.
- ↑ «The World Factbook — Central Intelligence Agency». www.cia.gov. 2021 թ․ սեպտեմբերի 22.
- ↑ Lipnik, Karel; Monika Weiss (2011 թ․ հունվարի 14). «Kolikšen je dejansko državni dolg Slovenije?». Finance. Časnik Finance.
- ↑ «Auditing Body Demands Dismissal of Finance Minister». Slovenian Press Agency. 2011 թ․ հունվարի 12. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 25-ին. Վերցված է 2022 թ․ մայիսի 11-ին.
- ↑ Delo.si, Ma. G., gospodarstvo, Ti. K., Pi. K. (2014 թ․ հունիսի 26). «Mercator prodan Agrokorju».
{{cite web}}
: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link) - ↑ «Tuje neposredne investicije - Ministrstvo za gospodarski razvoj in tehnologijo». www.mgrt.gov.si. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ հունիսի 12-ին. Վերցված է 2022 թ․ մայիսի 11-ին.
- ↑ «Report for Selected Countries and Subjects» (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 4-ին.