Ջիվան Գասպարյան
Ջիվան Արամայիսի Գասպարյան (հոկտեմբերի 12, 1928[1], Սոլակ, Հայաստան - հուլիսի 6, 2021[2], Լոս Անջելես, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ), նշանավոր հայ դուդուկահար և կոմպոզիտոր։ ՀԽՍՀ ժողովրդական արտիստ (1978 թ.): Հայաստանի և Կանադայի երաժշտական ակադեմիաների անդամ։
| Ջիվան Գասպարյան | |
|---|---|
 | |
| Հիմնական տվյալներ | |
| Ծնվել է | հոկտեմբերի 12, 1928[1] Սոլակ, Հայաստան |
| Երկիր |  ԽՍՀՄ և  Հայաստան |
| Մահացել է | հուլիսի 6, 2021[2] (92 տարեկան) Լոս Անջելես, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ |
| Գերեզման | Կոմիտասի անվան զբոսայգու պանթեոն |
| Ժանրեր | Հայկական ազգային երաժշտություն և Էթնիկ երաժշտություն |
| Մասնագիտություն | կոմպոզիտոր |
| Գործիքներ | դուդուկ |
| Աշխատավայր | Երևանի Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիա |
| Լեյբլ | All Saints Records? և EMI |
| Պարգևներ | |
 Djivan Gasparyan Վիքիպահեստում | |
Կենսագրություն
խմբագրելՋիվան Գասպարյանը ծնվել է Կոտայքի մարզի Սոլակ գյուղում 1928 թվականին։ Դժվար մանկություն է ունեցել քանի որ մայրը վաղ էր մահացել և հայրը Երկրորդ Համաշխարհային Պատերազմում զինվոր է եղել։ Այդ պատճառով էլ մեծացել է որբանոցում։
Դուդուկ սկսել է նվագել վեց տարեկանից՝ առանց դասավանդումի։ 1947 թվականին մեկնում է Մոսկվա ազգային սիրողական համույթի հետ, որտեղ համերգից հետո Ստալինից ստանում է Պոբեդա ժամացույց։ 1949 թվականին միանում է Թաթուլ Ալթունյանի անվան Հայկական ժողովրդական երգի-պարի պետական անսամբլի Ազգային երգ ու պարի համույթին, և իր առաջին մասնագիտական ելույթը որպես մենակատար լինում է Երևանյան երաժշտասիրական նվագախմբի հետ, քանի դեռ նոտաները կարդալ չգիտեր։
1956 թվականին ստանում է առաջին մրցանակը, 1959 թվականին՝ առաջին ոսկե մեդալը Չորրորդ Միջազգային փառատոնում՝ ՄԱԿԳՄի (UNESCO) հովանավորության տակ։ Նույն մրցույթին մասնակցելով, 1962 թվականին ստացել է արծաթե մեդալ, 1973 թվականին՝ բրոնզե, 1973 թվականին արժանացել է Հայաստանի Ազգային արվեստագետ պատվավոր կոչմանը։
Միջազգային գործունեություն
խմբագրել.JPG)
1988 թվականից սկսել է միջազգային երաժշտական գործունեությունը։ Նույն թվականին Բրայան Ինոն, պատահաբար լսելով երաժշտի ներկայացումը Մոսկվայում, որոշում է նրան Լոնդոն հրավիրել։ Պիտեր Գաբրիելը նրա նվագը օգտագործել է Մարտին Սկորսեզեի ֆիլմում՝ «Քրիստոսի վերջին գայթակղությունը»։ Համագործակցել է Կրոնոս կվարտետի և Լոս Անջելեսի Երաժշտասիրական Օրկեստրայի հետ։
Ջիվան Գասպարյանը մասնակցել է համաշխարհային ճանաչում վայելած ֆիլմերի երաժշտությունների ստեղծմանը` «Քրիստոսի վերջին գայթակղությունը» (1988 թ., ԱՄՆ), «Ռոնին» (1998 թ., ԱՄՆ), «Օնեգին» (1999 թ., ԱՄՆ), «Գլադիատոր» (2000 թ., ԱՄՆ), «Սիրանա» (2005 թ., ԱՄՆ), «Արյունոտ ադամանդ» (2006 թ., ԱՄՆ), «Ձյուն և մոխիր» (2015 թ., Ռուսաստան) և այլն։
Թողարկել է ավելի քան 20 ձայնասկավառակ, ունի ավելի քան 1000 ձայնագրություններ, նվագել է շուրջ 20 հազար համերգներում։
Պարգևներ
խմբագրել- ՀԽՍՀ ժողովրդական արտիստ, 1978 թ.
- Երևանի պատվավոր քաղաքացի, 2000 թ.
- ՀՀ «Մեսրոպ Մաշտոց» մեդալ, 2001 թ.
- «Ոսկե գլոբուս» մրցանակ, 2001 թ.
- «Womex Award» միջազգային հեղինակավոր մրցանակ, 2002 թ.
- 2006 թվականին ներկայացվել է ԱՄՆ «Գրեմմի» միջազգային երաժշտական մրցանակի
- ՀՀ Ազգային Ժողովի Պատվո մեդալ, 2013 թ.
- «Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» 1-ին աստիճանի շքանշան, 2017 թ.[3]
- ՀՀ մշակույթի նախարարության շնորհակալագիր, 2017 թ.[4]
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ 1,0 1,1 ČSFD (չեխերեն) — 2001.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Legendary Armenian duduk player Jivan Gasparayn dies aged 92
- ↑ «ՀՀ Նախագահի հրամանագրերը - Փաստաթղթեր - Հայաստանի Հանրապետության Նախագահ [պաշտոնական կայք]». նախագահ.հայ (անգլերեն). Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 21-ին.
- ↑ «ՀՀ մշակույթի նախարարության պարգևներ - ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՄՇԱԿՈՒՅԹԻ ՆԱԽԱՐԱՐՈՒԹՅՈՒՆ». mincult.am. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 6-ին.
Արտաքին հղումներ
խմբագրել | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ջիվան Գասպարյան» հոդվածին։ |