Նազըմ Հիքմեթ
Նազըմ Հիքմեթ Ռան (թուրքերեն՝ Nâzım Hikmet Ran, հունվարի 15, 1902[1][2], Սալոնիկ, Օսմանյան կայսրություն[3] - հունիսի 3, 1963[1][4][5][…], Մոսկվա, ԽՍՀՄ[3]), թուրք բանաստեղծ, արձակագիր, սցենարիստ և դրամատուրգ։ Թուրքական հեղափոխական պոեզիայի հիմնադիր։ Զբաղվել է հասարակաքաղաքական գործունեությամբ։ 1950 թվականին ստացել է Խաղաղության միջազգային մրցանակ։
Նազըմ Հիքմեթ թուրքերեն՝ Nâzım Hikmet Ran | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | հունվարի 15, 1902[1][2] |
| Ծննդավայր | Սալոնիկ, Օսմանյան կայսրություն[3] |
| Վախճանվել է | հունիսի 3, 1963[1][4][5][…] (61 տարեկան) |
| Վախճանի վայր | Մոսկվա, ԽՍՀՄ[3] |
| Գերեզման | Նովոդեվիչյան գերեզմանոց |
| Գրական անուն | Orhan Selim |
| Մասնագիտություն | դրամատուրգ, բանաստեղծ, գրող, սցենարիստ և արձակագիր |
| Լեզու | թուրքերեն |
| Քաղաքացիություն | .svg){kind=small} Օսմանյան կայսրություն,  Թուրքիա և .svg){kind=small} Լեհաստան |
| Կրթություն | Գալաթասարայի վարժարան, Turkish Naval High School? (1920), Ի․Վ․ Ստալինի անվան Արևելքի աշխատավորների կոմունիստական համալսարան, Մոսկվայի պետական համալսարան և Turkish Naval Academy? |
| Ամուսին | Münevver Andaç?[6] |
| Ազգականներ | Օքթայ Ռիֆաթ |
 | |
| Կայք | nazimhikmet.org.tr |
 Nâzım Hikmet Վիքիպահեստում | |
Կենսագրություն խմբագրել
Ծնվել է արիստոկրատական ընտանիքում։ Հայրը` Հիքմեթ բեյը, եղել է օսմանյան պետծառայող` աշխատելով Օսմանյան կայսրության արտաքին գործերի նախարարությունում։ Ունեցել է չերքեզական ծագում։ Պապը` Մեհմեդ Նազըմ փաշան եղել է Դիարբեքիր, Հալեպի, Կոնիայի և Սեբաստիայի նահանգապետ։ Եղել է Մևլևի սուֆիստական ուխտի անդամ։
Նազըմի մայրը`Ջելալ հանըմը եղել է կրթված կին։ Զբաղվել է նկարչությամբ, խոսել է Ֆրանսերեն, նվագել դաշնամուր։ Եղել է օսմանյան գեներալ Էնվեր Ջելլալեդին փաշայի դուստրը։ Մորական նախապապը եղել է լեհ Կոնստանտին Բոժեցկին (Konstanty Borzęcki[7], ով 1826—1876 թթ.) թվականներին ներգաղթել էր Թուրքիա, ընդունել իսլամ և Մուստաֆա Ջելլալեդին փաշայի անվան ներքո ծառայել օսմանյան բանակում։ 1869 թվականին Ստամբուլում տպագրվեց նրա «Les Turcs anciens et modernes» («Հին և ժամանակակից թուրքեր») գիրքը, որը սկիզբ դրեց թուրքական նորագույն քաղաքական մտքին։
Գործունեություն խմբագրել
Լինելով կոմունիստ գրող, Հիքմեթին հաճախ համեմատում էին Ալեքսանդր Պուշկինի հետ։ Նազըմ Հիքմեթը թուրքական գրականություն ներմուծել է այսպես կոչված ազատ արձակը (վերլիբրը)։ Նրա առաջին բանաստեղծությունները գրվել են սիլլհաբական համակարգով, սակայն որոշ ժամանակ անց դրանք նոր ձև ստացան։ Հիքմեթի վրա մեծ ազդեցություն են ունեցել սովետական ֆուտուրիստները, հատկապես Մայակովսկին։ 1924 թվականին վերադառնալով հայրենիք` նա գլխավորեց թուրքական գրական շարժումը` գրելով բանաստեղծություններ, երկեր և կինոսցենարներ։ Հրաժարվելով սիլլհաբական ուղղությունից` Հիքմեթը անցավ վերլիբրին, ինչը թույլ տվեց նրան ներառել իր ստեղծագործություններում թուրքերենի վոկալային ողջ տվյալները։ Օսմանյան բանաստեղծական տարրերը, նրա պոեզիայի շրջանակներում նոր երանգավորում ստացան։
Բանաստեղծը շատ է գրել թուրք ժողովրդի սոցիալ- տնտեսական ծանր իրադրության վերաբերյալ։ Նա կոչ էր անում դուրս գալ պայքարի և ապստամբել, ինչն էլ ակնհայտ երևում էր նրա հետևյալ ժողովածուներում`
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 filmportal.de — 2005.
- ↑ 2,0 2,1 Կերպարվեստի արխիվ — 2003.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 Deutsche Nationalbibliothek Record #118550888 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.) / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Gran Enciclopèdia Catalana (կատ.) — Grup Enciclopèdia, 1968.
- ↑ https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/nazim-bir-tek-onu-kiskandi-186345
- ↑ «MUSTAFA CELALEDDİN PAŞA(KONSTANTY BORZECKI) — Ödevarsivi Görüntüle (Döküman, sunumlar, ödev, tez, kitap özetleri, e-kitaplar, öss soru ve cevapları, aöf-açıköğretim dökümanlar…»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2009-08-27-ին։ Վերցված է 2016-08-09
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- Фонд культуры и искусства имени Назыма Хикмета Archived 2018-04-08 at the Wayback Machine.
- Сайт, посвящённый творчеству(անգլ.)(թուրքերեն)
- Назым Хикмет
- Назым Хикмет: две родины, одна вера Archived 2016-07-08 at the Wayback Machine.
- Назым Хикмет о Ленине
- Письма заключённого на зоне (Назым Хикмет). Лауренти Клаудио
- Турция вернула гражданство поэту(չաշխատող հղում)
- Турция восстановила гражданство Назыма Хикмета Archived 2016-03-04 at the Wayback Machine.
- Радий Фиш. Служение истине несовместимо со служением власти. Перечитывая и вспоминая Назыма Хикмета — «Вопросы литературы», № 2, 2000(չաշխատող հղում)