Միքայել Պատկանյան

հայ դրամատուրգ, թատերական գործիչ, թարգմանիչ
Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Պատկանյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։

Միքայել Սերեվբեի Պատկանյան (հոկտեմբերի 2, 1814(1814-10-02), Աստրախան, Ռուսական կայսրություն - մայիսի 1, 1895(1895-05-01), Թիֆլիս, Ռուսական կայսրություն), հայ դրամատուրգ, թատերական գործիչ, թարգմանիչ։

Միքայել Պատկանյան
Ծնվել էհոկտեմբերի 2, 1814(1814-10-02)
ԾննդավայրԱստրախան, Ռուսական կայսրություն
Վախճանվել էմայիսի 1, 1895(1895-05-01) (80 տարեկան)
Վախճանի վայրԹիֆլիս, Ռուսական կայսրություն
Մասնագիտությունդրամատուրգ և թարգմանիչ
ԿրթությունԱղաբաբյան դպրոց և Լազարյան ճեմարան (1834)

Սերովբե Պատկանյանի որդին է, Գաբրիել Պատկանյանի եղբայրը։

Կենսագրություն խմբագրել

Նախնական կրթությունն ստացել է Աստրախանի Աղաբաբյան դպրոցում։ 1834 թվականին ավարտել է Լազարյան ճեմարանը, երեք տարի սովորել Մոսկվայի բժշկավիրաբուժական ակադեմիայում։ 1840 թվականին տեղափոխվել է Կովկաս, պաշտոնավարել Ստավրոպոլում, Էջմիածնում, ապա հաստատվել Թիֆլիսում, ռուսաց լեզու և պատմություն դասավանդել Ներսիսյան դպրոցում։ 1846-1847 թվականներին մասնակցել է «Կովկաս» շաբաթաթերթի խմբագրման աշխատանքներին[1][2]։ 1851 թվականին լույս է տեսել նրա «Պարգև մանկանց» դասագիրքը։ 1850-ականներին մասնակցել է արևելահայ թատրոնի կազմակերպման և ստեղծման գործին, դարձել թատրոնի սկզբնավորողներից մեկը Թիֆլիսում։ Թե՛ իր ստեղծած և թե՛ փոխադրած պիեսներում շոշափել է այն հարցերը, որոնք հետագայում արծարծվել են հայ ռեալիստական դրամատուրգիայում։

Ստեղծագործական աշխատանք խմբագրել

1853 թվականին գրել է առաջին պիեսը՝ «Միջի մարդ կամ մոցիքուլ» (բեմադրվել՝ 1853 թվականին, հրատարակվել՝ 1859 թվականին) կատակերգությունը, որի նյութը թիֆլիսահայ կյանքն է՝ 1850-ականներին բնորոշ արտահայտություններով։ «Մեկը նշանած, մյուսը կին», «Սատանի փայ», «Շուշանիկ» (պատմական դրամա) պիեսները, որոնք ժամանակին կրքերի բախումներ են առաջ բերել, միայն հատվածաբար պահպանվել են քննադատների հոդվածներում։ Հանդես է եկել կատակերգության կատարելիք դերի և ընդհանրապես թատերական քննադատության մասին հոդվածներով և, լայնորեն օգտագործելով Վ. Բելինսկու «Գրական երազանքները», փորձել է հայ ընթերցողին ծանոթացնել նրա հայացքներին, հանդես եկել քննադատական ռեալիզմի տարրեր պարունակող գեղագիտական որոշակի ծրագրով։ 1861 թվականին լույս է տեսել գրողի «Կրիտիք Հակոբա Կարենյանց հեղինակության վրա» քննադատական աշխատությունը։ Ռուսերենից և ֆրանսերենից թարգմանել է շատ կատակերգություն-վոդևիլներ և Գալուայի «Ինկվիզիցիայի պատմությունը» (Հ. Կարենյանի հետ, 1854)։ Թղթակցել է «Մեղու Հայաստանի» և «Կավկազ» թերթերին։

Գրականություն խմբագրել

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. «Վիեննայի մենաստանի մամուլի շտեմարան- ԿՈՎԿԱՍ». Վերցված է 2023 թ․ հունվարի 11-ին.
  2. «Համահայկական թվանշային գրադարան».

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։