Վիքիպեդիա

Մեծ Իրան

Աշխարհագրական դիրքով Մեծ Իրանը իր մեջ ներառում է ամբողջ Իրանական լեռնաշխարհը, հյուսիս-արևելքում՝ Կենտրոնական Ասիայի հարավը (Բակտրիա) և Պամիրը, հարավ-արևելքում և արևելքում՝ Աֆղանստանը և Արևմտյան Պակիստանը (Սուլեյմանյան լեռները), իսկ հյուսիս-արևմուտքում՝ Քուրդիստանը, Զազա երկիրը, Սիրիան և Կովկասը:

Մեծ Իրան (պարս․՝ ایران بزرگ - Iran-e bozorg, պարս․՝ ایران‌زمین - Iranzamin), «Իրանի մշակութային մայրցամաք», պատմական մարզ, որը գնտվում կամ գտնվել է պարսկական մշակույթի զգալի ազդեցության տակ: Իրան տերմինը օգտագործվել է ոչ թե Իրան պետությունը, այլ աճող բազմազգ տերությունը նշելու համար[1]: Մեծ Իրանը ներառում է ժամանակակից Իրանի տարածքը, Անդրկովկասի, Կենտրոնական Ասիայի, Աֆղանստանի, Պակիստանի և Թուրքիայի Հանրապետությունները: XIX դարի իրանագիտությանը բնորոշ է «Մեծ Իրան» և ուղղակի «Իրան» տերմինների միավորումը[2].:

ՀասկացությունԽմբագրել

«Մեծ Իրան» հասկացությունը կրում է զուտ պատմա-մշակութային բնույթ և չի համապատասխանում ոչ մի ժամանակակից քաղաքական կազմավորումներին: Մեծ Իրանն սկսեց առաջանալ է մեր թվարկության III դարում Սասանյան պարսկական կայսրության լայնածավալ մշակութային ընդարձակման հետ միաժամանակ։

Այն ժամանակ, երբ պարսիկները տարածում էին իրենց ազդեցությունը այս մարզում, նրանց ազդեցության տակ էին մտնում շատ նոր ազգեր, և «Իրան» հասկացությունը նրանց կողմից օգտագործվում էր շատացող բազմազգ տերությունը անվանելու համար, որը քաղաքական և բարոյական մի քանի ալիքներ էր վերապրել[1]: 1935 թվականից հետո, երբ պարսկական տերությունը պաշտոնապես վերանվանվեց «Իրան», «Իրան»-ի և «Մեծ Իրան» -ի տերմինաբանական սահմանազատումը դարձավ պարտադիր:

Պատմամշակութային մարզերԽմբագրել

Իրանի պատմական և ժամանակակից քարտեզներըԽմբագրել

  • Աքեմենյան Պարսկաստանը նկարագրող քարտեզ

  • 1598 թվականի գերամանական քարտեզ

  • Հոլանդացի Ջոդոկուս Հոնդիուսի կողմից 1610 թվականին ստեղծված քարտեզ, որը ցույց է տալիս նաև Բակտրիան և Վրաստանը

  • Ասիան ցույց տվող 1719 թվականի քարտեզ

  • 1720 թվականի Հերման Մոլլի քարտեզը

  • Ռոբերտ դե Վուգոնդիի 1753 թվականին ստեղծված քարտեզը, որը անվանված է «Estats du Grand-Seigneur en Asie», որտեղ դեղինով նշված է Պարսկաստանի տարածքը

  • 1808 թվականի Պարսկաստանի բրիտանական քարտեզ

  • 1814 թվականին Ջոն Թոմսոնի կողմից ստեղծված Պարսկաստանի քարտեզ

  • 19-րդ դարի Պարսկաստանը պատկերող բրիտանական քարտեզ

ԾանոթագրություններԽմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 Карл Риттер: Иран, часть I, перевод и дополнение Н. В. Ханыкова, СПб, 1874.
  2. ↑ Н. В. Ханыков: Экспедиция в Хорасан, М., Наука, 1973.

Տես նաևԽմբագրել

ԱղբյուրներԽմբագրել

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Մեծ_Իրան&oldid=6670623» էջից