Քաղցրարմատ
| Քաղցրարմատ | |
 Քաղցրարմատ | |
| Դասակարգում | |
| Թագավորություն | Բույսեր (Plantae) |
| Ենթատիպ | Սերմնավոր բույսեր (Spermatophytes) |
| Կարգ | Բակլածաղկավորներ (Fabales) |
| Ընտանիք | Բակլազգիներ (Fabaceae) |
| Ենթաընտանիք | Բակլայիններ (Faboideae) |
| Տրիբա | Galegeae |
| Ցեղ | Մատուտակ (Glycyrrhiza) |
| Տեսակ | Քաղցրարմատ (G. glabra) |
| Միջազգային անվանում | |
| Glycyrrhiza glabra | |
| Կարգավիճակ | |
Հատուկ պահպանության կարգավիճակ՝  Քիչ մտահոգող տեսակ | |
Քաղցրարմատ (լատին․՝ Glycyrrhiza glabra), բակլազգիների ընտանիքի մատուտակ ցեղի բազմամյա երկշաքիլավոր մոլախոտ։ Ունի լավ զարգացած արմատահամակարգ։ Արմատներն ունեն հողի մակերեսից 15-60 սմ խորություն, առաջանում են հորիզոնական ստորգետնային ցողուններ։ Վերգետնյա օրգաններ առաջանում են հողի մակերեսին ավելի մոտ գտնվող ստորգետնյա ցողուններից։ Յուրաքանչյուր անգամ արմատը կամ նրա հատվածը կտրելուց 14-20 օր հետո առաջանում են նոր ցողուններ (հասնում են 100-150 սմ բարձրության)։ Հայաստանի Արարատյան հարթավայրերում և նախալեռնային գոտու ջրովի և թաց հողատեսքերում խանգարում է բոլոր դաշտային կուլտուրաների ցանքերը, պարտեզները։
Նկարագրություն խմբագրել
Հաստ և կարճ կոճղարմատով բազմամյա խոտաբույս է, որն ունի երկար իլիկաձև արմատ և հորիզոնական արմատների համակարգ։ Ճյուղավոր, մինչև 1,5 մ բարձրությամբ ցողունները պատված են նուրբ թավով։ Հերթադիր երկար, կենտ-փետրաձև տերևները կազմված են ստորին մասը մանր գեղձիկներով պատված փոքր երկարավուն կամ ձվաձև տերևիկներից։ Փուխր անոթային ողկույզներում հավաքված են բաց մանուշակագույն կամ սպիտակավուն ծաղիկները։ 2-6 սերմերով պտուղները ամուր երկարավուն գորշագույն ունդեր են։ Բույսը բազմանում է առավելապես վեգետատիվ ճանապարհով[1]։
Տարածվածություն խմբագրել
Որպես մոլախոտ աճում է խոտառատ խոնավ վայրերում, գետափերին, այգիներում և ցանքսերում։ Հանդիպում է Շիրակի, Արարատի, Սյունիքի մարզերում։ Մեղրատու և գեղազարդաային բույս է։ Որոշ երկրներում աճեցվում է[1]։
Նշանակություն խմբագրել
Բուժական նպատակներով օգտագործում են արմատները, կոճղարմատները և ստորգետնյա ընձյուղները։ Օգտագործում են նաև սննդի մեջ՝ պատրաստելով գինի, կվաս, գարեջուր, հրուշակեղենի որոշ տեսակներ[1]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Ծատուրյան, Թամարա; Գևորգյան, Մարգարիտա (2014). Պողոսյան, Ա․; Զաքարյան, Ն․ (eds.). Հայաստանի վայրի դեղաբույսեր. Երևան: Լուսակն. էջ 315. ISBN 9789939834689.
 | Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Քաղցրարմատ» հոդվածին։ |
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Քաղցրարմատ» հոդվածին։ |