Ծնեփակ դեղատու

Ծնեբեկ
Ծնեբեկ
Դասակարգում
Թագավորություն	Բույսեր (Plantae)
Տիպ/Բաժին	Անոթավոր բույսեր (Tracheophyta)
Ենթատիպ	Սերմնավոր բույսեր (Spermatophytes)
Կարգ	Ծնեբեկածաղկավորներ (Asparagales)
Ընտանիք	Ծնեբեկազգիներ (Asparagaceae)
Ենթաընտանիք	Ծնեբեկայիններ (Asparagoideae)
Ցեղ	Ծնեբեկ (Asparagus)
Տեսակ	Ծնեբեկ (A. officinalis)
Միջազգային անվանում
Asparagus officinalis L., 1753
Կարգավիճակ
Հատուկ պահպանության կարգավիճակ՝ Քիչ մտահոգող տեսակ

Ծնեբեկ դեղատու (լատին․՝ Asparagus officinalis), ծնեփակազգիների ընտանիքին պատկանող դեղաբույս։

Նկարագրություն

15-20 սմ երկարությամբ, հորիզոնական հաստ կոճղարմատով, բազմաթիվ երկար արմատներով բազմամյա երկտուն խոտաբույս է։ Գարնանը կոճղարմատից դուրս են գալիս ուղղաձիգ, թեփուկանման եռանկյունաձև տերևներով, հաստ մսալի կանաչավուն ընձյուղներ, որոնք հետագա զարգացման ընթացքում վերափոխվում են 60-150 սմ բարձրությամբ վերգետնյա հարթ ճյուղավոր ցողունների։ Տերևանութներում առաջանում են բազմաթիվ բարակ կանաչ ճյուղեր՝ տերևակերպ ընձյուղներ, կլադոդիումներ։ Պարզ պսակակերպ ծաղկապատով և դեղնանարնջագույն փոշանոթներով բազմաթիվ միասեռ մանր վեցանդամ ծաղիկները դեղնականաչավուն են, ձագարաձև։ Պտուղները նարնջագույն-կարմիր, գնդաձև եռաբույն և սև փայլուն սերմերով հատապտուղներ են։

Տարածվածություն

Ծնեփակի այս տեսակը գեղազարդային, մեղրատու և մշակովի բույս է, որը վայրի պայմաններում աճում է լեռնային գոտիների մարգագետիններում, թփուտներում, քարքարոտ լանջերին, անտառների ստորին եզրերին։ Տարածված է բոլոր մարզերում։

Նշանակություն

Բուժական նպատակներով օգտագործում են արմատները և երիտասարդ կանաչ ընձյուղները, որոնք պարունակում են ասպարագին, արգինին ամինաթթուներ, ածխաջրեր, օսլա, կարոտին, CB₁, B₂, PP վիտամիններ, կումարիններ, ստերոիդային սապոնիններ, եթերային յուղ, գլիկոզիդներ, օրգանական թթուներ, լորձանյութեր, հանքային աղեր և այլն։ Հասուն պտուղների թուրմն օգնում է անկարողության դեպքում։

Ծանոթագրություններ

Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ծնեփակ դեղատու» հոդվածին։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ծնեփակ դեղատու» հոդվածին։