Գլիկոզիդներ
Գլիկոզիդներ, բուսական, հազվադեպ կենդանական ծագում ունեցող օրգանական միացություններ։ Շատ բույսեր կուտակում են քիմիական միացությունները ոչ ակտիվ գլիկոզիդների ձևով։ Հետագայում ֆերմենտային հիդրոլիզի միջոցով[1] այս միացությունների գլյուկոզային հատվածը ճեղքվում է. միացությունները դառնում են հասանելի օգտագործման համար։
Գլիկոզիդներում ածխաջրերի (գլիկոն) և ոչ շաքարատիպ (ագլիկոն) մնացորդները միմյանց հետ միացած են թթվածնի, ազոտի կամ ծծմբի ատոմներով։ Գլիկոնի կամ նրա օքսիդային օղակի մեծությունից կախված գլիկոզիդները լինում են գլյուկոզիդներ, ֆրուկտոզիդներ, մալտոզիդներ, ֆուրանոզիդներ, պիրանոզիդներ և այլն։ Ագլիկոն կարող են լինել սպիրտների, ֆենոլների, ցիանիդրինների, ստերոիդների կամ ծծումբ պարունակող միացությունների մնացորդներ։ Գլիկոզիդների ջրում և սպիրտներում լավ լուծվող, սովորաբար չեզոք, դառը համով, բյուրեղային նյութեր են։ Հեշտությամբ ենթարկվում են էնզիմատիկ և թթվային հիդրոլիզի՝ առաջացնելով ածխաջուր և ագփկոն։ Գլիկոզիդները կենսաբանական ակտիվ միացություններ են, որոնցից ստրոֆանաինը, ցիմարինը, սինիգրինը և այլն օգտագործվում են որպես դեղամիջոցներ։ Հայաստանի բուսականությունը հարուստ է գլիկոզիդներ պարունակող բույսերով։
Առաջին գլիկոզիդը՝ ամիգդալինը, նկարագրել են ֆրանսիացի քիմիկոս Պիեռ Ժան Ռոբիկը և Անտուան Բուտրոն-Շարլարը 1830 թվականին[2]։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ Brito-Arias, Marco (2007). Synthesis and Characterization of Glycosides. Springer. ISBN 978-0-387-26251-2.
- ↑ Robiquet; Boutron-Charlard (1830). «Nouvelles expériences sur les amandes amères et sur l'huile volatile qu'elles fournissent». Annales de chimie et de physique (ֆրանսերեն). 44: 352–382.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Գլիկոզիդներ» հոդվածին։ |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 3, էջ 94)։ 
|