Էլիզաբեթ Առնոլդ Հոփկինս Պո (անգլ.՝ Elizabeth Arnold Poe, 1787 թվական - դեկտեմբեր 8 1811 թվական), ամերիկացի դերասանուհի, Էդգար Ալլան Պոյի մայրը։

Էլիզաբեթ Հոփկինս Պո
անգլ.՝ Elizabeth Arnold Poe
Դիմանկար
Ծնվել է1787[1]
ԾննդավայրԼոնդոն, Մեծ Բրիտանիայի թագավորություն
Մահացել էդեկտեմբերի 8, 1811(1811-12-08)
Մահվան վայրՌիչմոնդ, ԱՄՆ
ԳերեզմանՎիրջինիա
Քաղաքացիություն ԱՄՆ և  Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն
Մայրենի լեզուանգլերեն
Մասնագիտությունդերասանուհի և թատրոնի դերասանուհի
ԱմուսինDavid Poe, Jr.?
ԵրեխաներԷդգար Ալլան Պո, William Henry Leonard Poe? և Rosalie Mackenzie Poe?
 Eliza Poe Վիքիպահեստում

Ծնողները

խմբագրել

Ծնվել է Հենրի և Էլիզաբեթ Առնոլդների ընտանիքում 1787 թվականին Լոնդոնում[2]։ Մայրը դերասանուհի էր և լոնդոնյան բեմերում հանդես էր գալիս 1791 թվականից մինչև 1795 թվականը։ Հայրը պատշար էր։ Նա մահացել է 1789 թվականին, իսկ 1795 թվականի նոյեմբերին Էլիզաբեթը դստեր հետ տեղափոխվել է ԱՄՆ, 1796 թվականին՝ Բոստոն[2]։

Առաջին ելույթը

խմբագրել

ԱՄՆ տեղափոխվելուց երեք ամիս անց իննամյա Էլիզան առաջին անգամ բեմ է բարձրանում։ Նա դեր է ստանում Դեյվիդ Գարրիկի պիեսներից մեկում[3]։ Թերթերը սկսում են գրել այն մասին, որ չնայած աղջիկը ինը տարեկան է, սակայն նա ցանկացած տարիքի դերակատարում կարող է իր վրա վերցնել։

Թատերախումբ

խմբագրել

Նույն տարում Էլիզայի մայրը ամուսնանում է երաժիշտ Չարլզ Թաբսի հետ, ով Առնոլդների հետ եկել էր Անգլիայից։ Այդ ժամանակ Էդգարը ընտանիքի հետ հիմնել էր «Չարլստոնյան կոմեդիանտներ» թատերախումբը։ Էլիզայի մայրը մահանում է Հյուսիսային Կարոլինայում[4] հյուրախաղերի ժամանակ։ Նրա մահվան մասին քիչ բան է հայտնի։ Անունը 1798 թվականին անհետացել է ազդագրերից[3]։ Մոր մահից հետո Էլիզան շարունակել է ելույթ ունենալ։ Սովորաբար թատերախումբը ներկայացումներ էր տալիս մի քանի ամսվա ընթացքում, իսկ հետո տեղափոխվում նոր վայր։ Առավել հայտնի վայրերի շարքում, որտեղ հանդես է եկել Էլիզան, Ֆիլադելֆիան է՝ երկու հազար հանդիսատես տեղավորող։ Էլիզան խաղացել է մոտ երեք հարյուր դեր՝ ներառյալ Ջուլիետայի և Օֆելիայի դերերը։ 1802 թվականի ամռանը տասնհինգամյա Էլիզան ամուսնանում է Չարլզ Հոփկինսի հետ։ Վերջինս մահանում է ամուսնական համատեղ կյանքի երրորդ տարում դեղին տենդից[5]։

Ամուսնություն

խմբագրել

Նորֆոլքում հյուրախաղերի ժամանակ Էլիզան հանդիպում է ծագումով Բալթիմորից Դեյվիդ Պոյին[6], ով որոշել էր թողնել իրավագիտությունը և միանալ թատերախմբի։ Հոփկիսնի մահից վեց ամիս անց Դեյվիդն ու Էլիզան ամուսնանում են։ Ամուսինները շրջագայում են հյուսիս-արևելյան նահանգներում՝ ներկայացումներ տալով բազմաթիվ քաղաքներում՝ Ռիչմոնդ, Ֆիլադելֆիա, Նյու Յորք։ Ի վերջո, զույգը բնակություն է հաստատել Բոստոնում, որտեղ երեք մրցաշրջանների ընթացքում (իննսուն շաբաթ) ելույթ է ունեցել խոշոր թատրոնում՝ հազարվոր հանդիսկանների առջև։ Այդ շրջանի թատերական մամուլը հաճախ էր անդրադառնում Էլիզայի «հետաքրքիր կերպար»-ին և «մեղեդային հաճելի ձայն»-ին[6]։

Ընտանեկան կյանք

խմբագրել

Էլիզան և Դեյվիդը ունենում են երկու որդի՝ Վիլյամ Հենրի Լեոնարդ և Էդգար։ Ենթադրվում է, որ փոքր որդուն անվանել են Էդգար՝ ի պատիվ թատերախմբի գլխավոր ղեկավարի։ Ընտանիքը ֆինանսապես ապահովված չէր։ 1809 թվականին ընտանիքը տեղափոխվում է Նյու Յորք։ Էլիզայի դերասանական վարպետությունը մշտապես գրավում էր մամուլի ուշադրությունը, բայց միևնույն ժամանակ քննադատվում էր Դեյվիդի թատերական կերպարը[5]։ Այդ ամենից Դեյվիդը սկսում է անհավասարակշիռ պահվածք դրսևորել և հակում՝ ալկոհոլի հանդեպ։ Նա Նյու Յորք տեղափոխվելուց կես տարի անց լքում է բեմը և ընտանիքին։ Նրա հետագա ճակատագիրը հայտնի չէ։ Կան վկայություններ, որ նա մահացել է 1811 թվականի դեկտեմբերի 11-ին Նորֆոլկում[7]։ 1810 թվականի դեկտեմբերին, արդեն Դեյվիդի հեռանալուց հետո, Էլիզան ծնեց երրորդ երեխային՝ Ռոզալի անունով մի աղջկա, որը, ըստ շրջապատի արձագանքների, մտավոր հետամնաց էր։ Աղջկա ծնվելուց հետո Էլիզան շարունակել է ելույթ ունենալ բեմերում։

 
Էլիզա Հոպկինսի տապանաքարը, Ռիչմոնդ (Վիրջինիա)

1811 թվականին Ռիչմոնդում հյուրախաղերի ժամանակ Էլիզայի մոտ սկսել է արյունոտ հազի նոպա[8]։ Նրա ելույթները գնալով քչանում են, իսկ նույն տարվա հոկտեմբերին նա վերջնականապես թողնում է բեմը[9]։ Վերջին անգամ նա ելույթ է ունենում 1811 թվականի հոկտեմբերի 11-ին «Անծանոթը» պիեսում[10]։ Էլիզայի ընկերներն ու գործընկերները, Աշեր ամուսինները հոգ էին տանում երեխաներին նրա հիվանդության ժամանակ[11]։ Բազմաթիվ մարդիկ ցավել են դերասանուհու ճակատագրով, իսկ Ռիչմոնդի թատրոնը ներկայացումներ է տվել նրա պատվին։ Էլիզան Մահանում է 1811 թվականի դեկտեմբերի 8-ին 24 տարեկանում։ Ենթադրվում է, որ նրա մահվան պատճառը տուբերկուլոզն[2][12] էր։ Նրան հուղարկավորել են եպիսկոպոսական սուրբ Եկեղեցու գերեզմանատանը։ Մոր մահից հետո երեխաների ճակատագրերը բաժանվում են իրարից։ Վիլյամը շարունակում է ապրել հոր ծնողների մոտ, Էդգարին որդեգրում են Ալանների ընտանիքը, իսկ Ռոզալիին որդեգրում է Ռիչարդ Մաքքենզիի զույգը։

Ազդեցությունը Էդգար Ալլան Պոյի ստեղծագործության վրա

խմբագրել

Չնայած գրողը որբացել է վաղ մանկությունից, բայց մոր կերպարը լուրջ ազդեցություն է ունեցել նրա կյանքի և ստեղծագործությունների վրա։ Իր առաջին ստեղծագործություններից մեկում նա նկարագրում է հրդեհ և այրվող ազնվական կալվածք։ Հնարավոր է, որ այս սյուժեն իրական իրադարձություն է, որը տեղի է ունեցել Ռիչմոնդի թատրոնում, որը բռնկվեց Էլիզայի մահից երեք շաբաթ անց։ Մոր, ինչպես նաև իր սիրելի Վիջինիայի մահը կերպավորվում են Ագռավը բանաստեղծության մեջ։

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. 2,0 2,1 2,2 Sova, 192.
  3. 3,0 3,1 Meyers, 2
  4. Silverman, 2.
  5. 5,0 5,1 Silverman, 3.
  6. 6,0 6,1 Stashower, 3.
  7. Meyers, 6.
  8. Hoffman, Daniel. Poe Poe Poe Poe Poe Poe Poe. — Baton Rouge: Louisiana State University Press, 1972. — P. 25. — ISBN 0807123218
  9. Silverman, 8.
  10. Thomas, Dwight and David K. Jackson. The Poe Log: A Documentary Life of Edgar Allan Poe 1809—1849. — New York: G. K. Hall & Co., 1987. — P. 12. — ISBN 0783814011
  11. Allen, Hervey. Israfel: The Life and Times of Edgar Allan Poe. New York: Farrar & Rinehart, Inc., 1934. — P. 683.
  12. Stashower, 7.

Գրականություն

խմբագրել
  • Meyers, Jeffrey. Edgar Allan Poe: His Life and Legacy. — New York City: Cooper Square Press, 1992. — ISBN 0-8154-1038-7 (անգլ.)
  • Silverman, Kenneth. Edgar A. Poe: Mournful and Never-ending Remembrance. — New York City: Harper Perennial, 1991. — ISBN 0-06-092331-8 (անգլ.)
  • Smith, Geddeth. The Brief Career of Eliza Poe. — Fairleigh Dickinson University Press: April 1988. (անգլ.)
  • Sova, Dawn B. Edgar Allan Poe: A to Z. — New York: Checkmark Books, 2001. — ISBN 0-8160-4161-X (անգլ.)
  • Stashower, Daniel. The Beautiful Cigar Girl: Mary Rogers, Edgar Allan Poe, and the Invention of Murder. — New York: Dutton, 2006. — ISBN 0-525-94981-X (անգլ.)
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Էլիզաբեթ Հոփկինս Պո» հոդվածին։