Էդուարդ Մուրադյան (դերասան)
- Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Մուրադյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Էդվարդ Մուրադյան (այլ կիրառումներ)
Էդվարդ Մուրադի Մուրադյան (հուլիսի 19, 1907, Խարբերդ, Օսմանյան կայսրություն - սեպտեմբերի 5, 1979, Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ), հայ դերասան։ ՀԽՍՀ Թատերական գործիչների միության անդամ (1948)։
 | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | հուլիսի 19, 1907 |
| Ծննդավայր | Խարբերդ, Օսմանյան կայսրություն |
| Մահացել է | սեպտեմբերի 5, 1979 (72 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ |
| Գերեզման | Երևան |
| Կրթություն | Հայկազյան ազգային վարժարան |
| Քաղաքացիություն | .svg){kind=small} Օսմանյան կայսրություն,  ԽՍՀՄ և .svg){kind=small} Հայկական ԽՍՀ |
| Մասնագիտություն | դերասան, ռեժիսոր և թատերական ռեժիսոր |
| Աշխատավայր | Երևանի պետական գեղարվեստա-թատերական ինստիտուտ |
| Ընտրանի | Մորգանի խնամին, Չախ-Չախ թագավորը և Վերադարձ |
| Երեխա(ներ) | Դավիթ Մուրադյան |
| Պարգևներ և մրցանակներ |    և  |
| Անդամություն | Հայաստանի թատերական գործիչների միություն |
Բալետի արտիստ Զարեհ Մուրադյանի եղբայրը։
Կենսագրություն
խմբագրելԷդուարդ Մուրադյանը ծնվել է Արևմտյան Հայաստանի Խարբերդ քաղաքում փաստաբան Մուրադ Մուրադյանի և Մարիամ Մուշյանի ընտանիքում։ 1915 թվականի հայկական ջարդերի հետևանքով ընտանիքը տեղափոխվել է Սիրիա, որտեղ Էդուարդը սովորել և ավարտել է Հալեպի «Հայկազյան» վարժարանը։ Նրա ուսուցիչներն են եղել պոետ Տիրան Կարվարենցը, գրականագետ Փոլ Բորենին և կոմպոզիտոր Բարսեղ Կանաչյանը։ Հենց այդ ժամանակ էլ ընդունվեց Անդրանիկ թատերախումբ, որտեղ խաղաց Շեքսպիրի «Վենետիկի վաճառականը» ներկայացման մեջ գլխավոր՝ Շեյլոքի դերը։
1920-ական թվականներին ընտանիքը տեղափոխվել է Խորհրդային Հայաստան։ 1920-ական թվականների սկզբին ընդունվել է Երևանի Մարքսիզմ-Լենինիզմի համալսարանի արվեստի ֆակուլտետ։ 1925-1927 թվականներին եղել է Երևանի Առաջին պետթատրոնի, 1928-1930 թվականներին` բանվորական շրջիկ, 1930-1948 թվականներին` Միկոյանի անվան Պատանի հանդիսատեսի թատրոնի դերասան։ Աշխատել է Երևանի գեղարվեստա-թատերական ինստիտուտում, եղել է դերասանական ֆակուլտետի դեկան, գիտական խորհրդի քարտուղար։ 1948 թվականից եղել է ՀԽՍՀ Թատերական գործիչների միության անդամ[1][2]։ 1948 թվականից մինչև կյանքի վերջ աշխատել է Երևանի թատրոնի և կինոյի պետական ինստիտուտում որպես դերասանական ֆակուլտետի օգնական-լաբորանտ, ներկայացումների մասով ղեկավար, դերասանական ֆակուլտետի դեկան։ 1959 թվականից՝ ինստիտուտի գիտնական քարտուղար։ Որպես հասարակական գործունեություն ղեկավարում էր նաև ագիտացիոն կետը, պատի թերթի խմբկոլը, եղել է ընտրական հանձնաժողովի քրտուղար։ Տարբեր տարիներին եղել է Երևանի պիոներների և աշակերտների պալանի, երեխաների գեղարվեստական դաստիարակության թատերական գեղարվեստական ղեկավար։
Տիրապետել է ռուսերեն, ֆրանսերեն, արաբերեն և թուրքերեն լեզուներին։
Մահացել է շարունակական հիվանդության պատճառով։ Թաղվել է Երևանում՝ Շահումյանի 2 -րդ գերեզմանատանը։
Թատերական դերեր
խմբագրել- Հերման` Շիլլերի «Ավազակներ»
- Դոբչինսկի` Գոգոլի «Ռևիզոր»
- Սիլվիո` Գոլդոնի «Երկու աստվածների ծառա»
- Կլաուս` «Ձյունե թագուհի»
- Ֆիլոստրատ` Շեքսպիրի «Ամռան գիշերվա երազ»
- Քլինթ, Թոմաս` Մոլիերի «Երևակայական հիվանդ»
- Իվան Տուրգենիչ` Ֆադեևի «Երիտասարդ գվարդիա»
- Ադոլֆ` Գուլակյանի «Չարիք»
- Իշխան Լևոն` Հարությունյանի «Անահիտ»
- Լևոն` Շիրոյանի «Արտիստը»
- Ուսուցիչ` Դեմիրճյանի «Քաջ Նազար»
- Մասիսյանց` Սունդուկյանի «Խաթաբալա»
- Սուրեն` Շիրվանզադեի «Պատվի համար»
- «Անդրանիկ» թատերախումբ
- «Տրիլբի», Գ․ Գեյ՝ Բիլլի[3]
- «Վենետիկի վաճառականը», Վ․ Շեքսպիր՝ Շեյլոք (գլխավոր դեր)
- «Ավարայրի արծիվը»՝ Լևոն
- «Վերադարձ»՝ Եֆիմ
Գաբրիել Սունդուկյանի անվան ազգային ակադեմիական թատրոն
- «Լապտերի կողքին», Գեորգի Նիկիֆորով և Վ․ Կոռոլյովիչ՝ ծառա
- Հայաստանի բանվորական շրջիկ թատրոն
- «Ռևիզոր», Նիկոլայ Գոգոլ՝ Դոբչինսկի
- «Կարմիր արծիվ», Սևերյանին՝ Լեոնիդ
- «Քարե հյուր», Ալեքսանդր Պուշկին՝ Դոն Ժուան (գլխավոր դեր)
- «Ստրիպիրուխին»՝ Սերգեյ
- Ա․ Միկոյանի անվան Պատանի հանդիսատեսի թատրոն
- «Տիլ Ուլենշպիգել» Տիլ Ուլենշպիգել (գլխավոր դեր), Բրոդերեդի, դուքս Էգմոնտ
- «Ձյունե թագուհին», Եվգենի Շվարց՝ իշխան Կլաուս
- «Կեղծ հիվանդ», Մոլիեր՝ Կլեանտ, Թոմաս Դուաֆուարուս
- «Միջամառնային գիշերվա երազ», Շեքսպիր՝ Ֆիլոստրատ
- «Հատուկ առաջադրանք»՝ Միխայիլ Լոզնիկով
- «Հրե շրջանակում», Վ․ Անանյան՝ Ասադ, Ձավարյան
- «Մաշինկա»՝ Վիկտոր
- «Զոյա», Գ․ Յախջյան՝ Պետյա
- «Չարություն» Ա․Գուլակյան՝ Ադոլֆ
Բեմադրություններ
խմբագրելԲեմադրել է հետևյալ ներկայացումները։
- Շիրվանզադեի «Չար ոգի»
- Թոթովենցի «Երկու սուր»
- Քոչարյանի «Կույր երաժիշտ»
- Թումանյանի «Չարի վերջը»
Դերեր ֆիլմերում
խմբագրելՄրցանակներ
խմբագրել- «Մեծ Հայրենական պատերազմում 1941-1945 թվականներին մասնակցության համար» մեդալ
- «Սոցիալիստական մրցումների հաղթող» մեդալ (1973)
- «Աշխատանքի վետերան» մեդալ
Ընտանիք
խմբագրել- Կինը՝ Հայկանուշ Ասատրյանը եղել է Ա. Սպենդիարյանի անվան օպերայի և բալետի ազգային ակադեմիական թատրոնի բալետի պարուհի։
Երեխաներ՝
- * Դուստր՝ Իվետա Մուրադյան, Ա․ Սպենդիարյանի օպերայի և բալետի թատրոնի բալետի պարուհի,
- * Որդի՝ Դավիթ Մուրադյան (ծնվ. 1950), գրող։
- Թոռներ՝ Արմեն Մուրադյան, կինոյի արտիստ, Սեդա Մուրադյան՝ լրագրող։
Եղբայրներ՝
- Զարեհ Մուրադյան (1913-1979)՝ բալետի արտիստ,
- Տիրան Մուրադյան -Քուպելյան՝ ֆոտոնկարիչ։
Հիշատակ
խմբագրելԹոռը՝ դերասան Արմեն Մուրադյանը, պապի մասին նկարահանել է «Արտիստ Էդվարդ Մուրադյան» վավերագրական ֆիլմը[4]։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ Ով ով է. Հայեր. Կենսագրական հանրագիտարան, հատոր երկրորդ, Երևան, 2007.
- ↑ «Zarkfoundation - Էդուարդ Մուրադյան». zarkfoundation.com.
- ↑ Արդեն լինելով Հայաստանում, այդ ներկայացումը ցուցադրվեց անտրեպրիզում և նախկինի պես մարմնավորում էլ Բիլլիի դերը
- ↑ Հայ թատրոնի աստղ արտիստ Էդուարդ Մուրադյան
Աղբյուրներ
խմբագրել- «Мурадян Эдвард Мурадович». Энциклопедия фонда «Хайазг». Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ դեկտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2012 թ․ նոյեմբերի 21-ին.