Զոլտան Կոդայ
Զոլտան Կոդայ (հունգ.՝ Zoltán Kodály, դեկտեմբերի 16, 1882[1][2][3][…], Կեչկեմետ, Ավստրո-Հունգարիա[4] - մարտի 6, 1967[1][2][3][…], Բուդապեշտ, Հունգարական Ժողովրդական Հանրապետություն[4]), հունգարացի մեծանուն կոմպոզիտոր, էթնոերաժշտագետ, լեզվաբան, փիլիսոփա և մանկավարժ։
| Զոլտան Կոդայ հունգ.՝ Kodály Zoltán | |
|---|---|
.jpg) | |
| Ծնվել է | դեկտեմբերի 16, 1882[1][2][3][…] |
| Ծննդավայր | Կեչկեմետ, Ավստրո-Հունգարիա[4] |
| Մահացել է | մարտի 6, 1967[1][2][3][…] (84 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Բուդապեշտ, Հունգարական Ժողովրդական Հանրապետություն[4] |
| Գերեզման | Ֆարկաշրետի գերեզմանոց |
| Քաղաքացիություն |  Հունգարիա |
| Մայրենի լեզու | հունգարերեն |
| Կրթություն | Ֆերենց Լիստի երաժշտական ակադեմիա (1904)[5] և Բուդապեշտի համալսարան |
| Երկեր | Հարի Յանոշ, The Transylvanian Spinning-room?, Dances of Galánta?, Psalmus Hungaricus? և Sonata for Solo Cello? |
| Մասնագիտություն | դասական կոմպոզիտոր, դպրոցի դասատու և երաժշտական ազգագրագետ |
| Աշխատավայր | Ֆերենց Լիստի երաժշտական ակադեմիա և Նյուգաթ |
| Ամուսին | Emma Kodály? և Sarolta Péczely? |
| Զբաղեցրած պաշտոններ | Հունգարիայի Ազգային ժողովի անդամ և president of the Hungarian Academy of Sciences? |
| Կուսակցություն | անկախ քաղաքական գործիչ |
| Պարգևներ և մրցանակներ | |
| Անդամություն | ԳԴՀ Արվեստների ակադեմիա, Հունգարիայի գիտությունների ակադեմիա և Բավարիայի գեղարվեստի ակադեմիա |
Ստորագրություն | |
 Zoltán Kodály Վիքիպահեստում | |
Կենսագրություն
խմբագրելԾնվել է ավստրո-հունգարական Կեչկեմետ քաղաքում։ Փոքրիկ Կոդայը վաղ հասակից սկսում է ջութակ նվագել։ Նրա հայրը՝ Ֆրիգյես Կոդայը ինքնուս ջութակահար էր և իրական մասնագիտությամբ կայարանապետ էր։ Նա տարբեր հունգարական քաղաքներում էր աշխատում։ Կոդալին տարրական դպրոց է հաճախում Գալանտա կաղաքում, այնուհետև տեղափոխվում է Տրնավա (այժմ Սլովակիա), որտեղ էլ հաճախում արքեպիսկոպոսական դպրոց։
1900-1904 թվականներին նա սովորում է Բուդապեշտի Ֆրանց Լիստի անվան երաժշտական ակադեմիայում։ Այստեղ նա աշակերտում է Հանս Կոսսլերին (կոմպոզիցիա)։ Այնուհետև նա սովորում է Բուդապեշտի համալսարանի արվեստի ֆակուլտետում։ 1905 թվականին նա ստանում է իր հունգարերեն և գերմաներեն լեզուների դիպլմները։ Կոդայը սկսում է հետաքրքրվել հունգարական երաժշտությամբ և նրա արմատներով։ 1906 թվականից նա արդեն դառնում է արվեստների դոկտոր։ Նա ծանոթանում է բազմաթիվ էթնոգրաֆիստների հետ, այդ թվում նա կոմպոզիտոր Բելա Բարտոկի հետ, որի հետ միասին նա սկսում է ֆոլկլորային երաժշտության խորը հետազոտումները։
Կոդայը շատ շրջագայում է և ծանոթանում է այլ երկրների կոմպոզիտորների արվեստի հետ։ Իր Փարիզում եղած ժամանակ նա հայտնաբերում է իմպրեսսիոնիստ կոմպոիզիտորներին։ Նա հիմնականում տարվում է Կլոդ Դեբյուսիի արվեստով։ 1907 թվականից նա դասավանդում է Ֆրանց Լիստի ակադեմիայում։ Շատ ազդված լինելով Առաջին Համաշխարհային Պատերազմից նա միանում է հեղափոխական մի խմբի։
1919 թվականից ստանձնում է Ֆրանց Լիստի ակադեմիայի փոխտնօրենի պաշտոնը։ Հունգարա-ռումինական բախումների պատճառով նա հեռացվում է իր պաշտոնից և միայն 1921 թվականին է որ նա կարողանում է նորից դասավանդել ակադեմիայում։
1926 թվականին նա գրում է որ առաջին օպերան՝ "Հարի Ժանոս"։ Նա միանում է «Universal-Edition» ընկերությանը։ 1932 թվականին նա ստեղծագործում է իր հայտնի սյուիտը նվագախմբո համար՝ "Պսալմոս Հունգարոկուս"։ Այնուհետև նա ստեղծագործում է իր "Դե Տեումը" ՝ նվագախմբի սոլիստենրի և երգչախմբի համար։ 1938 թվականին նա Բարտոկի հետ մեկտեղ ընդդիմանում է ռասիզմին և դուրս է գալիս «Universal-Edition» ընկերությունից, քանի որ այս վերջինս հարում էր նացիզմին։ Պատերազմի պատճառով 1940 թվականին Բարտոկը լքում է Հունգարիան։ Կոդայը երկու տարվա հանգիստ է վերցնում, որպեսզի կարողանա վերսկսել իր ազգային երաժշտության հրատարուկությունը։ 1945-49 թվականներին նա ստանձնում է Հունգարական Գիտությունների Ակադեմիայի տնօրենի պաշտոնը։
1951 թվականին նա հրատարում է իր չորս հատորանի "Հունգարական Ազգային Երաժշտության" առաջին հատորը։ Նա շրջանարության մեջ է մտնում նոր ուսումնական մեթոդ, որի հիման վրա էլ նա ստեղծագործում է մոտ հազար վոկալ և երգչախմբային ստեղծագործություններ։ Նա հրատարակում է բազմաթիվ հոդվածներ տարբեր թեմաներով։ Կոդայը տարբեր ակադեմիաների պատվավոր անդամ է եղել։ Աշխատել է Բուդապեշտում ինչպես նաև Օքսֆորդում։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Nationalencyklopedin (շվեդերեն) — 1999.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Kuiper K. Encyclopædia Britannica
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Deutsche Nationalbibliothek Record #118564145 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
- ↑ Magyarországi felsőoktatási intézmények (1580-1918)
- ↑ https://finlandabroad.fi/documents/384951/405231/veljeskansan_keskuudessa_-_suomen_unkarin-edustustotoiminnan_historiikki.pdf — P. 52.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Զոլտան Կոդայ» հոդվածին։ |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 5, էջ 505)։ 
|