Դուրո Կուրեպա
Դուրո Կուրեպա (սերբ.՝ Ђуро Курепа, օգոստոսի 16, 1907[1][2][3][…], Մայսկե Պոլյանե, Գլինա, Sisak-Moslavina County, Խորվաթիա - նոյեմբերի 2, 1993[1][3][4], Բելգրադ, Հարավսլավիայի Դաշնային Հանրապետություն), հարավսլավացի մաթեմատիկոս։ Իր կյանքի ընթացքում Կուրեպան հրատարակել է 700 հոդվածներ, գրքեր, թղթեր և մոտ 1000 գիտական ուսումնասիրություններ։ Նա դասավանդել է Եվրոպայի համալսարաններում, ինչպես նաև Կանադայում, Կուբայում, Իրաքում, Իսրայելում և ԱՄՆ-ում։ Նա նշում է «Ես դասավանդել եմ Հարավսլավիայի 19 համալսարաննեից յուրաքանչյուրում»[9]։ Նրա եղբորորդին՝ Սվետազոր Կուրեպան, հայտնի մաթեմատիկոս էր[10]։
| Դուրո Կուրեպա Đuro Kurepa | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | օգոստոսի 16, 1907[1][2][3][…] |
| Ծննդավայր | Մայսկե Պոլյանե, Գլինա, Sisak-Moslavina County, Խորվաթիա |
| Մահացել է | նոյեմբերի 2, 1993[1][3][4] (86 տարեկան) |
| Մահվան վայր | { |
| Գերեզման | Բելգրադի նոր գերեզմանատուն[5][6] |
| Քաղաքացիություն | .svg){kind=small} Հարավսլավիա |
| Ազգություն | հարավսլավիացի |
| Կրթություն | Կոլեժ դե Ֆրանս (1935), Զագրեբի համալսարանի բնագիտամաթեմատիկական ֆակուլտետ (1931)[1], Փարիզի համալսարան (1935)[1][7] և Վարշավայի համալսարան (1937)[1] |
| Գիտական աստիճան | ֆիզիկամաթեմատիկական գիտությունների դոկտոր |
| Երկեր | Q25423783?, Kurepa tree?, Q2226706? և Q25423818? |
| Մասնագիտություն | մաթեմատիկոս և համալսարանի դասախոս |
| Աշխատավայր | Զագրեբի համալսարան[1] և Բելգրադի համալսարան[1] |
| Պարգևներ և մրցանակներ | |
| Անդամություն | Սերբական գիտությունների և արվեստների ակադեմիա |
 Đuro Kurepa Վիքիպահեստում | |
Վաղ շրջան խմբագրել
Մայսկե Պոլյանե քաղաքում ծնված Կուրեպան ամենափոքրն էր Ռեյդ և Անժելինա Կուրեպաների տասնչորս երեխաների մեջ։ Նա դպրոց էր հաճախում ծննդավայրի դպրոցում, այնուհետև շարունակեց իր կրթությունը Գինայում և ավագ դպրոցն ավարտեց Կրիժևցիում։ 1931 թվականին նա ստացավ դիպլոմ Զագրեբի համալսարանի մաթեմատիկայի և ֆիզիկայի բաժնից և սկսեց աշխատել որպես մաթեմատիկայի ուսուցման օգնական նույն տարում։ Այնուհետև Կուրեպան Ֆրանսիայի քոլեջ և Փարիզի համալսարան, որտեղ նա 1935 թվականին ստացավ դոկտորի կոչում։
Միջին տարիք խմբագրել
Կուրեպան շարունակեց ստանալ հետդոկտորական կրթություն Լեհաստանում՝ Վարշավայի համալսարանում և Փարիզի համալսարանում։ 1937 թվականին նա դարձավ պրոֆեսորի օգնական Զագրեբի համալսարանում, իսկ 1948 թվականին արդեն ուներ հիմնական պրոֆեսորի պաշտոն։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից և Հարավսլավիայի Հանրապետության կազմավորումից հետո նա տեղափոխվեց ԱՄՆ և դասավանդեց այնտեղի 5 համալսարաններում՝ Հարվարդի, Չիկագոյի, Բերկլիի, Կալիֆոռնիայի, Փրինսթոնի և Նյու Յորքի։
Ուշ շրջան խմբագրել
1965 թվականին Կուրեպան տեղափոխվեց Բելգրադի համալսարան, որտեղ նա կենտրոնացավ տրամաբանության դաշտերի վրա և հիմնեց մաթեմատիկայի տեսություն։ Կուրեպան մի շարք կազմակերպությունների անդամ էր՝ այդ թվում և Սերբիայի գիտությունների ակադեմիայի, Հարավսլավիայի գիտությունների ակադեմիայի[11]։ Նա նաև Խորվաթիայի մաթեմատիկական և ֆիզիկական գիտությունների կազմակերպության հիմնադիրը և նախագահը, Մաթեմատիկա Բալկանիկա թերթի գլխավոր խմբագիրը և հիմնադիրը, մաթեմատիկայի Հարավսլավիայի ազգային կոմիտեի, մաթեմատիկոսների, ֆիզիկոսների և աստղագետների Հարավսլավիայի հասարակության նախագահն էր։ 1976 թվականին նա ստացել է «AVNOJ» մրցանակ և թոշակի անցել Բելգրադի համալսարանից 1977 թվականին։
Ժառանգությունը խմբագրել
Կուրեպան ազդել է մաթեմատիկայի մաթեմատիկայի տեսությանը մի քանի եղանակով՝ ներառյալ Կուրեպայի ծառը։
|
Պրոֆեսոր Կուրեպան ոչ միայն արհեստավարժ մաթեմատիկոս և ուսուցիչ էր, այլ նաև գիտնական, փիլիսոփա և մարդասեր՝ այս բառերի ճիշտ իմաստներով։ Նա մաթեմատիկական տրամաբանության և մաթեմատիկայի Խորվաթիայի հիմնադրամների նախաձեռնողն ու հիմնադիրն էր։ Այսպես ասած՝ նա մաթեմատիկական գիտությունների հիմնադիրը, կրողը և կատալիզատորն էր։ - Կայետան Սեպեր, Զագրեբի համալսարանում Կուրեպի կոլեգան
|
|
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 Մակտյուտոր մաթեմատիկայի պատմության արխիվ — 1994.
- ↑ 2,0 2,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Hrvatski biografski leksikon (хорв.) — 1983.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Brozović D., Ladan T. Hrvatska enciklopedija (хорв.) — LZMK, 1999. — 9272 p. — ISBN 978-953-6036-31-8
- ↑ https://graves.mf.uni-lj.si/graves/888/duro-kurepa
- ↑ https://beogradskagroblja.com/znamenite-licnosti/
- ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
- ↑ 8,0 8,1 https://u.cs.biu.ac.il/~tsaban/SPMC07/Kurepa.pdf — P. 7.
- ↑ «Mijajlović, Žarko (1995)» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2015 թ․ սեպտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 20-ին.
- ↑ http://dnevnik.hr/vijesti/znanost-it/umro-istaknuti-matematicar-svetozar-kurepa.html
- ↑ «Ակադեմիայի հիմնադրամը». Արխիվացված է օրիգինալից 2006 թ․ սեպտեմբերի 28-ին. Վերցված է 2006 թ․ սեպտեմբերի 28-ին.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Դուրո Կուրեպա» հոդվածին։ |