Գեզա Մարոցի
Գեզա Մարոցի (հունգ.՝ Maróczy Géza, մարտի 3, 1870, Սեգեդ, Հունգարիա - մայիսի 29, 1951, Բուդապեշտ, Հունգարական Ժողովրդական Հանրապետություն), հունգարացի շախմատիստ, գրոսմայստեր (1950), եղել է 20-րդ դարի առաջին տասնամյակի աշխարհ ուժեղագույն շախմատիստներից մեկը։
| Գեզա Մարոցի | |
|---|---|
| հունգ.՝ Maróczy Géza | |
 | |
| Պետություն(ներ) | .svg){kind=small} Հունգարիա |
| Ծննդյան ամսաթիվ | մարտի 3, 1870 |
| Ծննդավայր | Սեգեդ, Հունգարիա |
| Մահվան ամսաթիվ | մայիսի 29, 1951 (81 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Բուդապեշտ, Հունգարական Ժողովրդական Հանրապետություն |
| Կոչում | գրոսմայստեր |
| 365chess | Geza_Maroczy |
| Chesstempo համար | 242841 |
| ICCF համար | 242841 |
| Մասնակցել է | Շախմատային օլիմպիադա 1927[1], Շախմատային օլիմպիադա 1930[1], Շախմատային օլիմպիադա 1933[1] և Ոչ պաշտոնական Շախմատային օլիմպիադա |
 Géza Maróczy Վիքիպահեստում | |
ԿենսագրությունԽմբագրել
Կրթությամբ եղել է մաթեմատիկոս և տեխնոլոգ։ Նա երկար ժամանակ աշխատել է որպես ինժեներ։ Շախմատ խաղալ սովորել է 15 տարեկանում, մարզվել է Բուդապեշտի լավագույն շախմատիստների հետ։
Վարպետի կոչում ստացել է 1895 թվականին Հասթինգսում կայացած լրացուցիչ մրցաշարում։ Այդ ժամանակից մինչև 1908 թվականը նա պարբերաբար մասնակցել է գրեթե բոլոր խոշոր մրցաշարերին՝ բացառությամբ 1903 թվականի Վիեննայի մրցաշարին, եղել է անընդմեջ հաղթողներից մեկը։ Գեզա Մարոցիի հաջողությունները զարմացրել են նրա ժամանակակիցներին. 1896 թվականի Նյուրնբերգում կայացած շախմատային գերհամարաշարում նա երկրորդն էր Էմանուել Լասկերից հետո։
Առաջին մրցանակը ստացել է Մոնտե Կառլոյում (1902), այնուհետև՝ Օստենդեում (1905), Բարմենում (1908), Վիեննայում (1908)։
20-րդ դարի սկզբին Գեզա Մարոցին համարվել է աշխարի երեք ուժեղագույն շախմատիստներից մեկը, ինչը հաստատեցին Մոնտե Կառլոյի 1902-1904 թվականների սուպերմրցաշարերը, որոնցից երկուսում նա դարձել է հաղթող, իսկ մյուսում երկրորդը՝ Տարաշից հետո։
Հունգարական Խորհրդային Հանրապետության (1917-1919) տարիներին Մարոցին եղել է կրթության նախարարության գլխավոր աուդիտոր։ Սակայն կոմունիստական կառավարության անկումից հետո շախմատիստը մնացել է անգործ և վատթարավել է նրա ֆինանսական վիճակը։ Կամա թե ակամա նա 1920 թվականին ստիպված վերադառձել է իր նախկին մասնագիտությանը։
Մարոչին հիմնականում հայտնի էր որպես պաշտպանական շախմատիստ։ 1920-ականների մրցաշարերից մեկում նա ոչ-ոքի է խաղացել բոլոր պարտիաները, որոնք առիթ են հանդիսացել խոսելու շախմատի «ոչ-ոքի մահվան» մասին։
Մարոցին եղել է Մաքս Էյվեի, Վերա Մենչիկի մարզիչը, Պոլ Մորֆիի ստեղծագործության մասին գրքի հեղինակն է։
Մարոցին կյանքից հեռացել է 1951 թվականի մայիսի 29-ին Բուդապեշտում։ Մահից մեկ տարի առաջ՝ 1950 թվականին ՖԻԴԵ-ն նրան շնորհել է գրոսմայստերի կոչում[2]։
ԾանոթագրություններԽմբագրել
ԳրականությունԽմբագրել
- Walter Arpad Földeak: Géza Maróczy, Leben und Lehren. Verlag de Gruyter, Berlin 1971.
- Флориан Тибор. Первый гроссмейстер Венгрии. // «64 — Шахматное обозрение». — 1982. — № 9. — С. 21—23.
- Шахматы: энциклопедический словарь / гл. ред. А. Е. Карпов. — М.: Советская энциклопедия, 1990. — С. 232. — 621 с. — 100 000 экз. — ISBN 5-85270-005-3.