Բոլեսլավ Բալզուկևիչ
Բոլեսլավ Բալզուկևիչ (լեհ.՝ Bolesław Bałzukiewicz, փետրվարի 12, 1879[1], Վիլնյուս, Ռուսական կայսրություն - փետրվարի 13, 1935, Վիլնյուս, Wilno Voivodeship, Լեհաստանի Երկրորդ Հանրապետություն), լեհ քանդակագործ, Վիլնյուսի Ստեֆան Բատորիայի համալսարանի պրոֆեսոր (1919), համալսարանի քանդակագործության ամբիոնի վարիչ (1919-1935)։
Բոլեսլավ Բալզուկևիչ լեհ.՝ Bolesław Bałzukiewicz | |
---|---|
Ծնվել է | փետրվարի 12, 1879[1] |
Ծննդավայր | Վիլնյուս, Ռուսական կայսրություն |
Մահացել է | փետրվարի 13, 1935 (56 տարեկան) |
Վախճանի վայրը | Վիլնյուս, Wilno Voivodeship, Լեհաստանի Երկրորդ Հանրապետություն |
Քաղաքացիություն | Լեհաստան |
Կրթություն | Վիլնայի Տրուտնևի անվան նկարչական դպրոց և Կրակովի արվեստի ակադեմիա (1902) |
Մասնագիտություն | քանդակագործ |
Աշխատավայր | Վիլնյուսի համալսարան |
Ծնողներ | հայր՝ Wincenty Bałzukiewicz? |
Bolesław Bałzukiewicz Վիքիպահեստում |
Կենսագրություն խմբագրել
Ծնվել է վիլնյուսցի ինքնուս փորագրող Վինցենտի Բալզուկևիչի ընտանիքում, նկարիչ Յուզեֆ Բալզուկևիչի և նկարչուհի Լյուցյա Բալզուկևիչի եղբայրն է։ Նախնական գեղարվեստական կրթությունը ստացել է Վիլնյուսի Իվան Տրուտնևի (1897-1902) նկարչության դպրոցում։ 1897-1902 թվականներին սովորել է կրակովյան գեղարվեստի ակադեմիայում, 1902-1903 թվականներին ուսումը շարունակել է Փարիզում։ 1904 թվականից մինչև 1908 թվականը բնակվել է Վիլնյուսում։ Փարիզում Անտոնի Վիվուլսկու հետ միասին ձուլում են Գրյունվալդի ճակատամարտի հուշարձանը, մասնակցում է մի շարք ցուցահանդեսների։ 1919 թվականից նորից բնակվում է Վիլնյուսում։ Նա եղել է Ստեֆան Բաթորի համալսարանի քանդակագործության ամբիոնի պրոֆեսոր։
Թաղված է Վիլնյուսում` Ռասուի գերեզմանոցում։
Ստեղծագործություններ խմբագրել
Օգնել է Անտոնի Վիվուլսկուն Կրակովում Գրյունվալդի ճակատամարտի հուշարձանի ձուլման գործում (1910): Բալզուկևիչի կարևորագույն աշխատանքներից մեկը Վիլնյուսի Վիլիա գետի ափին գտնվող ջերմաէլեկտրակայանի անկյունային շենքի աշտարակի վրա տեղադրված էլեկտրականության այլաբանական կերպարն է (այժմ` Լիտվայի էներգետիկայի և տեխնիկայի թանգարան, Ռինկտինեսի փողոց 2, Rinktinės g. 2): «Էլեկտրա» քանդակը (բարձրությունը 4 մետր) տեղադրվել է 1902 թվականին։ Նա պատկերել է կնոջ կերպարը` դափնեպսակը գլխին, աջ ձեռքին բռնած էլեկտրական լամպը, վեր բարձրացված ձախ ձեռքը ավետում է լուսավոր դարաշրջանը։ Նրա ոտքերի տակ մարդու մարմին է, որը ձախ ձեռքով կուրացնող լույսից պաշտպանում է աչքերը ։
1957[2] կամ 1958 թվականին ըստ Վիլնյուսի ճարտարապետ պատմաբան Վլադաս Դրեմի քանդակը հանվում է, 1970 թվականին այն ոչնչացվում է[3]։ 1994 թվականին արձանը հին նկարների հիման վրա վերականգնում է քանդակագործ Պյատրաս Մազուրասը, և 1995 թվականին այն տեղադրվում է իր նախկին տեղում (բրոնզ, բարձրությունը 4 մետր)[4]։
Սուրբ Յացեկ խմբագրել
1901 թվականին[5][6] (այլ տվյալներով, 1908 թվականին[7] Սուրբ Յացեկի (սուրբ Գիացինտ) մատուռի վերականգնման ժամանակ, նախկին քաղաքային ուղեկալի մոտ (այժմ` Բասանավիչյաուս փողոցի , Jono Basanavičiaus g., և Մույտինես փողոցի, Muitinės g. խաչմերուկում որտեղից սկսվում է Սավանորյու պողոտան և Ս. Կոնարսկիո փողոցը) գտնվող աշտարակի վրա տեղադրված հին փայտե արձանիկը փոխարինվեց Բալզուկևիչի կողմից պատրաստված նորով։ 130 կգ քաշով, 2 մ բարձրությամբ արձանը[5] (որոշ տվյալներով բրոնզից, այլ տվյալներով պղնձից)[8] պատկերում է սրբին, զգեստավորված վանական հագուստով, աջ ձեքին խաչը, ձախում Մարիամ Աստվածածինը մանուկ Հիսուսը գրկին, որին ըստ առասպելի հրաշքով է փրկում թաթարների ներխուժումից, անցնելով գետը։ Սուրբ Յացեկի նույն արձանը (այլ նյութից) տեղադրված է Վիլնյուսի Ժվերինաս թաղամասում գտնվող Սուրբ Մարիամ Աստվածածնի տաճարի կողային ճակատի որմնախարշում։
Այլ ստեղծագործություններ խմբագրել
Բալզուկևիչը հայտնի է նաև որպես կոմպոզիտոր Ստանիսլավ Մոնյուշկոյի արձանի հեղինակ, որը տեղադրված է Սուրբ Եկատերինայի տաճարի մոտ գտնվող պուրակում (1922 թվականին Մոնյուշկոյի կիսանդրին տեղադրվել է ռուս գրող Ալեքսանդր Պուշկինի արձանի պատվանդանին, որի կիսանդրին Վիլնյուսից հանվել էր 1915 թվականին)։
1929 թվականին, Վիլնյուսի համալսարանի 350-ամյակի կապակցությամբ, համալսարանի շենքի որմնախորշերում տեղադրվել են Բոլեսլավ Բալզուկևիչի «Ճշմարտացի և Գեղեցիկ» աշխատանքների այլաբանական պատկերները։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո դրանք ոչնչացվել են[9]։
Քանդակագործը կերտել է հայտնի բանկիր և բարերար Յուզեֆ Մոնտվիլի հուշարձանը, որը տեղադրվել է Տրոկսկի փողոցի վրա գտնվող Սուրբ կույս Մարիամի Համբարձման տաճարի մոտ գտնվող պուրակում։ Քանդակը ստեղծվել է 1911 թվականին, հուշարձանը տեղադրվել է 1935 թվականին, այլ տվյալներով` 1931 թվականին, Մոնտվիլի մահվան քսանամյակի կապակցությամբ։ Մոնտվիլի բրոնզե քանդակը (1,7 մ բարձրությամբ) քանդակված է աթոռին նստած` 2,2 մ բարձրությամբ գրանիտե պատվանդանի վրա[10]։
Բոլեսլավ Բալզուկևիչը պատրաստել է մեդալիոններ, իրատեսական քանդակագործական խմբեր («Էմիգրանտներ», «Որբեր», «Պատերազմ», 1905-1908), Ադամ Միցկևիչի, Յոախիմ Լելևելի և այլոց կիսանդրիները, Անտոնի Վիվուլսկու և այլ անձանց հուշատախտակներ։ Պատրաստել է նաև եղբոր` Յուզեֆ Բալզուկևիչի և պատմաբան Իոահիմ Լելևելի գերեզմանների հուշարձանները` Ռասուի գերեզմանոցում։
1933 թվականին գրող, հրապարակախոս և լրագրող Չեսլավ Յանկովսկու գերեզմանին Ռասուի գերեզմանոցում տեղադրվել է հուշարձան` Բալզուկևիչի և Ֆերդինանդ Ռուշչիցի նախագծով, կոթողի տեսքով աճյունասափորը վերևից, Յանկովսկու հարթաքանդակային պատկերով և լատիներեն մակագրությամբ „Qui nunquam queivit quiescit“ («Հանգչում է նա, ով երբեք հանգիստ չի ունեցել»)[11]։
Պատկերասրահ խմբագրել
-
Ստանիսլավ Մոնյուշկոյի հուշարձանը Վիլնյուսում
-
Յուզեֆ Մոնտվիլի հուշարձանը Վիլնյուսում
-
Յոախիմ Լելևելի գերեզմանի հուշարձանը
-
Սուրբ Յացեկի արձանը Վիլնյուսի Սուրբ Մարիամ Աստվածածնի տաճարի կողային ճակատի որմնախարշում
-
«Էլեկտրա»
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 Artists of the World Online, Allgemeines Künstlerlexikon Online, AKL Online (գերմ.) / Hrsg.: A. Beyer, B. Savoy — B: K. G. Saur Verlag, Verlag Walter de Gruyter, 2009. — ISSN 2750-6088 — doi:10.1515/AKL
- ↑ Lithuanian Energy Museum(անգլ.)
- ↑ Vladas Drėma. Dingęs Vilnius. Vilnius: Vaga, 1991. ISBN 5-415-00366-5. P. 377.(լիտվ.)
- ↑ Vilniaus Dailės draugija 1908—1915. Parodos katalogas. Vilnius: Lietuvos dailės muziejus, 1999. ISBN 9986-669-12-X. P. 39.(լիտվ.)
- ↑ 5,0 5,1 Марганавичене, Э.-В. (6 июня 2008). «История Вильнюсских предместий». runet.lt. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 25-ին. Վերցված է 28 июля 2008-ին.
- ↑ Kłos, Juliusz. Wilno. Przewodnik krajoznawczy. — Wydanie trzecie poprawione po zgonie autora. — Wilno: Wydawnictwo Wileńskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Turystyczniego-krajoznawczego, 1937. — С. 212. — 323 с.(լեհ.)
- ↑ Drėma, Vladas. Dingęs Vilnius. — Vilnius: Vaga, 1991. — С. 370—371. — 404 с. — 40 000 экз. — ISBN 5-415-00366-5(լիտվ.))
- ↑ Venclova, Tomas. Wilno. Przewodnik / Tłumaczenie Beata Piasecka. — R. Paknio leidykla, 2006. — С. 194. — 216 с. — ISBN 9986-830-47-8(լեհ.); то же указано на современной информационной таблице у часовни
- ↑ Antanas Rimvydas Čaplikas. Šv. Jono, Dominikonų, Trakų gatvės. Vilnius: Charibdė, 1998. ISBN 9986-745-13-6. P. 70—71.(լիտվ.)
- ↑ Antanas Rimvydas Čaplikas. Šv. Jono, Dominikonų, Trakų gatvės. Vilnius: Charibdė, 1998. ISBN 9986-745-13-6. P. 265.(լիտվ.)
- ↑ Irena Fedorowicz. W służbie ziemi ojczystej. Czesław Jankowski w życiu kulturalnym Wilna lat 1905—1929. Kraków: Collegium Columbinum, 2005. ISSN 1428-6998. ISBN 83-87553-83-2. S. 259.(լեհ.)
Գրականություն խմբագրել
- Vilniaus Dailės draugija 1908—1915. Parodos katalogas. Vilnius: Lietuvos dailės muziejus, 1999. ISBN 9986-669-12-X. P. 39—40.(լիտվ.)
Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Բոլեսլավ Բալզուկևիչ կատեգորիայում։ |