Բիգմաքի ինդեքս
Բիգմաքի ինդեքս[1] (անգլ.՝ Big Mac Index), գնողունակության համարժեքության որոշման ոչ պաշտոնական միջոց։
Բիգմաքի ինդեքսը հիմնված է գնողունակության հավասարության տեսության վրա, ըստ որի փոխարժեքը պետք է հավասարեցնի տարբեր երկրներում ապրանքների զամբյուղի արժեքը (այսինքն՝ փոխարժեքների հարաբերակցությունը), միայն զամբյուղի փոխարեն վերցվում է մեկ ստանդարտ բուրգեր, որն արտադրվում է McDonald ' s-ի կողմից ամենուր[2]։
Դա արվում է տարբեր պետությունների արժույթների իրական փոխարժեքները որոշելու համար։ Նման հետազոտություններ «The Economist» ամսագիրը վարում է 1986 թվականից։McDonald 's-ը ներկայացված է աշխարհի շատ երկրներում, իսկ Միգ Մաքն ինքնին պարունակում է բավարար քանակությամբ պարենային բաղադրիչներ (հաց, պանիր, միս և բանջարեղեն), որպեսզի այն համարվի ազգային տնտեսության համընդհանուր ձուլվածք:Դրա արժեքը յուրաքանչյուր երկրում կախված է արտադրության ծավալից, վարձակալության գնից, հումքից, աշխատուժից և այլ գործոններից։ Այս մեթոդը թույլ է տալիս տեսնել անհամապատասխանությունը երկրների արժույթների արժեքի հետ նույն մակարդակի եկամտի հետ կապված, հատկապես ճգնաժամի ժամանակ, երբ թանկարժեք արժույթը հատկապես ձեռնտու չէ։ Թույլ արժույթը առավելություն է տալիս ապրանքների ծախսերի և գների առումով։
Ինդեքսի տվյալներն ըստ տարիների
խմբագրել1967 թվականին իր ծննդյան օրը բիգմաքն արժեր 47 ցենտ։ Հաջորդ տարի, երբ այն դարձավ ամերիկյան ազգային ստանդարտ, դրա գինը 49 ցենտ էր։ 1986 թվականին, երբ The Economist - ը սկսեց հաշվարկել Բիգմաքի ինդեքսը, դրա գինն արդեն հավասար էր 1,60 դոլարի։ Այն ժամանակ՝ 1986-ին, աղյուսակում ներկայացված էին ընդամենը 15 երկրներ։ 1990 թ.-ին, այսինքն, Մոսկվայի Պուշկինի հրապարակում խորհրդային առաջին մաքդոնալդսի բացման պահին, Big Mac-ը արժեր 3 ռուբլի 75 կոպեկ, ինչը, ըստ խորհրդային պետական բանկի պաշտոնական փոխարժեքի, հավասար էր 6 դոլար 18 ցենտ:Այդ ժամանակ միջին աշխատավարձը կազմում էր 248 ռուբլի 50 կոպեկ։ Դրա գինը ԱՄՆ-ում հավասար էր 2 դոլար 10 ցենտի։ Այն բանից հետո, երբ 1991 թվականի ապրիլի 2-ից ԽՍՀՄ-ում գները բաց թողնվեցին, բիգմաքի գինը բարձրացավ մինչև 10 ռուբլի, ինչը հավասար էր 4,44 դոլարի։ ԱՄՆ-ում բիգմաքն այդ ժամանակ արժեր 2 դոլար 25 ցենտ։
2007 թվական
խմբագրել2007 թվականի հրապարակված արդյունքների համաձայն՝ ամենաթանկ սենդվիչը Իսլանդիայում է (7,44 դոլար), Նորվեգիայում (6,63 դոլար) և Շվեյցարիայում (5,05 դոլար), ամենաէժանը՝ Չինաստանում (1,41 դոլար)։ Ռուսաստանում արագ սննդի արդյունաբերության այս ապրանքը արժեր 1,85 դոլար, ԱՄՆ-ում՝ 3,22 դոլար[3]։
2009 թվական
խմբագրել2009 թվականի տվյալների համաձայն, որոնք հրապարակվել են «The Economist» ամսագրում և հետագայում ռուսերեն թարգմանվել «Վեդոմոստի» օրաթերթի ինտերնետային տարբերակով, ռուսական ռուբլին նախկինի պես մնում է թերագնահատված 43% - ով, իսկ Ռուսաստանում մեկ դոլարի արժեքը պետք է հավասար լինի 18 ռուբլի 80 կոպեկ[2]։ Նույն հաղորդագրության համաձայն, Ռուսաստանում բիգմաքը մեկ տարվա ընթացքում թանկացել է 8 ռուբլով (13,5% - ով) մինչև 67 ռուբլի, իսկ դոլարով այն էժանացել է 0,5 դոլարով (19,7%)։ Վերջին տարիներին Ռուսաստանը փակել է ԱՄՆ-ի հետ գնողունակության հավասարության բացը. սենդվիչի ինդեքսով ռուբլին մեկ տարի առաջ թերագնահատվել էր 29 %-ով՝ մոտավորապես ինչես Ճապոնիայի և Սաուդյան Արաբիայի արժույթներ[2]։ Այժմ այդ բացը աճել է մինչև 43 % (Համեմատության համար վերցվել փոխարժեքը 32,8 ռուբլի/$), ավելի շատ է միայն չորս երկրների հետ ամենաէժան Բիգմաքերով (ընդհանուր առմամբ գնահատվում է 47 արժույթը)։ Հունվարին արժեզրկման գագաթնակետին բացը հասնում էր 51 տոկոսի։ Եթե արժեքը սահմանվեր բիգմաքի ինդեքսով, ապա այժմ դոլարը կարժենար 18,8 ռուբլի։ (2008-ի հուլիսին՝ 16,5 ռուբլի)[2]։
2010 թվական
խմբագրել2010 թվականի հուլիսի 23-ի դրությամբ Միացյալ Նահանգներում բիգմաքն արժե 3,73 դոլար, իսկ Ռուսաստանում՝ 71 ռուբլի, այսինքն՝ ընթացիկ փոխարժեքով՝ 2,33 դոլար (1 դոլարը 30,47 ռուբլի է)։ Այս ցուցանիշի համաձայն՝ դոլարը պետք է արժենա 19 ռուբլի։ Ռուբլու թերագնահատումը 38 % է։
2011 թվական
խմբագրելMcDonald’s ցանցում վաճառվող բիգմաքը Ռուսաստանում արժե 78 ռուբլի (2,7 դոլար), իսկ ԱՄՆ - ում՝ 4,07 դոլար:Սա նշանակում է, ինչպես վկայում է The Economist-ի հրապարակած «բիգմաքի ինդեքսը», որ ռուբլին թերագնահատված է 34 տոկոսով, իսկ դոլարը Ռուսաստանում պետք է արժենա 18,5 ռուբլի։ Ամենաթանկ բուրգերները հայտնվել են Նորվեգիայում. մեկ բիգմաքի համար սկանդինավյան երկրում պետք է վճարել 8,31 դոլար։ Շվեյցարիայում համբուրգերն արժե 8,06 դոլար, Շվեդիայում՝ ավելի քան յոթ դոլար, Բրազիլիայում՝ ավելի քան վեց դոլար։
Միևնույն ժամանակ, Հոնկոնգում բիգմաքն արժե երկու դոլարից պակաս, Չինաստանում՝ 2,27 դոլար, Թաիլանդում՝ 2,35 դոլար, իսկ Եգիպտոսում՝ 2,36 դոլար։ 2011 թվականին The Economist-ը առաջին անգամ վարկանիշային աղյուսակում ներառեց Հնդկաստանը։ Բիգմաքն այնտեղ չի արտադրվում, բայց դրա փոխարեն լրագրողները վերցրել են հավի մսով Մահարաջա-Մաքը։ The Economist-ը նշում է, որ մսի արժեքը համբուրգերի ինքնարժեքի 10 տոկոսից պակաս է, ուստի այս ենթադրությունը կարող էր անտեսվել։ Մահարաջա Մակը Հոնկոնգում բիգմաքից էժան է՝ 1,89 դոլար։ Աշխարհի թերագնահատված արժույթների ցանկում երկրորդը՝ հնդկական ռուփիից հետո, Ուկրաինական գրիվնան է։ Ամերիկյան The Economist ամսագիրը 2012 թվականի հունվարին թարմացրել է «բիգմաքի» ինդեքսը, որի համաձայն ուկրաինական արժույթը թերագնահատված է 50,2 տոկոսով։ Թարմացված ինդեքսի համաձայն՝ դոլարը պետք է արժենա 4 գրիվնա[4]։
ԱՄՆ-ում բիգմաքի համար հարկ կլինի վճարել 4,33 դոլար, իսկ Ռուսաստանում՝ 2,29 դոլար (75 ռուբլի), այսինքն՝ ռուբլին արժեզրկվել է գրեթե 53 տոկոսով։ Ամենաթանկ բիգմաքը Վենեսուելայում է (7,92 դոլար), որտեղ «բիգմաքի ինդեքսը» 5 տարվա ընթացքում ամենից շատն է աճել, երկրորդ և երրորդ տեղերը թանկությամբ զբաղեցնում են Նորվեգիան (7,06 դոլար) և Շվեյցարիան (6,56 դոլար)։
Բիգմաքը և այլ «բուրգերներ» իրենց գոյության պատմության ընթացքում փոխվել են չափերով, այսինքն՝ բիգմաքը մի քանի տարի առաջ և հիմա տարբեր արտադրանք է բաղադրիչների տեսակարար կշռի առումով։ Հետևաբար, դրա գնի աճի վերաբերյալ եզրակացությունները պետք է համեմատվեն արտադրանքի տեսակարար կշռի հետ։
2015 թվական
խմբագրել2015-ին ամենաէժան բիգմաքը Վենեսուելայում էր (երեք տարի առաջ հենց այս երկրում էր ամենաթանկ բիգմաքը)՝ 0,67 դոլար (86% թերագնահատում), այնուհետև Ուկրաինան՝ 1,55 դոլար (-67,7 %), իսկ նրանց հետևում է Հնդկաստանը, որտեղ այս բուրգերի գինը կազմում էր 1,83 դոլար (-61,7 %) և Ռուսաստանը (1,88 դոլար):Ամենաթանկ բիգմաքը եղել է Շվեյցարիայում՝ 6,82 դոլար (+42,4%), այնուհետև գնացել են Նորվեգիան՝ 5,65 դոլար (+17,9%), Շվեդիան՝ 5,13 դոլար (+7%) և Դանիան՝ 5,08 դոլար (+6%): Մնացած երկրներում բիգմաքն ավելի էժան էր վաճառվում, քան ԱՄՆ-ում, որտեղ այն արժեր 4,79 դոլար։ Համեմատության համար նշենք, որ այսպես կոչված «եվրոյի գոտում» այս արագ սնունդը գնահատվել է 4,05 դոլար (3,70 Եվրո 2015 թվականի փոխարժեքով), ինչը 15,4 տոկոսով պակաս էր, քան ԱՄՆ-ում։ Նշված բոլոր թվերը բերված են 2015 թվականի հուլիսի համար, այսպես կոչված, «հում ինդեքսի» («Raw Index») հիման վրա։
2019 թվական
խմբագրելՇվեյցարիայի ամենաթանկ բիգմաքը՝ 6,54 դոլար։ ԱՄՆ-ում բիգմաքի արժեքը 5,74 դոլար է (երկրորդ տեղում է), եվրագոտում՝ 4,57 դոլար։ Ուկրաինան բիգմաքի արժեքով առաջ է անցել ՌԴ-ից՝ համապատասխանաբար 2,22 և 2,04[6]։
Ընդհանուր եզրակացություններ
խմբագրել«The Economist» ամսագրի փորձագետների կարծիքով՝ ռուսական ռուբլին այնպիսի երկրների արժույթների հետ միասին, ինչպիսիք են Ուկրաինան, Եգիպտոսը, Ֆիլիպինները, Արգենտինան, Հոնկոնգը, Ինդոնեզիան, Թաիլանդը, Մալայզիան, 2016 թվականի հունվարի դրությամբ թերագնահատվել է մոտ 70 տոկոսով[7]։
«The Economist» ամսագրի փորձագետների կարծիքով՝ 2010 թվականին ռուբլին ամերիկյան դոլարի նկատմամբ թերագնահատվել է մոտ 1,6 անգամ[8]։
2015-ին ռուբլու թերագնահատումը, ըստ Բիգմաքի ինդեքսի, կազմել է 60,7 %[9], այսինքն՝ մոտ 2,5 անգամ։
Բիգմաքի ինդեքսի համաձայն, որը ներկայացնում է «The Economist» ամսագիրը, 2005 թվականի համար մեկ դոլարը պետք է արժեր 15,2 ռուբլի, այլ ոչ թե 26 գումարած։ 2006-ին, ըստ ինդեքսի, դոլարը Ռուսաստանում արժեր 14 ռուբլի։ Ռուսական բիգմաքն այն ժամանակ զբաղեցնում էր ութերորդ տեղը աշխարհի ամենաէժան սենդվիչների ցուցակում։
Քննադատություն
խմբագրելՀամաշխարհային տնտեսության մեջ նույն ապրանքները ԱՄՆ դոլարով կարող են տարբեր լինել տարբեր երկրներում և աշխարհի մասերում։ Տարբեր երկրներում մասնավոր կորպորացիայի արտադրանքի գնագոյացման հարցը թափանցիկ չէ և հաշվետու չէ։ McDonald 's-ը ազատ է սահմանել արտադրանքի գինը՝ հաշվի առնելով բազմաթիվ գործոններ՝ ինչպես օբյեկտիվ, այնպես էլ սպեկուլյատիվ։ Արտադրության արժեքի գործոններից բացի, կարող են հաշվի առնվել նաև այնպիսի գործոններ, ինչպիսիք են բնակչության եկամտի մակարդակը և դրա գնողունակությունը, որոշակի երկրում հարկման նվազեցումների մակարդակը, արտադրանքի խթանման ընկերության գործողությունը, մրցակցության առկայությունը և մրցակիցների գների առաջարկները։ Հետևաբար, համեմատել ազգային արժույթները բիգմաքի ինդեքսի հետ ուղղակիորեն կարող է լինել գռեհիկ և ոչ ներկայացուցչական։ Գոյություն ունեն համեմատության այլ, ավելի համապարփակ և թափանցիկ մեթոդներ, որոնք հիմնված են առաջին անհրաժեշտության ապրանքների, հումքի, կիսաֆաբրիկատների և այլնի գների համեմատության վրա։ ապրանքներ, որոնց գնագոյացումը զբաղվում է շուկայով, և ոչ թե մեկ մասնավոր ընկերություն, որը պահպանում է առևտրային գաղտնիքի իրավունքը։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ Также возможен вариант «Индекс „Биг Мака“»
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Кувшинова, Ольга (2009 թ․ հուլիսի 21). ««18,8 руб. за доллар»». «Ведомости». Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ օգոստոսի 30-ին. Վերցված է 2009 թ․ հուլիսի 21-ին.
- ↑ «Рейтинг стран в «Индексе Биг Мака»». РБК.Рейтинг. 2007 թ․ փետրվարի 6. Արխիվացված օրիգինալից 2009 թ․ փետրվարի 21-ին. Վերցված է 2010 թ․ փետրվարի 10-ին.
{{cite web}}: External link in|publisher= - ↑ «Индекс «Биг Мака»: Доллар должен стоить 4 гривны». Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հունվարի 20-ին. Վերցված է 2012 թ․ հունվարի 21-ին.
- ↑ «Новости NEWSru.com :: Очередной «индекс Биг Мака» показал, что рубль по-прежнему недооценен». Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ սեպտեմբերի 2-ին. Վերցված է 2012 թ․ հոկտեմբերի 4-ին.
- ↑ «Big Mac index worldwide 2018» (անգլերեն). Statista. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ նոյեմբերի 20-ին. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 21-ին.
- ↑ «The Economist: рубль по «индексу бигмака» недооценен на 69 %». Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հոկտեմբերի 29-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 13-ին.
- ↑ ««Индекс Биг Мака» указал на недооцененность рубля». Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հուլիսի 27-ին. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 30-ին.
- ↑ «Interactive currency-comparison tool, The Big Mac index». Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունիսի 29-ին. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 13-ին.
Արտաքին հղումներ
խմբագրել- Индекс Биг Мака // allbe.ru, 2010(ռուս.)
- Индекс Биг Мака апрель 2008 года // umcd.ru(ռուս.)
- Узнать цену БигМака в разных странах(անգլ.)(իսպ.)(պորտ.)
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Բիգմաքի ինդեքս» հոդվածին։ |