Գնողունակություն

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Գնողունակության համարժեքություն

Գնողունակություն (երբեմն հետադարձ ուժով կոչվում է գնաճի ճշգրտում), այն ապրանքների և ծառայությունների քանակն ու որակը կամ արժեքը, որոնք կարող են ձեռք բերվել արժույթի միավորով։ Այն տնտեսական ցուցանիշ է, որը հակադարձ համեմատական է ապրանքների և ծառայությունների որոշակի սպառողական զամբյուղի վճարման համար անհրաժեշտ արժույթի քանակին։ Օրինակ, եթե 1950-ական թվականներին մեկ դրամական միավորն արժեր մի ամբողջ խանութ, դա ճշմարտանման է, քանի որ հնարավոր էր գնել ավելի շատ ապրանքներ, քան այսօրվա դրությամբ, որը ցույց է տալիս, որ գնողունակությունը ավելի բարձր էր 1950-ական թվականներին։ Արժույթ կարող է լինել ապրանքային դրամը, ինչպես ոսկին, արծաթը և բիթքոինը, կամ կառավարական ապրանքային գործակալությունների կողմից արտադրվող ֆիատ դրամը։

Վերլուծություն

Ավանդաբար, փողի գնողունակությունը մեծապես կախված էր ոսկու և արծաթի տեղական արժեքից, ինչպես նաև նշանակություն ուներ շուկայում առկա որոշ ապրանքների առաջարկը և պահանջարկը^[1]։ Առավել ժամանակակից ֆիատ արժույթները, ինչպիսիք են ԱՄՆ դոլարները, շրջանառվում են երկրորդային շուկայում միմյանց և ապրանքային դրամի դեմ՝ ապրանքների և ծառայությունների վճարման համար միջազգային փոխանցման նպատակով։ Ինչպես նշում է Ադամ Սմիթը, գումար ունենալը հնարավորություն է տալիս «տնօրինելու» ուրիշների աշխատանքը, այսինքն՝ գնողունակությունը ինչ-որ չափով ուրիշների նկատմամբ իշխանության աստիճանն է, այնքանով, որքանով նրանք պատրաստ են վաճառել իրենց աշխատանքը կամ ապրանքը դրամի կամ արժույթի համար։

Գնողունակությունը ցույց է տալիս, թե միջին վիճակագրական սպառողը ինչքան ապրանքներ և ծառայություններ է կարողանում գնել դրամի որոշակի գումարով գոյություն ունեցող գնային մակարդակում։

Գնողունակությունը կախված է բնակչության եկամուտների և նրա այն մասի մակարդակից, որը կարող է հատկացվել գնումներին, որը, սակայն, պայմանավորված չէ ապրանքների գների և ծառայությունների սակագների մեծությունից^[2]։

Արտարժույթի գնողունակության անկումը կոչվում է գնաճ, իսկ գնողունակության աճը դեֆլյացիան է։ Նույն արժույթի գնողունակությունը տարբեր երկրներում զգալիորեն տարբեր է։ Տնտեսական ցուցանիշների միջազգային համեմատության հայեցակարգը գնողունակության համարժեքության վերահաշվարկն է։ Գնողունակության հասկացությունը կարող է կիրառվել ոչ միայն արժույթների, այլ նաև բնակչության վճարունակության նկատմամբ։ Բնակչության գնողունակությունը փոխկապակցված է եկամտի հետ և կարող է խթանել սպառումը։

Եթե ինչ-որ մեկի դրամական եկամուտը մնում է նույնը, բայց գնի մակարդակը բարձրանում է, ապա այդ եկամտի գնողունակությունն ընկնում է։ Գնաճը միշտ չէ, որ ենթադրում է դրամական եկամուտների գնողունակության անկում, քանի որ վերջինս կարող է ավելի արագ աճել, քան գների մակարդակը։ Ավելի բարձր իրական եկամուտը նշանակում է ավելի բարձր գնողունակություն, քանի որ իրական եկամուտը փոխկապակցված է գնաճի փոփոխության հետ կապված եկամտին։

Գների ինդեքսի համար բազային տարվա արժեքը սովորաբար նորմավորվում է 100 միավորով։ Արժույթի միավորի գնողունակությունը, արտահայտված դոլարով տվյալ տարվա համար, $100/P$ -ն է, որտեղ $P$ -ն այդ տարվա գների ինդեքսն է։ Այսպիսով, ըստ սահմանման, դոլարի գնողունակությունը նվազում է, քանի որ գինը բարձրանում է։ $C$ գումարի $t$ եկող տարիների համար գնողունակությունն այսօրվա դրամով կարելի է հաշվարկել հետևյալ բանաձևով.

C_{t}=C(1+i)^{t}\,

որտեղ այս դեպքում $i$ -ն գալիք տարեկան գնաճի գործակցի կանխատեսումն է։

Ադամ Սմիթը վճարովի աշխատանքն օգտագործեց որպես գնողունակության միավոր, քանի որ արժեքը կարող է չափվել տվյալ քանակություն արտադրելու համար (կամ նույնը գնելու բավարար գումարին համարժեք այլ ապրանք արտադրելու համար) պահանջվող աշխատանքի ժամերով^[փա՞ստ] :

Տես նաև

Ծանոթագրություններ

↑ Guy Le Strange, Purchasing Power in 1889 Compared with Same Currency in 985 CE, in: Mukaddasi, Description of Syria, Including Palestine, London 1886, p. 44.
↑ Райзберг Б. А., Лозовский Л. Ш., Стародубцева Е. Б.. Современный экономический словарь. — 2-е изд., испр. М.: ИНФРА-М. 479 с.. 1999, Покупательная способность населения.

Արտաքին հղումներ

MeasuringWorth.com has a calculator with different measures for bringing values in Pound sterling from 1264 to the present and in US Dollars from 1774 up to any year until the present. The Measures of Worth page Արխիվացված 2008-01-19 Wayback Machine discusses which would be the most appropriate for different things.
Purchasing Power Calculator by Fiona Maclachlan, The Wolfram Demonstrations Project.

[1] Guy Le Strange, Purchasing Power in 1889 Compared with Same Currency in 985 CE, in: Mukaddasi, Description of Syria, Including Palestine, London 1886, p. 44.

[2] Райзберг Б. А., Лозовский Л. Ш., Стародубцева Е. Б.. Современный экономический словарь. — 2-е изд., испр. М.: ИНФРА-М. 479 с.. 1999, Покупательная способность населения.

[1]

[2]