Բեն-Հուր. Քրիստոսի պատմությունը

Բեն-Հուր. Քրիստոսի պատմությունը; անգլ.՝ Ben-Hur
Ենթավերնագիր	A Tale of the Christ
Հեղինակ	Լյու Ուոլես
Տեսակ	գրական ստեղծագործություն, պատմական գեղարվեստական գրականություն և պատմավեպ
Ժանր	պատմական գեղարվեստական գրականություն, գեղարվեստական գրականություն և քրիստոնեական գեղարվեստական ստեղծագործություն
Թեմա	քրիստոնեություն, Հիսուս և Roman Palestine?
Բնօրինակ լեզու	անգլերեն
Կերպար(ներ)	Judah Ben-Hur?, Messala?, Հիսուս և Հռոմի կայսր
Ստեղծման տարեթիվ	1880
Նկարագրում է	Հին Հռոմ և Հրեաստան
Երկիր	ԱՄՆ
Հրատարակիչ	Harper
Հրատարակման տարեթիվ	նոյեմբերի 12, 1880
OCLC	5533983
Թվային տարբերակ	standardebooks.org/ebooks/lew-wallace/ben-hur
	Ben-Hur: A Tale of the Christ Վիքիպահեստում

Բեն-Հուր. Քրիստոսի պատմությունը (անգլ.՝ Ben-Hur: A Tale of the Christ), ամերիկացի գեներալ Լյու Ուոլլեսի պատմավեպը, որն առաջին անգամ հրատարակվել է 1880 թվականի նոյեմբերի 12-ին Harper and Brothers հրատարակչության կողմից, հետագայում բազմիցս վերահրատարակվել և համարվում է «19-րդ դարի ամենաազդեցիկ քրիստոնեական գիրքը»^[1]։ Գիրքն առաջին իսկ հրատարակությամբ դարձել է բեսթսելլեր, վաճառքի ցուցանիշով գերազանցել այդ ցուցանիշով մինչ այդ լավագույնը համարված «Քեռի Թոմի խրճիթը» վեպին (1852 թ., հեղինակ՝ Հարրրիեթ Բիչեր-Սթոու)։ Ուոլլեսի պատմավեպը ոգեշնչման աղբյուր է ծառայել աստվածաշնչյան թեմաներով բազմաթիվ այլ վեպերի ու վիպակների ստեղծման համար։ Բացի այդ, ամերիկացի գեներալի երկի հիման վրա ստեղծվել են թատերական բազում բեմադրություններ, նկարահանվել են մի շարք կինոնկարներ։ «Բեն-Հուր»-ը գլխավորել է ամերիկյան բեսթսելլերների ցանկը ընդհուպ մինչև 1936 թվականին Մարգարեթ Միտչելի Քամուց քշվածները վեպի լույս ընծայումը։ Պատմավեպը արդեն իսկ առնվազն չորս անգամ էկրանավորվել է, ընդ որում՝ 1959 թվականին Մետրո Գոլդուին Մայեր կինոստուդիայում ռեժիսոր Ուիլյամ Ուայլերի նկարահանած ֆիլմն արժանացել է ռեկորդային՝ միանգամից 11 «Օսկար» մրցանակի, դիտվել տասնյակ միլիոնավոր կինոհանդիսականների կողմից և համարվում է երբևէ ստեղծված լավագույն ֆիլմերից մեկը։ Այդ ֆիլմի էկրան բարձրանալուց հետո «Բեն Հուր» պատմավեպի վաճառքի ցուցանիշներն է՛լ ավելի են աճել՝ գերազանցելով «Քամուց քշվածներ»-ին^[2]։ Բացի այդ, երկն արժանացել է Հռոմի Լևոն XIII պապի օրհնանքին, իսկ դա բարձրագույն մի պատիվ է, որին որևէ այլ գիրք մինչ այդ չէր արժանացել^[3]։

Վեպը պատմում է հորինված մի հերոսի՝ Երուսաղեմի իշխան Բեն-Հուրի փորձությունների մասին։ Նրան կեղծավորաբար մատնում է հռոմեացի տրիբուն Մեսսալան, ում ինքը համարել էր իր լավագույն ընկերը։ Բեն-Հուրը անհիմն կերպով մեղադրվում է հռոմեացի կառավարչի իբր թե նախապատրաստվող մահափորձի մեջ, դատապարտվում ստրկացման։ Նա դառնում է մարտակառք վարող^[4]^[5], քրիստոնեություն է ընդունում։ Երկար ու ձիգ տարիներ տևած տառապանքներից հետո վերջապես բախտը ժպտում է Բեն-Հուրին. նա վերադառնում է հայրենիք, վրեժ լուծում կեղծավոր ընկերոջից։ Այս պատմությանը զուգահեռ՝ վեպում ծավալվում է Հիսուս Քրիստոսի պատմությունը, ով հենց այդ նույն տարածաշրջանից էր և ապրել է այդ նույն ժամանակաշրջանում։ Պատմավեպն արծարծում է մատնության, դատապարտման, ապաշխարանքի թեմաներ՝ վրեժխնդրության դիպաշարով (սյուժեով), որն ի վերջո հանգեցնում է սիրո, ներողամտության ու վշտակցության մասին տպավորիչ պատումի։

Ծանոթագրություններ

↑ «Ben-Hur: The Book That Shook the World» Արխիվացված 2015-10-15 Wayback Machine, Humanities, November/December 2009 Volume 30, Number 6, Accessed 2010-04-20
↑ Wallace, Lew (1998) Ben-Hur. Oxford World's Classics, p. vii.
↑ Asimov, Isaac. Isaac Asimov's Book of Facts, New York: Random House Value Publishing, 1981.
↑ Morsberger and Morsberger, p. 298.
↑ Miller, p. 155.

Գրականություն

Ben-Ari, Nitsa (2002). «The Double Conversion of Ben-Hur: A Case of Manipulative Translation» (PDF). Tel Aviv University. Վերցված է 2014 թ․ հոկտեմբերի 1-ին.
Boomhower, Ray E. (2005). The Sword and the Pen. Indianapolis: Indiana Historical Society Press. ISBN 0-87195-185-1.
Ferraro, William M. (2008 թ․ հունիս). «A Struggle for Respect: Lew Wallace's Relationships with Ulysses S. Grant and William Tecumseh Sherman After Shiloh». Indiana Magazine of History. Bloomington, Indiana: Indiana University. 104 (2): 125–52. Վերցված է 2014 թ․ սեպտեմբերի 9-ին.
Hanson, Victor Davis (2003). Ripples of Battle: How Wars of the Past Still Determine How We Fight, How We Live, and How We Think. New York: Doubleday. ISBN 0-385-50400-4.
Hart, James D. (1976). The Popular Book: A History of America's Literary Taste. Westport, CT: Greenwood Press. ISBN 0-8371-8694-3.
Hezser, Catherine (2008). Ben Hur and Ancient Jewish Slavery. Brill Academic Publishers. ISBN 978-9004173552. Վերցված է 2014 թ․ հոկտեմբերի 1-ին. {{cite book}}: |work= ignored (օգնություն)
Lifson, Amy (2009). «Ben-Hur». Humanities. Washington, D.C.: National Endowment for the Humanities. 30 (6). Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 5-ին. Վերցված է 2010 թ․ ապրիլի 20-ին.
Miller, Howard (2008 թ․ հունիս). «The Charioteer and the Christ: Ben-Hur in America from the Gilded Age to the Culture Wars». Indiana Magazine of History. Bloomington: Indiana University. 104 (2): 153–75. Վերցված է 2014 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.
Mayer, David, Playing Out the Empire։ Ben-Hur and Other Toga Plays and Films, 1883–1908, A Critical Anthology, Publisher։ Clarendon Press (Oxford University), 1994
Morrow, Barbara Olenyik (1994). From Ben-Hur to Sister Carrie: Remembering the Lives and Works of Five Indiana Authors. Indianapolis, Indiana: Guild Press of Indiana. ISBN 978-1-87820-860-6.
Morsberger, Robert E., and Katharine M. Morsberger (1980). Lew Wallace: Militant Romantic. New York: McGraw-Hill. ISBN 0-07-043305-4.{{cite book}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
Russo, Dorothy Ritter & Thelma Lois Sullivan (1952). Bibliographical Studies of Seven Authors of Crawfordsville, Indiana. Indianapolis: Indiana Historical Society.
Solomon, Jon (2008). «Fugutive Sources, Ben-Hur, and the Popular Art "Property"». RBM. Chicago: Association of College and Research Libraries. 9 (1): 67–78. doi:10.5860/rbm.9.1.296.
Stephens, Gail (2010). The Shadow of Shiloh: Major General Lew Wallace in the Civil War. Indianapolis: Indiana Historical Society Press. ISBN 978-0-87195-287-5.
Swansburg, John (2013 թ․ մարտի 26). «The Passion of Lew Wallace». The Slate Group. Վերցված է 2014 թ․ հոկտեմբերի 1-ին.
Wallace, Lew (1906). An Autobiography. New York: Harper and Brothers.