Վիքիպեդիա

Հարիեթ Բիչըր Սթոու

Հարիեթ Բիչըր Սթոու (Հարիետ Բիչեր-Սթոու[8], անգլ.՝ Harriet Elizabeth Beecher Stowe, հունիսի 14, 1811(1811-06-14)[1][2][3][…], Լիչֆիլդ, Կոնեկտիկուտ, ԱՄՆ[4][5][6] - հուլիսի 1, 1896(1896-07-01)[1][2][3][…], Հարթֆորդ, ԱՄՆ), ամերիկյան գրող, «Քեռի Թոմի խրճիթը» (անգլ.՝ Uncle Tom's Cabin, 1852) հայտնի վեպի հեղինակ (թարգմանվել է բազմաթիվ լեզուներով, այդ թվում նաև հայերեն[9])։

Հարիեթ Բիչըր Սթոու
անգլ.՝ Harriet Beecher
Beecher-Stowe.jpg
Ծննդյան անունանգլ.՝ Elizabeth Harriet Beecher
Ծնվել էհունիսի 14, 1811(1811-06-14)[1][2][3][…]
ԾննդավայրԼիչֆիլդ, Կոնեկտիկուտ, ԱՄՆ[4][5][6]
Վախճանվել էհուլիսի 1, 1896(1896-07-01)[1][2][3][…] (85 տարեկան)
Վախճանի վայրՀարթֆորդ, ԱՄՆ
ԳերեզմանPhillips Academy Cemetery
Մասնագիտությունվիպասան, բանաստեղծուհի, մանկագիր, վիպասան, գրող և աբոլիցիոնիստ
Լեզուանգլերեն
Քաղաքացիություն44 Star US Flag.svg ԱՄՆ[5][2]
ԿրթությունHartford Female Seminary?
Ժանրերվեպ և պատմազրույց
Ուշագրավ աշխատանքներՔեռի Թոմի խրճիթը[4], Քեռի Թոմասի խրճիթի բանալին[4], Դրեդ. պատմվածք անիծյալ ճահճի մասին[4] և Still, Still with Thee?
Պարգևներ
ԱմուսինՔելվին Էլլիս Սթոու
ԶավակներCharles Edward Stowe?
Изображение автографа
Կայքharrietbeecherstowe.org
Հարիեթ Բիչըր Սթոու Վիքիքաղվածքում
Commons-logo.svg Harriet Beecher Stowe Վիքիպահեստում

ԿենսագրությունԽմբագրել

Հարիեթ Բիչըր Սթոուն ծնվել է 1811 թվականի հունիսի 14-ին աստվածաբան և քարոզիչ Լայման Բիչըրի ընտանիքում։ Նրա կրտսեր եղբայրը՝ Հենրի Ուորդ Բիչըրը, նույնպես եղել է քարոզիչ։ Երկար ժամանակ ապագա գրողը՝ որպես ուսուցիչ, աշխատել է իր քրոջ հիմնադրած իգական դպրոցում։ 1836 թվականին նա ամուսնացել է Կելվին Էլիս Սթոուի հետ, ով այդ ժամանակ եղել է աստվածաբանության պրոֆեսոր Վոլնաթ Հիլզում գտնվող Լեյնի սեմինարիայում, որի նախագահն էր Հարիեթի հայրը՝ Լայման Բիչըրը։

ՍտեղծագործությունԽմբագրել

Իր գրական ստեղծագործություններում Հարիեթ Բիչըր-Սթոուն հանդես է գալիս որպես կանանց կրթության իրավունքի պաշտպան և ստրկատիրության վերացման կողմնակից։ 1852 թվականին հրատարակվել է նրա ամենահայտնի վեպը՝ «Քեռի Թոմի խրճիթը», որը ստրկատիրությունը մերկացնող ամենացնցող փաստաթղթերից է։ Առաջին տարվա ընթացքում ԱՄՆ-ում վաճառվել է գրքի 350000, իսկ ամբողջ աշխարհում՝ 600000 օրինակ։ Անգլիայում այն հրատարակվել է 35, ԽՍՀՄ-ում՝ 59 անգամ, թարգմանվել է 21 լեզուներով, հրատարակվել 2 միլիոնից ավելի ընդհանուր տպաքանակով[8]։ Վեպի հիման վրա նկարահանվել են կինոֆիլմեր։ Ի պատասխան ստրկատետերի ու նրանց ընկերների կողմից հնչած մեղադրանքների՝ Հարիեթ Բիչըր-Սթոուն 1853 թվականին հրատարակում է «Քեռի Թոմի խրճիթի բանալին» («Key to uncle Tom’s Cabin») վեպը, որում ապացուցել է, որ վեպի սյուժեն (հաճախ նաև ամենափոքր մանրամասները) վերցված է կյանքից։

Բիչըր-Սթոուի բանաստեղծությունները հիմնականում կրոնական թեմաներով են։ 1956 թվականին լույս է տեսել նրա հայտնի վեպերից մեկը՝ «Դրեդ. պատմվածք անիծյալ ճահճի մասին»։

Սկանդալային պատմությունԽմբագրել

1869 թվականին Հարիեթ Բիչըր-Սթոուն տպագրել է «Բայրոնի կնոջ կյանքի իրական պատմությունը» հոդվածը, որում առաջին անգամ հասարակությանն է ներկայացրել բանաստեղծի՝ իր խորթ քրոջ հետ ամուսնացած լինելու հանգամանքը[10]։ Հոդվածը սկանդալի տեղիք է տվել Ամերիկայում ու Եվրոպայում, ու թեև Բիչըր-Սթոուն փորձել է արդարանալ ու մեղադրանքը հաստատել «Lady Byron vindicated» (Բոստոն, 1870) գրքում ներկայացված նոր փաստերով, սակայն այլևս երբեք չի վայելել նախկին ժողովրդականությունը։

ՄահԽմբագրել

Հարիեթ Բիչըր-Սթոուն մահացել է 1896 թվականի հուլիսի 1-ին Հարթֆորդում։ Թաղված է Անդովերում՝ Ֆիլիպսի ակադեմիայի գերեզմանատանը[11]։

ՀիշատակԽմբագրել

1962 թվականի դեկտեմբերի 29-ին Մեն նահանգի Բրանսուիկ քաղաքում գտնվող այն տունը, որտեղ Հարիեթ Բիչըր-Սթոուն գրել է «Քեռի Թոմի խրճիթը» վեպը, ընդգրկվել է ԱՄՆ-ի ազգային պատմական հուշարձանների ցանկում[12]։

ՄատենագրությունԽմբագրել

  • Քեռի Թոմասի խրճիթը, Երևան, 1955։

ԾանոթագրություններԽմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 Encyclopædia Britannica
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Internet Broadway Database — 2000.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Blain V., Grundy I., Clements P. The Feminist Companion to Literature in English: Women Writers from the Middle Ages to the Present — 1990. — P. 1036.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 http://web.archive.org/web/20170323042012/http://jeugdliteratuur.org/auteurs/harriet-beecherstowe
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 https://en.wikisource.org/wiki/Woman_of_the_Century/Harriet_Beecher_Stowe
  7. ↑ https://www.womenofthehall.org/inductee/harriet-beecher-stowe/
  8. ↑ 8,0 8,1 Հայկական սովետական հանրագիտարան, հատոր 2, ՀՍՀ գլխավոր խմբագրություն, Երևան, 1976, էջ 443։
  9. ↑ Քեռի Թոմասի խրճիթը։ Վեպ / Հ. Բիչըր Սթոու; Անգլ. թարգմ.՝ Հ. Բուջիկանյան; Առաջաբ.՝ Կ. Չուկովսկի; Խմբ.՝ Հ.Հ. Դանիելյան. - Երևան։ Սովետական գրող, 1985. - 536 էջ։
  10. ↑ THE BYRON CONTROVERSY
  11. ↑ Harriet Elizabeth Beecher Stowe
  12. ↑ Statement of Significance Archived 2013-11-02 at the Wayback Machine. (անգլ.)
 
Վիքիքաղվածքն ունի քաղվածքների հավաքածու, որոնք վերաբերում են
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 2, էջ 443)։  
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Հարիեթ_Բիչըր_Սթոու&oldid=8100761» էջից