Հարիեթ Բիչըր Սթոու

Հարիեթ Բիչըր Սթոու; անգլ.՝ Harriet Beecher
Ծննդյան անուն	անգլ.՝ Elizabeth Harriet Beecher
Ծնվել է	հունիսի 14, 1811[…]
Ծննդավայր	Լիչֆիլդ, Կոնեկտիկուտ, ԱՄՆ
Վախճանվել է	հուլիսի 1, 1896[…] (85 տարեկան)
Վախճանի վայր	Հարթֆորդ, ԱՄՆ
Մասնագիտություն	վիպասան, բանաստեղծուհի, մանկագիր, վիպասան և գրող
Լեզու	անգլերեն
Քաղաքացիություն	ԱՄՆ
Կրթություն	Hartford Female Seminary?
Ժանրեր	վեպ և պատմազրույց
Ուշագրավ աշխատանքներ	Քեռի Թոմի խրճիթը, Քեռի Թոմասի խրճիթի բանալին, Դրեդ. պատմվածք անիծյալ ճահճի մասին և Still, Still with Thee?
Պարգևներ	Կանանց փառքի ազգային սրահ Կոնեկտիկուտի կանանց փառքի սրահ Օհայոյի կանանց փառքի սրահ և Հարգելի ամերիկացիներ շարք
Ամուսին	Քելվին Էլլիս Սթոու
Զավակներ	Charles Edward Stowe?
Կայք	harrietbeecherstowe.org
	Հարիեթ Բիչըր Սթոու Վիքիքաղվածքում
	Harriet Beecher Stowe Վիքիպահեստում

Հարիեթ Բիչըր Սթոու (Հարիետ Բիչեր-Սթոու^[9], անգլ.՝ Harriet Elizabeth Beecher Stowe, հունիսի 14, 1811, Լիչֆիլդ, Կոնեկտիկուտ, ԱՄՆ - հուլիսի 1 1896, Հարթֆորդ, Կոնեկտիկուտ, ԱՄՆ), ամերիկյան գրող, «Քեռի Թոմի խրճիթը» (անգլ.՝ Uncle Tom's Cabin, 1852) հայտնի վեպի հեղինակ (թարգմանվել է բազմաթիվ լեզուներով, այդ թվում նաև հայերեն^[10])։

ԿենսագրությունԽմբագրել

Հարիեթ Բիչըր Սթոուն ծնվել է 1811 թվականի հունիսի 14-ին աստվածաբան և քարոզիչ Լայման Բիչըրի ընտանիքում: Նրա կրտսեր եղբայրը՝ Հենրի Ուորդ Բիչըրը, նույնպես եղել է քարոզիչ: Երկար ժամանակ ապագա գրողը՝ որպես ուսուցիչ, աշխատել է իր քրոջ հիմնադրած իգական դպրոցում: 1836 թվականին նա ամուսնացել է Կելվին Էլիս Սթոուի հետ, ով այդ ժամանակ եղել է աստվածաբանության պրոֆեսոր Վոլնաթ Հիլզում գտնվող Լեյնի սեմինարիայում, որի նախագահն էր Հարիեթի հայրը՝ Լայման Բիչըրը:

ՍտեղծագործությունԽմբագրել

Իր գրական ստեղծագործություններում Հարիեթ Բիչըր-Սթոուն հանդես է գալիս որպես կանանց կրթության իրավունքի պաշտպան և ստրկատիրության վերացման կողմնակից: 1852 թվականին հրատարակվել է նրա ամենահայտնի վեպը՝ «Քեռի Թոմի խրճիթը», որը ստրկատիրությունը մերկացնող ամենացնցող փաստաթղթերից է: Առաջին տարվա ընթացքում ԱՄՆ-ում վաճառվել է գրքի 350000, իսկ ամբողջ աշխարհում՝ 600000 օրինակ: Անգլիայում այն հրատարակվել է 35, ԽՍՀՄ-ում՝ 59 անգամ, թարգմանվել է 21 լեզուներով, հրատարակվել 2 միլիոնից ավելի ընդհանուր տպաքանակով^[9]։ Վեպի հիման վրա նկարահանվել են կինոֆիլմեր։ Ի պատասխան ստրկատետերի ու նրանց ընկերների կողմից հնչած մեղադրանքների՝ Հարիեթ Բիչըր-Սթոուն 1853 թվականին հրատարակում է «Քեռի Թոմի խրճիթի բանալին» («Key to uncle Tom’s Cabin») վեպը, որում ապացուցել է, որ վեպի սյուժեն (հաճախ նաև ամենափոքր մանրամասները) վերցված է կյանքից:

Բիչըր-Սթոուի բանաստեղծությունները հիմնականում կրոնական թեմաներով են: 1956 թվականին լույս է տեսել նրա հայտնի վեպերից մեկը՝ «Դրեդ. պատմվածք անիծյալ ճահճի մասին»:

Սկանդալային պատմությունԽմբագրել

1869 թվականին Հարիեթ Բիչըր-Սթոուն տպագրել է «Բայրոնի կնոջ կյանքի իրական պատմությունը» հոդվածը, որում առաջին անգամ հասարակությանն է ներկայացրել բանաստեղծի՝ իր խորթ քրոջ հետ ամուսնացած լինելու հանգամանքը^[11]: Հոդվածը սկանդալի տեղիք է տվել Ամերիկայում ու Եվրոպայում, ու թեև Բիչըր-Սթոուն փորձել է արդարանալ ու մեղադրանքը հաստատել «Lady Byron vindicated» (Բոստոն, 1870) գրքում ներկայացված նոր փաստերով, սակայն այլևս երբեք չի վայելել նախկին ժողովրդականությունը:

ՄահԽմբագրել

Հարիեթ Բիչըր-Սթոուն մահացել է 1896 թվականի հուլիսի 1-ին Հարթֆորդում: Թաղված է Անդովերում՝ Ֆիլիպսի ակադեմիայի գերեզմանատանը^[12]:

ՀիշատակԽմբագրել

1962 թվականի դեկտեմբերի 29-ին Մեն նահանգի Բրանսուիկ քաղաքում գտնվող այն տունը, որտեղ Հարիեթ Բիչըր-Սթոուն գրել է «Քեռի Թոմի խրճիթը» վեպը, ընդգրկվել է ԱՄՆ-ի ազգային պատմական հուշարձանների ցանկում^[13]:

ՄատենագրությունԽմբագրել

Քեռի Թոմասի խրճիթը, Երևան, 1955։

ԾանոթագրություններԽմբագրել

↑ ^1,0 ^1,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 Encyclopædia Britannica
↑ ^3,0 ^3,1 Internet Broadway Database — 2000.
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 Blain V., Grundy I., Clements P. The Feminist Companion to Literature in English: Women Writers from the Middle Ages to the Present — 1990. — P. 1036.
↑ ^5,0 ^5,1 http://web.archive.org/web/20170323042012/http://jeugdliteratuur.org/auteurs/harriet-beecherstowe
↑ https://en.wikisource.org/wiki/Woman_of_the_Century/Harriet_Beecher_Stowe
↑ German National Library, Berlin State Library, Bavarian State Library, Austrian National Library Record #118618784 // Gemeinsame Normdatei — 2012—2016.
↑ https://www.womenofthehall.org/inductee/harriet-beecher-stowe/
↑ ^9,0 ^9,1 Հայկական սովետական հանրագիտարան, հատոր 2, ՀՍՀ գլխավոր խմբագրություն, Երևան, 1976, էջ 443:
↑ Քեռի Թոմասի խրճիթը: Վեպ / Հ. Բիչըր Սթոու; Անգլ. թարգմ.՝ Հ. Բուջիկանյան; Առաջաբ.՝ Կ. Չուկովսկի; Խմբ.՝ Հ.Հ. Դանիելյան. - Երևան։ Սովետական գրող, 1985. - 536 էջ։
↑ THE BYRON CONTROVERSY
↑ Harriet Elizabeth Beecher Stowe
↑ Statement of Significance (անգլ.)

[_395095548a7e97b1-1] 1,0 ^1,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_2b5ab36d2138117e-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 Encyclopædia Britannica

[_3919fb0b11f11bdb-3] 3,0 ^3,1 Internet Broadway Database — 2000.

[_b437aa56a9f550d8-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 Blain V., Grundy I., Clements P. The Feminist Companion to Literature in English: Women Writers from the Middle Ages to the Present — 1990. — P. 1036.

[_6cae1852d206bd53-5] 5,0 ^5,1 http://web.archive.org/web/20170323042012/http://jeugdliteratuur.org/auteurs/harriet-beecherstowe

[_b811739b12fdc9eb-6] ttps://en.wikisource.org/wiki/Woman_of_the_Century/Harriet_Beecher_Stowe

[_dba3dde04d31e4ef-7] German National Library, Berlin State Library, Bavarian State Library, Austrian National Library Record #118618784 // Gemeinsame Normdatei — 2012—2016.

[_cdb0c7f1a0cfd5d3-8] ttps://www.womenofthehall.org/inductee/harriet-beecher-stowe/

[ՀՍՀ-9] 9,0 ^9,1 Հայկական սովետական հանրագիտարան, հատոր 2, ՀՍՀ գլխավոր խմբագրություն, Երևան, 1976, էջ 443:

[10] Քեռի Թոմասի խրճիթը: Վեպ / Հ. Բիչըր Սթոու; Անգլ. թարգմ.՝ Հ. Բուջիկանյան; Առաջաբ.՝ Կ. Չուկովսկի; Խմբ.՝ Հ.Հ. Դանիելյան. - Երևան։ Սովետական գրող, 1985. - 536 էջ։

[11] THE BYRON CONTROVERSY

[12] Harriet Elizabeth Beecher Stowe

[13] Statement of Significance (անգլ.)

[9]

[10]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[11]

[12]

[13]