Վիքիպեդիա

Հարիեթ Բիչըր Սթոու

Հարիեթ Բիչըր Սթոու (Հարիետ Բիչեր-Սթոու[19], անգլ.՝ Harriet Elizabeth Beecher Stowe, հունիսի 14, 1811, Լիչֆիլդ, Կոնեկտիկուտ, ԱՄՆ - հուլիսի 1 1896, Հարթֆորդ, Կոնեկտիկուտ, ԱՄՆ), ամերիկյան գրող, «Քեռի Թոմի խրճիթը» (անգլ.՝ Uncle Tom's Cabin, 1852) հայտնի վեպի հեղինակ (թարգմանվել է բազմաթիվ լեզուներով, այդ թվում նաև հայերեն[20])։

Հարիեթ Բիչըր Սթոու
անգլ.՝ Harriet Beecher Stowe
Beecher-Stowe.jpg
Ծննդյան անունանգլ.՝ Elizabeth Harriet Beecher
Ծնվել էհունիսի 14, 1811(1811-06-14)[1][2][3][4][5][6][7][8][9][10][11] կամ 1811[12][13]
ԾննդավայրԼիչֆիլդ, Կոնեկտիկուտ, ԱՄՆ[14][6][15]
Վախճանվել էհուլիսի 1, 1896(1896-07-01)[1][2][3][4][5][7][8][9][10][11] կամ 1896[12][13]
Վախճանի վայրՀարթֆորդ, ԱՄՆ[16]
Գրական անունChristopher Crowfield
Մասնագիտությունվիպասան, բանաստեղծ, մանկագիր, վիպասան և գրող
Լեզուամերիկյան անգլերեն և անգլերեն[1]
ՔաղաքացիությունԱՄՆ[17][6]
ԿրթությունHartford Female Seminary?
Ժանրերվեպ և պատմազրույց
Ուշագրավ աշխատանքներՔեռի Թոմի խրճիթը[14], Քեռի Թոմասի խրճիթի բանալին[14], Դրեդ. պատմվածք անիծյալ ճահճի մասին[14] և Still, Still with Thee?
ՊարգևներԿանանց փառքի ազգային սրահ[18] Կոնեկտիկուտի կանանց փառքի սրահ Օհայոյի կանանց փառքի սրահ և Distinguished Americans series?
ԱմուսինՔելվին Էլլիս Սթոու
Appletons' Stowe Calvin Ellis - Harriet Beecher signature.png
Harriet Beecher Stowe Վիքիպահեստում

ԿենսագրությունԽմբագրել

Հարիեթ Բիչըր Սթոուն ծնվել է 1811 թվականի հունիսի 14-ին աստվածաբան և քարոզիչ Լայման Բիչըրի ընտանիքում: Նրա կրտսեր եղբայրը՝ Հենրի Ուորդ Բիչըրը, նույնպես եղել է քարոզիչ: Երկար ժամանակ ապագա գրողը՝ որպես ուսուցիչ, աշխատել է իր քրոջ հիմնադրած իգական դպրոցում: 1836 թվականին նա ամուսնացել է Կելվին Էլիս Սթոուի հետ, ով այդ ժամանակ եղել է աստվածաբանության պրոֆեսոր Վոլնաթ Հիլզում գտնվող Լեյնի սեմինարիայում, որի նախագահն էր Հարիեթի հայրը՝ Լայման Բիչըրը:

ՍտեղծագործությունԽմբագրել

Իր գրական ստեղծագործություններում Հարիեթ Բիչըր-Սթոուն հանդես է գալիս որպես կանանց կրթության իրավունքի պաշտպան և ստրկատիրության վերացման կողմնակից: 1852 թվականին հրատարակվել է նրա ամենահայտնի վեպը՝ «Քեռի Թոմի խրճիթը», որը ստրկատիրությունը մերկացնող ամենացնցող փաստաթղթերից է: Առաջին տարվա ընթացքում ԱՄՆ-ում վաճառվել է գրքի 350000, իսկ ամբողջ աշխարհում՝ 600000 օրինակ: Անգլիայում այն հրատարակվել է 35, ԽՍՀՄ-ում՝ 59 անգամ, թարգմանվել է 21 լեզուներով, հրատարակվել 2 միլիոնից ավելի ընդհանուր տպաքանակով[19]։ Վեպի հիման վրա նկարահանվել են կինոֆիլմեր։ Ի պատասխան ստրկատետերի ու նրանց ընկերների կողմից հնչած մեղադրանքների՝ Հարիեթ Բիչըր-Սթոուն 1853 թվականին հրատարակում է «Քեռի Թոմի խրճիթի բանալին» («Key to uncle Tom’s Cabin») վեպը, որում ապացուցել է, որ վեպի սյուժեն (հաճախ նաև ամենափոքր մանրամասները) վերցված է կյանքից:

Բիչըր-Սթոուի բանաստեղծությունները հիմնականում կրոնական թեմաներով են: 1956 թվականին լույս է տեսել նրա հայտնի վեպերից մեկը՝ «Դրեդ. պատմվածք անիծյալ ճահճի մասին»:

Սկանդալային պատմությունԽմբագրել

1869 թվականին Հարիեթ Բիչըր-Սթոուն տպագրել է «Բայրոնի կնոջ կյանքի իրական պատմությունը» հոդվածը, որում առաջին անգամ հասարակությանն է ներկայացրել բանաստեղծի՝ իր խորթ քրոջ հետ ամուսնացած լինելու հանգամանքը[21]: Հոդվածը սկանդալի տեղիք է տվել Ամերիկայում ու Եվրոպայում, ու թեև Բիչըր-Սթոուն փորձել է արդարանալ ու մեղադրանքը հաստատել «Lady Byron vindicated» (Բոստոն, 1870) գրքում ներկայացված նոր փաստերով, սակայն այլևս երբեք չի վայելել նախկին ժողովրդականությունը:

ՄահԽմբագրել

Հարիեթ Բիչըր-Սթոուն մահացել է 1896 թվականի հուլիսի 1-ին Հարթֆորդում: Թաղված է Անդովերում՝ Ֆիլիպսի ակադեմիայի գերեզմանատանը[22]:

ՀիշատակԽմբագրել

1962 թվականի դեկտեմբերի 29-ին Մեն նահանգի Բրանսուիկ քաղաքում գտնվող այն տունը, որտեղ Հարիեթ Բիչըր-Սթոուն գրել է «Քեռի Թոմի խրճիթը» վեպը, ընդգրկվել է ԱՄՆ-ի ազգային պատմական հուշարձանների ցանկում[23]:

ՄատենագրությունԽմբագրել

  • Քեռի Թոմասի խրճիթը, Երևան, 1955։

ԾանոթագրություններԽմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 data.bnf.fr: տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 Encyclopædia Britannica
  3. ↑ 3,0 3,1 SNAC — 2010.
  4. ↑ 4,0 4,1 Internet Broadway Database — 2000.
  5. ↑ 5,0 5,1 International Music Score Library Project — 2006.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 http://web.archive.org/web/20170323042012/http://jeugdliteratuur.org/auteurs/harriet-beecherstowe
  7. ↑ 7,0 7,1 Internet Speculative Fiction Database — 1995.
  8. ↑ 8,0 8,1 filmportal.de — 2005.
  9. ↑ 9,0 9,1 FemBio
  10. ↑ 10,0 10,1 BD Gest'
  11. ↑ 11,0 11,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան
  12. ↑ 12,0 12,1 NMVW-collection
  13. ↑ 13,0 13,1 Իսպանիայի ազգային գրադարան — 1711.
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 Blain V., Grundy I., Clements P. The Feminist Companion to Literature in English: Women Writers from the Middle Ages to the Present — 1990. — P. 1036.
  15. ↑ https://en.wikisource.org/wiki/Woman_of_the_Century/Harriet_Beecher_Stowe
  16. ↑ German National Library, Berlin State Library, Bavarian State Library et al. Record #118618784 // Gemeinsame Normdatei — 2012—2016.
  17. ↑ http://www.britannica.com/EBchecked/topic/567810/Harriet-Beecher-Stowe
  18. ↑ https://www.womenofthehall.org/inductee/harriet-beecher-stowe/
  19. ↑ 19,0 19,1 Հայկական սովետական հանրագիտարան, հատոր 2, ՀՍՀ գլխավոր խմբագրություն, Երևան, 1976, էջ 443:
  20. ↑ Քեռի Թոմասի խրճիթը: Վեպ / Հ. Բիչըր Սթոու; Անգլ. թարգմ.՝ Հ. Բուջիկանյան; Առաջաբ.՝ Կ. Չուկովսկի; Խմբ.՝ Հ.Հ. Դանիելյան. - Երևան։ Սովետական գրող, 1985. - 536 էջ։
  21. ↑ THE BYRON CONTROVERSY
  22. ↑ Harriet Elizabeth Beecher Stowe
  23. ↑ Statement of Significance (անգլ.)
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Հարիեթ_Բիչըր_Սթոու&oldid=6713391» էջից