Բարդուղիմեոս Ֆանարջյան

Բարդուղիմեոս Արտեմի Ֆանարջյան (սեպտեմբերի 1, 1898(1898-09-01), Ախալցխա, Վրացական ԽՍՀ - ապրիլի 9, 1976(1976-04-09), Երևան, Հայկական ԽՍՀ), հայ ռենտգենաբան, բժշկական գիտությունների դոկտոր, ՀԽՍՀ ռենտգենառադիո-ուռուցքաբանական ծառայության հիմնադիրը, ՀԽՍՀ ԳԱ ակադեմիկոս (1956), ԽՍՀՄ ԲԳԱ թղթակից անդամ (1960), ՀԽՍՀ գիտության վաստակավոր գործիչ (1940), Հայաստանում ռենտգենոլոգիայի և ռադիոլոգիայի հիմնադիրը։ ԵՊԲՀ-ում առաջադեմ ուսանողներին տրվում է նրա անունով անվանական կրթաթոշակ։

Բարդուղիմեոս Ֆանարջյան
Ծնվել է	սեպտեմբերի 1, 1898(1898-09-01) Ախալցխա, Վրացական ԽՍՀ
Մահացել է	ապրիլի 9, 1976(1976-04-09) (77 տարեկան) Երևան, Հայկական ԽՍՀ
Մասնագիտություն	ռենտգենաբան
Հաստատություն(ներ)	Երևանի Մխիթար Հերացու անվան Պետական Բժշկական Համալսարան
Ալմա մատեր	Բաքվի պետական համալսարան
Գիտական աստիճան	բժշկական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր և ակադեմիկոս
Ինչով է հայտնի	Գիտական հետազոտությունները վերաբերում են ստամոքս-աղիքային հիվանդությունների ռենտգենային ախտորոշման հարցերին։ Ռենտգենաբանության և ուռուցքաբանության բնագավառների հիմնադիրն է Հայաստանում։
Պարգևներ	և
Երեխա(ներ)	Վիկտոր Ֆանարջյան

ՀԽՍՀ ԳԱ ակադեմիկոս Վիկտոր Ֆանարջյանի հայրն է։

Բարդուղիմեոս Ֆանարջյանի կիսանդրին նրա անվան ուռուցքաբանության ազգային կենտրոնի առջև

Կենսագրություն

Բարդուղիմեոս Ֆանարջյանը ծնվել է 1898 թվականի հունվարի 9-ին Ախալցխայում։ Նախնական կրթությունն ստացել է Աբասթումանում։ 1917 թվականին ավարտել է Թիֆլիսի առևտրական ուսումնարանը։ 1923 թվականին ընդունվել է Թիֆլիսի բժշկական համալսարան, այնուհետև 4-րդ կուրսից տեղափոխվել Բաքվի համալսարանի բժշկական ֆակուլտետ, որն ավարտել է 1924 թվականին։ 1925 թվականին Հայաստանի կառավարությունը հրավիրում է վերջինիս Երևան և գործուղում վերապատրաստման Գերմանիա։ Վերադառնալուց հետո Հանրապետական կլինիկական ինստիտուտին կից ձևավորում է ռենտգենառադիոբանության բաժանմունքը, իսկ 1927 թվականից՝ ռենտգենաբանության ամբիոնը։ 1936 թվականից՝ Երևանի բժշկական ինստիտուտի ռենտգենաբանության ամբիոնի վարիչ, բժշկական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր (1936)։ 1946 թվականից՝ իր նախաձեռնությամբ կազմակերպված ՀԽՍՀ առողջապահության նախարարության ռենտգենաբանության և ուռուցքաբանության (1977 թվականից՝ Բ․ Ա․ Ֆանարջյանի անվան) ԳՀԻ տնօրեն։ ՀԽՍՀ ԳԱ նախագահության անդամ, կենսաբանական (1956-1959), բժշկական (1960-1963) գիտությունների բաժանմունքների ակադեմիկոս-քարտուղար։

Գիտական գործունեություն

150 գիտական աշխատանքների հեղինակ է, այդ թվում՝ 21 մենագրության։ Աշխատանքները վերաբերում են ստամոքսի (քաղցկեղ, խոցային բորբոքումներ), բարակ և հաստ աղիքների, սրտի, թոքերի (քաղցկեղ, տուբերկուլոզ, թոքամզաբորբ, աթելեկտազ, սիլիկոզ), ոսկրային համակարգի հիվանդությունների ռենտգենախտաբանությանը, իոնացնող ճառագայթների կենսաբանական ազդեցության և չարորակ ուռուցքների բուժման հարցերին։

Բացահայտել է ռենտգենյան ախտորոշմամբ 12-մատնյա աղիքի խոցի դիրքը որոշելու՝ «Բ․ Ա․ Ֆանարջյանի օրինաչափությունը»։

Անդամակցություն

Ֆանարջյանի նախաձեռնությամբ կազմակերպվել են նաև հանրապետական ուռուցքաբանական դիսպանսերը, ռադիոկենսաբանության բաժանմունքը, սրտաբանության ԳՀԻ-ն։ Եղել է «էքսպերիմենտալ և կլինիկական բժշկության հանդեսի» խմբագիրը, Ռենտգենաբանների, ռադիոլոգների և ուռուցքաբանների գիտական ընկերության, ինչպես նաև համամիութենական մի շարք գիտական ընկերությունների նախագահ։

1971 թվականին ընտրվել է ԽՍՀՄ ռենտգենաբանների և ռադիոլոգների գիտական ընկերության նախագահության պատվավոր անդամ։

Պարգևներ

• Լենինի շքանշան
• Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշան
• «Պատվո նշան» շքանշան

Աշխատանքներ

• Рентгенодиагностика, 1951
• Рентгенодиагностика заболеваний органов грудной клетки, Е․, 1957;
• Рентгенодиагностика заболеваний пищеварительного тракта, т․ 1-2, Е․, 1961-1964;
• Значение рентгеновых лучей в диагностике некоторых заболеваний внутренних органов, 1972
• Рентгенодиагностика, 2 изд․, Е., 1977․

Գրականություն

• Соколов Ю․ Н․ "Памяти Варфоломея Артемьевича Фанарджяна (к 80-летию со дня рождения)", «Вестник рентгенологии и радиологии», 1978, № 6, с․ 90 - 92․