Արշավիր Հայրապետյան
Արշավիր Հայրապետյան (հոկտեմբերի 17, 1916, Ագարակ, Հայաստան - 1998, Երևան, Հայաստան), հայ խորհրդային ագրոնոմ, գյուղատնտեսական արտադրության կազմակերպիչ, Սոցիալիստական աշխատանքի հերոս (1976), Հայկական ԽՍՀ վաստակավոր ագրոնոմ։
Արշավիր Հայրապետյան | |
---|---|
Ծնվել է | հոկտեմբերի 17, 1916 |
Ծննդավայր | Ագարակ, Հայաստան |
Մահացել է | 1998 |
Մահվան վայր | Երևան, Հայաստան |
Քաղաքացիություն | ԽՍՀՄ և Հայաստան |
Կրթություն | Հայաստանի ազգային ագրարային համալսարան |
Մասնագիտություն | գյուղատնտես |
Կուսակցություն | ԽՄԿԿ |
Պարգևներ և մրցանակներ |
Կենսագրություն
խմբագրելԱրշավիր Ավագի Հայրապետյանը ծնվել է 1916 թվականի հոկտեմբերի 17-ին Ռուսաստանի կայսրության Ելիզավետպոլի նահանգի Ագարակ գյուղում (այժմ՝ Հայաստանի Սյունիքի մարզի Ագարակ քաղաք)[1]։ Ծնողազուրկ լինելով վաղ տարիքում Հայրապետյանը հայտնվել է մանկատանը, որտեղ էլ ստացել է տարրական կրթություն[2]։ 1934 թվականին նա աշխատանքի է անցել Մեղրու շրջանի Ագարակ գյուղի կոլխոզում, որտեղ աշխատել է մինչև 1936 թվականը[3]։
Լինելով կոլտնտեսական, Արշավիր Հայրապետյանն ուղարկվել է Երևանի հիդրոմելիորատիվ տեխնիկում՝ կրթություն ստանալու նպատակով։ 1936 թվականին ավարտելով տեխնիկումը՝ Հայրապետյանն ընդունվել է Հայաստանի ազգային ագրարային համալսարան[2]։
1941 թվականին, Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի Խորհրդա-գերմանական շրջափուլի («Հայրենական մեծ պատերազմ») սկսվելուց հետո Արշավիր Հայրապետյանը, ով Հայաստանի գյուղատնտեսական համալսարանի 3-րդ կուրսի ուսանող էր[2], զորակոչվել է Կարմիր բանակի շարքերը։ Ռազմաճակատում եղել է 1942 թվականից։ Ծառայել է Հարավ-արևմտյան, 4-րդ ուկրաինական և 1-ին Մերձբալթյան ռազմաճակատներում՝ որպես 1-ին գնդացրային վաշտի 1164-րդ հրաձգային գումարտակի 346-րդ Դեբալցևյան Կարմիր նշանային հրաձգային դիվիզիայի հրամանատար։ Առաջին վնասվածքը ստացել է 1943 թվականին գերմանացի զավթիչների դեմ մարտերում։ 1944 թվականին անդամակցել է Խորհրդային Միության կոմունիստական կուսակցությանը։
1944 թվականի ապրիլի 9-ին հակառակորդի մշտական գնդակոծության տակ ավագ լեյտենանտ Հայրապետյանն իր վաշտով գերեվարել է Այգուլսկի լիճը։ 30,3 մետր բարձրության գրավման ժամանակ վաշտի հաստոցային գնդացիրներն աշխատել են առանց ուշացման։ Ապրիլի 11-ին Մագազինկա գյուղի մոտ տեղի ունեցած մարտում Հայրապետյանը ծանր վնասվածք է ստացել, սակայն չի թողել ռազմի դաշտը, քանի դեռ հակառակորդը գյուղի տարածքում էր։ 1944 թվականի ապրիլի 26-ին Հայրապետյանը պարգևատրվել է Կարմիր Աստղի շքանշանով։
1944 թվականի հոկտեմբերի 11-ին, այն բանից հետո, երբ կապիտան Հայրապետյանի հրամանատարությամբ գնդացրային վաշտը տիրացավ Յեչիի երկաթուղային կայարանին և նրա շրջակայքում երկաթուղուն, հակառակորդը յոթ հարձակում ձեռնարկեց։ Բարդ իրավիճակում, երբ գնդում ռազմամթերքը դուրս էր գալիս, Հայրապետյանն անձամբ թիրախավորված կրակով ոչնչացրել է հակառակորդի գնդացիրներն ու հաշվարկները, ինչի համար 1944 թվականի հոկտեմբերի 22-ին պարգևատրվել է Հայրենական պատերազմի 2-րդ աստիճանի շքանշանով։
Արշավիր Հայրապետյանը զորացրվել է 1946 թվականին։ Շարունակելով ուսումը Հայաստանի ազգային ագրարային համալսարանում Հայրապետյանն ավարտել է այն 1947 թվականին։ Նույն թվականին ուղարկվել է Հայկական ԽՍՀ Հոկտեմբերյանի շրջանի Լուկաշինի անվան սովխոզ` որպես տեղի ագրոնոմ, որտեղ աշխատել է մինչև 1949 թվականը[3]։ 1949 թվականին Արշավիր Հայրապետյանը նշանակվել է Հայկական ԽՍՀ Նոյեմբերյանի շրջանի «Հաղթանակ» սովխոզի տնօրեն։ Հայրապետյանի ղեկավարման տարիներին «Հաղթանակ» սովխոզը Խորհրդային Միության առաջավոր սովխոզներից էր։ Հայրապետյանին հաջողվել է սովխոզում բերքատվությունը բարձրացնել 12 անգամ, իսկ աշխատանքի արտադրողականությունը՝ 15 տոկոսով [1]։
1976 թվականի դեկտեմբերի 27-ի ԽՍՀՄ Գերագույն խորհրդի Նախագահության հրամանագրով համամիութենական սոցիալիստական մրցույթում ձեռք բերված ակնառու հաջողությունների, աշխատանքային խիզախության, 1976 թվականի գյուղատնտեսական մթերքների արտադրության և պետության վաճառքի մեծացման պլաններում և սոցիալիստական պարտավորությունների կատարման գործում ցուցաբերած աշխատանքային խիզախության համար Արշավիր Ավագի Հայրապետյանին շնորհվել Է Սոցիալիստական աշխատանքի հերոսի կոչում Լենինի շքանշանի և «Մանգաղ և մուրճ» ոսկե մեդալի շնորհմամբ[4]։
Արշավիր Հայրապետյանը նույնպես զբաղվել է հասարակական գործունեությամբ։ Նա Նոյեմբերյանի շրջանի թիվ 290 ընտրատարածքից ընտրվել է Հայկական ԽՍՀ IX գումարման Գերագույն խորհրդի պատգամավոր։
Հայրապետյանը եղել է Հայկական ԽՍՀ Գերագույն Խորհրդի նախագահության անդամ[3], Հայաստանի կոմունիստական կուսակցության կենտրոնական կոմիտեի Բյուրոյի անդամ[2]։ Եղել է նաև ԽՄԿԿԿ 26-րդ համագումարի պատվիրակ։ Որպես սովխոզի ղեկավար՝ նա դաստիարակել է ագրոնոմների և հողագործների շատ սերունդներ[2]։
Արշավիր Ավագի Հայրապետյանը մահացել է 1998 թվականի դեկտեմբերին Երևանում[2]։ Թաղվել է Երևանի Նուբարաշենի գերեզմանատանը[5]։
Շքանշաններ
խմբագրել- Սոցիալիստական աշխատանքի հերոս (1976 թվականի դեկտեմբերի 27-ի ԽՍՀՄ Գերագույն Խորհրդի նախագահության հրամանագիրը, Լենինի շքանշանը և "Մանգաղ ու մուրճ" մեդալը)՝ համամիութենական սոցիալիստական մրցույթում ձեռք բերված ակնառու հաջողությունների, 1976 թվականին գյուղատնտեսական արտադրանքի արտադրության և վաճառքի ավելացման պլաններում և սոցիալիստական պարտավորություններում աշխատանքային խիզախության դրսևորման համար[4],
- Լենինի շքանշան (8.04.1971)[4][1],
- Հայրենական պատերազմի 1-ին աստիճանի շքանշան (6.11.1985),
- Հայրենական պատերազմի 2-րդ աստիճանի շքանշան (22.10.1944),
- Աշխատանքային կարմիր դրոշի երկու շքանշաններ (30.04.1966, 12.12.1973)[4][1],
- Կարմիր Աստղի շքանշան (26.04.1944):
- «Մեծ Հայրենական պատերազմում Գերմանիայի նկատմամբ հաղթանակի համար» մեդալ [2],
- Հայկական ԽՍՀ վաստակավոր ագրոնոմ [2]։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Садоводство. Энциклопедия, 1990, էջ 41
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 Республика Армения, 1998
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Депутаты Верховного Совета Армянской ССР, 1976, էջ 80
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Արշավիր Հայրապետյան «Երկրի հերոսներ» կայքում
- ↑ «Аршавир Авакович Айрапетян». hush.am. Վերցված է 2017 թ․ հուլիսի 11-ին.
Գրականություն
խմբագրել- Аршавир Авакович Айрапетян = Արշավիր Ավագի Հայրապետյան // Республика Армения : общественно-политическая газета. — 1998.
- Айрапетян Аршавир Авакович // Садоводство. Энциклопедия / В. И. Бабук. — Киш.: главная редакция Молдавской советской энциклопедии, 1990. — Т. 1. — С. 41. — 528 с.
- Аршавир Авакович Айрапетян // Депутаты Верховного Совета Армянской ССР. 9-ый созыв = Հայկական ՍՍՀ գերագույն սովետի դեպուտատները։ 9-րդ գումարում. — Ер.: изд-во ВС Армянской ССР, 1976. — С. 80. — 182 с.