Վիքիպեդիա

Ավստրալիական ֆունտ

Ավստրալիական ֆունտ (արժույթի նշան՝ £ կամ £A), Ավստրալիայի արժույթ, որը շրջանառության մեջ է մտել 1910 թվականին և շրջանառություից դուրս է եկել 1966 թվականին՝ փոխարինվելով ավստրալիական դոլարով (AUD)։ Արևմտյան Եվրոպայում ընդունված մետաղադրամների հարաբերակցության նմանությամբ մեկ ֆունտը (£) կամված էր 20 շիլլինգից (s), յուրաքանչյուր շիլլինգը՝ 12 պենսից (d)։

Ավստրալիական ֆունտ
Australian pound
6 փենս 1951 թվական
6 փենս 1951 թվական
Երկիր Ավստրալիա
Պաշտոնական
օգտագործում 		Ավստրալիա
Նշան Ֆունտ։ £, A£
շիլլինգ։ s
փենս։ d
Մետաղադրամներ ½d, 1d, 3d, 6d, 1s, 2s
Թղթադրամներ 10s, £1, £5, £10, редкие £20, £50, £100, £1000
Կենտրոնական բանկ Ավստրալիայի պահուստային բանկ
Վեբ-կայք www.rba.gov.au
Փոխանակման կուրս
(1910-14.02.1966 դրությամբ)
0,8 GBP = A£1 Ավստրալիական ֆունտ
2 AUD = A£1 Ավստրալիական ֆունտ

Ավստրալիական ֆունտը խստորեն կապված էր բրիտանական ֆունտի հետ և փոխնակվում էր մեկը մեկին։ Կոշտ կապը բացատրվում է նրանով, որ սկզբում երկու արժույթներն էլ ապահովված էին ոսկով։ Հետագայում, 1914 թվականին, բրիտանական ֆունտը այլևս չէր ապահովվում ոսկով, և երբ 1926 թվականին այն կրկին ապահովվեց ոսկով, հին փոխարժեքի փոխարեն սահմանվեց նոր կոշտ դրույք՝ A £ 1 = GB £ 0,8:

Պատմություն խմբագրել

Ավստրալական առանձին արժույթի ստեղծումը նախատեսված էր Ավստրալիայի Սահմանադրության 51(xii) բաժնում, որը Դաշնային խորհրդարանին իրավունք էր տալիս օրենք ընդունել «արժույթի, մետաղադրամների և օրինական վճարումների» վերաբերյալ[1]։

Դիքինի կառավարության 1909 թվականի մետաղադրամների մասին օրենքը  տարբերակում էր «բրիտանական մետաղադրամը» և «ավստրալիական մետաղադրամը»՝ երկուսին տալով հավասար արժեքի օրինական վճարման կարգավիճակ[2]։ Օրենքը Գանձապետին իրավունք էր տալիս թողարկել արծաթե, բրոնզե և նիկելային մետաղադրամներ, որոնց չափերը, անվանական արժեքները, քաշը և պրթբը պետք է որոշվեն Գլխավոր նահանգապետը ։ Առաջին մետաղադրամները թողարկվել են 1910 թվականին, որոնք արտադրվել են Լոնդոնի թագավորական դրամահատարանի կողմից[3]։

Ֆիշերի կառավարության Ավստրալական թղթադրամների մասին ակտը 1910 թ.  գեներալ-նահանգապետին իրավունք տվեց լիազորել գանձապետին թողարկել «ավստրալիական թղթադրամներ»՝ որպես օրինական վճարում, «վճարվող ոսկյա մետաղադրամով՝ համաձայն Համագործակցության գանձապետարանի»[4]։ Այն նաև արգելեց պետական նոտաների շրջանառությունը և հանեց դրանց օրինական վճարման կարգավիճակը։  Նույն թվականին ընդունվեց 1910 թվականի Բանկային թղթադրամների հարկի մասին օրենքը, որը սահմանում էր արգելող հարկ՝ տարեկան 10% «բոլոր թղթադրամների վրա, որոնք թողարկվել կամ վերաթողարկվել են Համագործակցության ցանկացած բանկի կողմից սույն ակտի մեկնարկից հետո, և ոչ թե մարվել», ինչը փաստացի ավարտեց Ավստրալիայում մասնավոր արժույթի օգտագործումը։

Որպես անցումային միջոց, որը տևեց երեք տարի, 1911 թվականին կառավարությանը տրամադրվեցին 16 բանկերի դատարկ թղթադրամներ, որոնք պետք է տպագրվեն որպես մարման ենթակա ոսկով և թողարկվեն որպես Համագործակցության առաջին թղթադրամներ։ Այս թղթադրամներից մի քանիսը տպագրվել են գանձապետարանի կողմից և շրջանառվել որպես ավստրալական թղթադրամներ, մինչև որ պատրաստ լինեն Ավստրալիայի առաջին դաշնային կառավարության կողմից թողարկված թղթադրամների նոր նմուշները, որոնք սկսվել են 1913 թվականին[5]

2015 թվականի մայիսին Ավստրալիայի Ազգային գրադարանը հայտարարեց, որ հայտնաբերել է առաջին A.1 թղթադրամը , որը տպագրվել է Ավստրալիայի Համագործակցության կողմից՝ թղթադրամների նմուշների հավաքածուի մեջ ։ Այս չշրջանառվող ավստրալական ֆունտ թղթադրամը՝ P000001 սերիական համարով (կարմիր թանաքով), առաջին արժույթն էր, որը կրում էր Ավստրալիայի զինանշանը[6]։

Ֆունտ դոլարի փոխանակում խմբագրել

1966 թվականի փետրվարի 14-ին ֆունտի փոխարեն շրջանառության մեջ մտավ ավստրալիական դոլարը, որը տասնորդական արժույթ է։ Փոխարժեքը եղել է £1 = $2, ուստի 10s = $1 և 1s = 10¢: Ավելի փոքր գումարներ են փոխանցվել ստորև ներկայացված փաստացի փոխարժեքով.

Փենս Ճշգրիտ փոխարժեք Իրական փոխարժեք Փենս Ճշգրիտ փոխարժեք Իրական փոխարժեք
½d 5⁄12¢ 1¢ 6½d 55⁄12¢ 5¢
1d 5⁄6¢ 1¢ 7d 55⁄6¢ 6¢
1½d 11⁄4¢ 1¢ 7½d 61⁄4¢ 6¢
2d 12⁄3¢ 2¢ 8d 62⁄3¢ 7¢
2½d 21⁄12¢ 2¢ 8½d 71⁄12¢ 7¢
3d 21⁄2¢ 2¢ 9d 71⁄2¢ 8¢
3½d 211⁄12¢ 3¢ 9½d 711⁄12¢ 8¢
4d 31⁄3¢ 3¢ 10d 81⁄3¢ 8¢
4½d 33⁄4¢ 4¢ 10½d 83⁄4¢ 9¢
5d 41⁄6¢ 4¢ 11d 91⁄6¢ 9¢
5½d 47⁄12¢ 5¢ 11½d 97⁄12¢ 9¢
6d 5¢ 5¢ 12d 1 s = 10¢ 1 s = 10¢

Թղթադրամներ խմբագրել

Ավստրալիական ֆունտի թղթադրամներ, որոնք շրջանառության մեջ են եղել Ավստրալիայում 1910-1966 թվականներին[7]։

1913 - 1923 թվականներին Ավսրտալիայի տարածքում գործում էին հետևյալ թղթադրամերը՝

  • 10 շիլինգ – 197×88, դիմերեսին փորագրված էր Ավստրալիայի զինանշանը, իսկ դարձերեսին Վիկտորիա նահանգի Գուլբերն գետի վրաի ջրհերացման համակարգը։
  • 10 շիլինգ – 197×88, դիմերեսին փորագրված էր Ավստրալիայի զինանշանը, իսկ դարձերեսին Վիկտորիա նահանգի Գուլբերն գետի վրաի ջրհերացման համակարգը։1 Ֆունտ – 156×88, դիմերեսին փորագրված էր Ավստրալիայի զինանշանը, իսկ դարձերեսին ոսկու հանքափորներ Վիկտորիայի քվարցի հանքում։
  • 5 Ֆունտ - 167×105, դիմերեսին փորագրված էր Ավստրալիայի զինանշանը, իսկ դարձերեսին Հոքսբերի գետը Նոր Հարավային Ուելսում[8]։
Վերնագիր
 
 
 
Ավստրալիական 10 շիլինգ (1918) Ավստրալիական 1 ֆունտ (1918) Ավստրալիական 5 ֆունտ (1918)

Մետաղադրամներ խմբագրել

Ավստրալիայի առաջին սեփական մետաղադրամները, որոնք թողարկվել են նահանգապետ Լախլան Մաքքուարիի կողմից 1813 թվականին, եղել են իսպանական արծաթե դոլարներ՝ կտրված կենտրոնով։ Միջին («դամպ») գնահատվել է 15 պենս, իսկ արտաքին օղակը («ծակված դոլար»)՝ 5 շիլլինգ։ Մետաղադրամները կտրելու և դրանց անվանական արժեքները դրոշմելու գործը վստահվել է դատապարտված կեղծարար Ուիլյամ Հենշալին։

Հարավային Ավստրալիայում ոսկու հայտնաբերումից հետո Ադելաիդայի փորձաքննության գրասենյակը ֆունտ մետաղադրամներ է հատել 1852 թվականին։ Այս մետաղադրամների դիմերեսին դրված էր թագ, իսկ դարձերեսին՝ անվանական արժեք, որը ցույց էր տալիս եզրի երկայնքով քաշն ու նմուշառումը։

1853-ին Սիդնեյում հիմնադրվեց Սիդնեյի դրամահատարանը, որը սկսեց 1855 թվականին հատել ոսկե մետաղադրամներ (սուվերեններ և կիսասուվերեններ) թագուհի Վիկտորյաի դիմապատկերվ (դիմերես) և Ավստրալիա բառի վրա թագ՝ ծաղկեպսակի մեջ (հետադարձ)՝ առաջին մետաղադրամներ մայրցամաքի անվանմամբ։ Ավստրալիական մետաղադրամները շարունակվեցին թողարկվել մինչև 1870 թվականը, սակայն դրանից հետո Սիդնեյը հատեց ոսկե մետաղադրամներ՝ հետևելով համաբրիտանական դիզայնին, որոնք տարբերվում էին ամսաթվի կողքին գտնվող S նշանով։ Դրմահատարաններ են բացվել նաև Մելբուռնում (1872) և Պերտում (1899)։ Ոսկու սուվերենների թողարկումը դադարեց 1931թ. 1898 թվականին բրիտանական կառավարությունը թույլատրեց Սիդնեյում և Մելբուռնում պղնձե և արծաթե մետաղադրամների հատումը, սակայն դրանց հատումը սկսվեց միայն 1910 թվականին։

Մի քանի բացառություններով, Ավստրալիայի գաղութներն օգտագործում էին մայր երկրի մետաղադրամները, և դա շարունակվեց մի քանի տարի Ավստրալիայի Համագործակցության ձևավորումից հետո՝ 1901 թվականին։ Արծաթե երեք պենս, վեց պենս, շիլլինգ և ֆլորիններ (2 շիլլինգ) հայտնվել են 1910 թվականին։ Դրանց վրա պատկերված էր նույն թվականին մահացած Էդվարդ VII-ի աջ կողմը շոռ եկած կիսանդրին, իսկ դարձերեսին՝ Ավստրալիայի զինանշանը։ Հաջորդ տարի կիսանդրին փոխարինվեց Ջորջ V-ի ձախ կողմը նայող դիմանկարով, այդ ժամանակ սովորական մետաղադրամներին ավելացվեցին բրոնզե կես կոպեկներ և կոպեկներ։ Այս մետաղադրամների դարձերեսը պրոզայիկ էր՝ բառակապակցությունը մեջտեղում։ Նոր սերիա, որը ցույց է տալիս Ջորջ VI-ի պրոֆիլը առանց թագի և գրաֆիկական պատկերներով, հայտնվեց 1938 թ. Բրոնզե մետաղադրամների վրա պատկերված էր կենգուրու, իսկ արծաթե մետաղադրամներն պտերվծ էին ցորենի (երեք պենս) կամ մերինոյի (շիլինգ) խուրձեր,միայն զինանշանի փոփոխված տարբերակը մնաց վեց պենսի վրա, իսկ ֆլորինը ավելի բարդ և թագավորական զինանշանով էր։ Դարձերի սյուժեները պահպանվել են 1953-1964 թվականների շարքում, որոնց դիմերեսին Եղիսաբեթ II-ի պրոֆիլն է։ Կրոն (5 շիլլինգ)՝ դարձերեսին Թյուդորների թագով, հատվել է միայն 1937-1938 թվականներին։ Ֆլորինը թողարկվել է ֆեդերացիայի (1951) տարեդարձի և թագուհու այցի (1954) կապակցությամբ։

Նախորդ

Ֆունտ ստերլինգ

Հարաբերակցությունը

Ավստրալիական տարադրամ1910 - 1966 թթ Հաջորդ

Ավստրալիական դոլար

Պատճառը՝ տասնորդականացում

Հարաբերակցությունը՝ 2 դոլար = 1 ֆունտ

Տես նաև խմբագրել

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ «Download Menu». classic.austlii.edu.au. Վերցված է 2022 թ․ հունիսի 14-ին.
  2. ↑ «Մետաղադրամների ակտ 1909 թվական Coinage Act 1909». www.legislation.gov.au (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ հունիսի 14-ին.
  3. ↑ Միջազգային ստանդարտ գրքի համարը, Միջազգային ստանդարտ գրքի համարը (2022 թ․ հունիսի 4). «ISBN». Միջազգային ստանդարտ գրքի համարը (անգլերեն).
  4. ↑ «Ավստրալական նշումների մասին օրենքը 1910 թվական Australian Notes Act 1910». www.legislation.gov.au (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ հունիսի 14-ին.
  5. ↑ «Թղթադրամների պատմություն History of Banknotes». Reserve Bank of Australia Banknotes (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ հունիսի 14-ին.
  6. ↑ «Ազգային գրադարանում հայտնաբերվել է Ավստրալիայի առաջին ֆունտ թղթադրամը, որը համարվում էր կորած մոտ 80 տարի». abc.net.au/news. https://www.abc.net.au/news. 2015 թվականի մայիսի 5-ին. {{cite web}}: External link in |publisher= (օգնություն)
  7. ↑ Statistics, c=AU; o=Commonwealth of Australia; ou=Australian Bureau of (1963 թ․ հունվարի 1). «Տարեկան գիրք Ավստրալիա, 1963 թվական Details - About this Release». www.abs.gov.au (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ հունիսի 15-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  8. ↑ Pitt, Michael T. (2013). Renniks ավստրալական մետաղադրամների և թղթադրամների արժեքներ. 49 տարվա ընթացքում որպես առաջատար ուղեցույց մետաղադրամների և թղթադրամների համար (անգլերեն). Renniks Publications. ISBN 978-0-9873386-2-4.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

 
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ավստրալիական_ֆունտ&oldid=9815320» էջից