Ֆրա Անջելիկո

Ֆրա Անջելիկո; իտալ.՝ Fra Angelico
Ի ծնե	իտալ.՝ Guido di Pietro
Ծնվել է	1395
Ծննդավայր	Վիկիո, Ֆլորենցիա, Տոսկանա, Իտալիա
Վախճանվել է	փետրվարի 18, 1455[…] կամ փետրվարի 18, 1455
Մահվան վայր	Հռոմ, Պապական մարզ
Ազգություն	իտալացի
Դավանանք	Հռոմի Կաթոլիկ եկեղեցի
Մասնագիտություն	նկարիչ, մանրանկարիչ և գծագրող
Ոճ	Իտալական Վերածնունդ և Վաղ Վերածնունդ
Ժանր	հոգևոր արվեստ
Թեմաներ	painter and varnisher?
Ուշագրավ աշխատանքներ	Cortona Triptych?, Կապելլա Նիկկոլինա, Fiesole Altarpiece?, Սան Մարկոյի զոհասեղան և Ավետում (Ֆրա Անջելիկո, Պրադո)
Աշակերտներ	Zanobi Strozzi? և Բենոցո Գոցոլի
	Fra Angelico Վիքիպահեստում

Ֆրա Անջելիկո (ծնյալ Գվիդո դի Պիետրո^[8]), (1395^[1], Վիկիո, Ֆլորենցիա, Տոսկանա, Իտալիա^[2]^[3] - փետրվարի 18, 1455(1455-02-18)^[3]^[4]^[5]^[…] կամ փետրվարի 18, 1455^[1]^[3], Հռոմ, Պապական մարզ^[6]^[1]^[3]), Վաղ Վերածննդի շրջանի իտալացի նկարիչ, ֆլորենտական դպրոցի ներկայացուցիչ։ Ջորջո Վազարիի «Նկարիչների կյանքը» գրքում ներկայացված է որպես «հազվագյուտ և կատարյալ տաղանդի տեր արվեստագետ»^[9]։

Իր ժամանակակիցներին նա հայտնի էր Fra Giovanni da Fiesole (Եղբայր Ջովանի Ֆիեզոլեից) և Fra Giovanni Angelico (Հրեշտակային եղբայր Ջովանի) անուններով։ Արդի իտալերենում նրան անվանում են Beato Angelico (Երանելի և հրեշտակային անձ)^[10]։

1982 թվականին Հովհաննես Պողոս Երկրորդ պապը հռչակեց նրան beatification^[11]՝ ի գնահատումն նրա սրբակենցաղ կյանքի, և այդպիսով պաշտոնական ձևակերպում տվեց "Երանելի" տիտղոսային մականվանը։ Նա ներառված է կաթոլիկ եկեղեցու կողմից հռչակված սրբերի ու երանելիների ցանկում ^[12] որպես Beatus Ioannes Faesulanus, cognomento Angelicus—"Երանելի Ջովանի Ֆիեզոլեից՝ մականվանյալ Հրեշտակային": Համարվում է նկարիչներին հովանավորող սուրբը։

Վազարին Ֆրա Անջելիկոյի մասին գրել է, որ «անսահման գովեստի է արժանի այս սուրբ հայրը, ով իր գործերում ու խոսքերում եղել է չափազանց համեստ, խոնարհ, և ում նկարներն արված են այդքան մեծ հմտությամբ ու բարեպաշտությամբ»"^[9]:

ԿենսագրությունԽմբագրել

Ծնվել է Վիկիոյում (Տոսկանա)։ Եղել է Ֆլորենցիայի Սան Մարկո վանքի վանահայրը։ Սկզբում ստեղծագործել է որպես մանրանկարիչ։ 1420–ական թվականներին կրել է ուշ գոթական գեղանկարչության ազդեցությունը։

ԱրվեստԽմբագրել

Անջելիկոյի արվեստը ներթափանցված է քվաթրոչենտոյի դարաշրջանին բնորոշ լուսավոր քնարականությամբ։ Գլխավոր գործերից են՝ «Մադոննա դելլա Ստելլա»–ն (1430 –1433), Լինայուոլի եռանկարը (1433), «Մադոննա Աննալենա»–ն (բոլորն էլ՝ Սան Մարկո վանքում, այժմ՝ Անջելիկոի թանգարան), «Մարիամի թագադրումը» (մոտ 1434-1435 թվականներ, Լուվր, Փարիզ), ինչպես և որմնանկարներ՝ նախկին Սան Մարկո վանքում (1438-1445), Նիկողայոս V կապելլայում (Վատիկան, 1445-1448)։ Մահացել է փետրվարի 18-ին։

ԳրականությունԽմբագրել

Hood, William. Fra Angelico at San Marco. Yale University Press, 1993. 9780300057348
Morachiello, Paolo. Fra Angelico: The San Marco Frescoes. Thames and Hudson, 1990. 0-500-23729-8
Frederick Hartt. A History of Italian Renaissance Art, Thames & Hudson, 1970. 0-500-23136-2
Giorgio Vasari. Lives of the Artists. first published 1568. Penguin Classics, 1965.
Donald Attwater. The Penguin Dictionary of Saints. Penguin Reference Books, 1965.
Luciano Berti. Florence, the city and its Art. Bercocci, 1979.
Werner Cohn. Il Beato Angelico e Battista di Biagio Sanguigni. Revista d’Arte, V, (1955): 207–221.
Stefano Orlandi. Beato Angelico; Monographia Storica della Vita e delle Opere con Un’Appendice di Nuovi Documenti Inediti. Florence: Leo S. Olschki Editore, 1964.

C. Gerbron, Fra Angelico. Liturgie et mémoire (= Études Renaissantes, 18), Turnhout: Brepols Publishers, 2016. 978-2-503-56769-3;
Didi-Huberman, Georges. Fra Angelico: Dissemblance and Figuration. University of Chicago Press, 1995. 0-226-14813-0 Discussion of how Fra Angelico challenged Renaissance naturalism and developed a technique to portray "unfigurable" theological ideas.
Gilbert, Creighton, How Fra Angelico and Signorelli Saw the End of the World, Penn State Press, 2002 0-271-02140-3
Spike, John T. Angelico, New York, 1997.
Supino, J. B., Fra Angelico, Alinari Brothers, Florence, undated, from Project Gutenberg

ՊատկերասրահԽմբագրել

Ավետում, 1430 – 1432, Պրադո, Մադրիդ
Մարիամի թագադրումը, 1434 – 1435, Ուֆիցի, Ֆլորենցիա
Noli me tangere, ок. 1437 – 1446, „Սան Մարկո“ թանգարան, (Ֆլորենցիա)
Ահեղ դատաստան, (մոտ. 1432 – 1435: Փայտ, տեմպերա, 105x210. „Սան Մարկո“ թանգարան (Ֆլորենցիա)
„Ադամի գանգը Գողգոթայի ստորոտին “, (1435, փայտ, տեմպերա: Ֆլորենցիայի „Սան Նիկոլո դել Չեպո“ եկեղեցի)
Սբ. Պետրոսի նահատակությունը, 1429 Ֆլորենցիա, „Սան Մարկո“ թանգարան
Pala di Annalena, 1430 „Սան Մարկո“ թանգարան
Երկրորդ գալուստը, 1431 „Սան Մարկո“ թանգարան
Աստվածամոր տոնը, 1435, Փարիզ, Լուվր
Pala di Perugia , 1438, Galleria Nazionale dell'Umbria
Ողբ սբ. Ֆրանցիսկոսի մասունքների վրա, 1429; 1440 ; Βερολίνο, Πινακοθήκη
1437 and 1440 Museo Nazionale di San Marco
Սուրբ Լավրենտիոսի ձեռնադրությունը, 1448, Cappella Niccolina

ԾանոթագրություններԽմբագրել

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 https://www.nga.gov/collection/artist-info.99.html
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 National Gallery of Art - Collection
↑ ^3,00 ^3,01 ^3,02 ^3,03 ^3,04 ^3,05 ^3,06 ^3,07 ^3,08 ^3,09 ^3,10 ^3,11 RKDartists (նիդերլ.)
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 Կերպարվեստի արխիվ — 2003.
↑ ^6,0 ^6,1 ^6,2 ^6,3 https://www.metmuseum.org/toah/hd/fang/hd_fang.htm
↑ http://vocab.getty.edu/page/ulan/500029319
↑ Metropolitan Museum of Art
↑ ^9,0 ^9,1 Giorgio Vasari, Lives of the Artists. Penguin Classics, 1965.
↑ Andrea del Sarto, Raphael and Michelangelo were all called "Beato" by their contemporaries because their skills were seen as a special gift from God
↑ Bunson Matthew, Bunson Margaret (1999)։ John Paul II's Book of Saints։ Our Sunday Visitor։ էջեր 156։ ISBN 0-87973-934-7
↑ Roman Martyrology—the official publication which includes all Saints and Blesseds recognised by the Roman Catholic Church

Արտաքին հղումներԽմբագրել

Fra Angelico – Painter of the Early Renaissance
Fra Angelico in the "History of Art"
Ross Finocchio, Robert Lehman Collection, The Metropolitan Museum of Art
Fra Angelico Exhibition at the Metropolitan Museum of Art, (October 26, 2005Կաղապար:SndJanuary 29, 2006).
"Soul Eyes" Review of the Fra Angelico show at the Met, by Arthur C. Danto in The Nation, (January 19, 2006).
Fra Angelico, Catherine Mary Phillimore, (Sampson Low, Marston & Co., 1892)

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 1, էջ 434)։

[_8aa5c4e46980f2c1-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 https://www.nga.gov/collection/artist-info.99.html

[_cd6d6c4cec6ef315-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 National Gallery of Art - Collection

[_07f1d7b08b418dc2-3] 3,00 ^3,01 ^3,02 ^3,03 ^3,04 ^3,05 ^3,06 ^3,07 ^3,08 ^3,09 ^3,10 ^3,11 RKDartists (նիդերլ.)

[_6a06ad15f78506d4-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_6ebe841cbd49e1cf-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 Կերպարվեստի արխիվ — 2003.

[_411b4ad218f5004b-6] 6,0 ^6,1 ^6,2 ^6,3 https://www.metmuseum.org/toah/hd/fang/hd_fang.htm

[_416fd89c7c19df69-7] ttp://vocab.getty.edu/page/ulan/500029319

[8] Metropolitan Museum of Art

[Vasari-9] 9,0 ^9,1 Giorgio Vasari, Lives of the Artists. Penguin Classics, 1965.

[10] Andrea del Sarto, Raphael and Michelangelo were all called "Beato" by their contemporaries because their skills were seen as a special gift from God

[blessed-11] Bunson Matthew, Bunson Margaret (1999)։ John Paul II's Book of Saints։ Our Sunday Visitor։ էջեր 156։ ISBN 0-87973-934-7

[12] Roman Martyrology—the official publication which includes all Saints and Blesseds recognised by the Roman Catholic Church

[8]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[9]

[7]

[10]

[11]

[12]