Վիքիպեդիա

Ալեքսանդր Պոմերանցև

ռուս ճարտարապետ

Ալեքսանդր Նիկանորովիչ Պոմերանցև (ռուս.՝ Алекса́ндр Никано́рович Помера́нцев, դեկտեմբերի 30, 1849(1849-12-30), Մոսկվա, Ռուսական կայսրություն - 1918[1], Պետրոգրադ, Խորհրդային Ռուսաստան), ռուս ճարտարապետ, Մոսկվայի ճարտարապետության ոլորտում էկլեկտիկայի վերջին փուլի վարպետ, մանկավարժ, լուսավորիչ, նորարար ժամանակակից շինանյութերի և տեխնոլոգիաների օգտագործման բնագավառի նորարար, Գեղարվեստի կայսերական ակադեմիային կից Գեղարվեստի բարձրագույն դպրոցի ռեկտոր (1894), Գեղարվեստի կայսերական ակադեմիայի նախագահ (1899-1900)։

Ալեքսանդր Պոմերանցև
Ծնվել էդեկտեմբերի 30, 1849(1849-12-30)
ԾննդավայրՄոսկվա, Ռուսական կայսրություն
Մահացել է1918[1]
Վախճանի վայրՊետրոգրադ, Խորհրդային Ռուսաստան
ԿրթությունՄոսկվայի նկարչության, քանդակագործության և ճարտարապետության ուսումնարան և Սանկտ Պետերբուրգի գեղարվեստի ակադեմիա
ԱշխատավայրԳեղարվեստի բարձրագույն դպրոց և Սանկտ Պետերբուրգի գեղարվեստի ակադեմիա
Ուշագրավ աշխատանքներԱլեքսանդր Նևսկու տաճար
Պարգևներ
Արվեստի կայսերական ակադեմիայի մեծ ոսկե մեդալ
 Alexander Pomerantsev Վիքիպահեստում

Կենսագրություն խմբագրել

Ծնվել է 1849 թվականին, Մոսկվայում։ 1874 թվականին ավարտել է Մոսկվայի նկարչության, քանդակագործության և ճարտարապետության ուսումնարանը Փոքր արծաթե մեդալով, որից հետո ընդունվել է Սանկտ Պետերբուրգի գեղարվեստի կայսերական ակադեմիայի ճարտարապետական ​​բաժինը։ 1877 թվականին ավարտել է Գեղարվեստի ակադեմիան՝ 1-ին աստիճանի ոսկե մեդալով «Կայարան մայրաքաղաքի մերձակա այգում» նախագծի համար։ 1878-1883 թվականներին եղել է թոշակային արտասահմանյան ճանապարհորդության մեջ, որի ընթացքում այցելել է Իտալիա, Ֆրանսիա և Շվեյցարիա։ Արտասահմանյան ճանապարհորդության ժամանակ կատարել է Պալատինյան մատուռի զարդանկարների չափագրումներ, որի համար Ռուսաստան վերադառնալուց հետո 1887 թվականին ստացել է ճարտարապետության ակադեմիկոսի կոչում[2]։

1882 թվականին բուլղարացի իշխան Ալեքսանդր I Բատտենբերգը Պոմերանցևին հանձնարարել է նախագծել Սոֆիայի Ալեքսանդր Նևսկու տաճարը (հուշարձան-տաճարի նախագիծն իրականացվել է միայն 1897-1912 թվականներին)։

1888 թվականին նշանակվել է Արվեստի ակադեմիայի ճարտարապետական ​​դասարանի ադյունկտ-պրոֆեսոր։ 1880-ականների վերջին 1890-ականների սկզբին աշխատել է ուսուցիչ Անատոլի Գունստի գեղեցիկ արվեստների ուսումնարանում։ 1892 թվականին ստացել է ճարտարապետության պրոֆեսորի կոչում, 1893 թվականից եղել է Կայսերական արվեստների ակադեմիայի իսկական անդամ, 1894 թվականից՝ Արվեստի կայսերական ակադեմիայի բարձրագույն արվեստի ուսումնարանի ռեկտոր, 1899-1900 թվականներին՝ Կայսերական արվեստների ակադեմիայի նախագահ։ 1890 թվականից եղել է Մոսկվայի հնագիտական ​​ընկերության անդամ[2]։ 1899 թվականից միաժամանակ դասավանդել է Մոսկվայի գեղանկարչության քանդակագործության և ճարտարապետության ուսումնարանում, մեկնել է Մոսկվա՝ ուսանողների կոնսուլտացիայի և քննությունների համար[3]։ Ճարտարապետ Պյոտր Շչեկոտովը աշխատել է Պոմերենցևի օգնական։

Մահացել է 1918 թվականի նոյեմբերին, Պետրոգրադում[2]։

Աշխատանքներ խմբագրել

 
Դիմիտրի Սոլունսկու տաճարը Բերյոզովկայում

Պոմերանցևի առաջին աշխատանքը եղել է Մոսկվայի մարզի Ֆեդոսկինո գյուղի փայտե եկեղեցին։

1895-1896 թվականներին Պոմերանցևը եղել է Նիժնի Նովգորոդում անցկացված 1896 թվականի Համառուսաստանյան ցուցահանդեսի գլխավոր ճարտարապետը։ Ավարտել է ցուցահանդեսի գլխավոր հատակագիծը և հիմնական տաղավարների ձևավորումները (Գլխավոր, Կենտրոնական Ասիա, Մեքենա, Արվեստ)։ Նրա նախագծերի մեծ մասում օգտագործվել են 1890-ականների համար նորարարական մետաղական շրջանակներ, որոնք արտադրվել են Սանկտ Պետերբուրգի մետաղաձուլական գործարանում, բացառությամբ Արվեստի տաղավարի՝ ավանդական գմբեթավոր կառույցի, որը պատրաստվել է ուշ էկլեկտիկայի ոճով։ Ճարտարապետ Պոմերանցևի շենքերից ամենահայտնին Վերին առևտրային շարքերն են (հետագայում՝ ԳՈՒՄ), որը կառուցվել է Մոսկվայում 1889-1893 թվականներին, նախագիծը հաղթել է բաց մրցույթում և լրացրել Կարմիր հրապարակի մոտ ռուսական ոճով շենքերի համալիրը (Պետական պատմական թանգարան, Քաղաքային Դումա, Միջին և Զաիկոնոսպասսկի առևտրի շարքեր)։ Վերին առևտրային շարքերի առաստաղների նախագիծը մշակել է Վլադիմիր Շուխովը։

1894 թվականին Պոմերանցևի նախագծով և ռուս բարերար Յուրի Ստեպանովիչ Նեչաև-Մալցովի (1834-1913) միջոցներով Լիպեցկի մարզի Դանկովսկի շրջանի Բերյոզովկա գյուղում կառուցվել է Մեծ նահատակի կրկնախորան եկեղեցին, Դմիտրի Սոլոնսկու և Սուրբ Կույս Մարիամի բարեխոսության տաճարը։ Դա համարվում է էկլեկտիկական տենդենցի վառ մարմնավորում։ Եկեղեցին արտաքինից երեսպատված է սպիտակ սրբատաշ վենյովյան քարով։ Եկեղեցու ներսում կան մավրիտանական ոճով սյուներ, Վասնեցովի գծագրերի հիման վրա արված նկարներ, խճանկարը պատրաստել է վարպետ Վլադիմիր Ֆրոլովը։ Եկեղեցին օծվել է 1891 թվականի օգոստոսի 17-ին Ռյազանի արքեպիսկոպոս Գերաշնորհ Մելետիոսի կողմից։ Եկեղեցին դեռևս գոյություն ունի[4]։

Էկլեկտիկան Պոմերանցևի ստեղծագործության հիմքն է, մի կողմից՝ կոմպոզիցիոն շքեղություն՝ դեկորի առատությամբ և նուրբ դետալներով, մյուս կողմից՝ վեհություն և ծավալ, նոր ձևավորումների և նոր տիպի շենքերի զարգացում, ձգտում մեծ չափերի և մեծ մասշտաբների, երրորդը՝ դասական և ազգային ռուսական տեխնիկայի գերազանց իմացություն։ Այնուամենայնիվ, հենց Պոմերանցևն է, ով իրագործել է Մոսկվայում մոդեռն ոճով ամենամեծ նախագծերից մեկը՝ Մոսկվայի շրջանաձև երկաթուղու փոքր օղակի կառուցվածքների համալիրի կառուցումը (1898-1908)։ Պոմերանցևը ղեկավարել է այդ նախագծի գեղարվեստական ​​մասը՝ համագործակցելով ինժեներներ Լավր Պրոսկուրյակովի և Պ. Ի. Ռաշևսկու հետ։

 
Ալեքսանդր Նևսկու տաճար-հուշարձանը Սոֆիայում

Պոմերանցևի նախագծով 1911 թվականից Մոսկվայի Միուսսկի հրապարակում սկսվել է վիթխարի (4 հազար տեղանոց) Ալեքսանդր Նևսկու ինը գմբեթավոր եկեղեցու շինարարությունը՝ ի նշանավորումն 1861 թվականին գյուղացիների ազատագրման։ Առաջին մատուռը օծվել է 1915 թվականին, Մայր տաճարն ավարտվել է մինչև 1917 թվականի հոկտեմբերը և հետագայում ավերվել 1952 թվականին։ Պոմերանցևը կատարել է նաև Ալեքսանդր III-ի հուշարձանի ճարտարապետական ​​մասը, որը գտնվել է Քրիստոս Փրկչի տաճարի մոտակայքում (տեղադրվել է 1912 թվականին, քանդվել՝ 1918 թվականին)։ Ընդհանուր առմամբ, Պոմերանցևը նախագծել է Ալեքսանդր Նևսկու հիշատակին նվիրված չորս տաճար՝ Մոսկվայում, Սանկտ Պետերբուրգում, Չելյաբինսկում և Սոֆիայում։

20-րդ դարի սկզբին Պոմերանցևի նախագծով Կիրջալիում կառուցվել է մեդրեսե (օգտագործվում է որպես թանգարան)[5]։

Պոմերանցևի կառուցած շինություններ խմբագրել

 
Սուրբ Աստվածածնի Ծննդյան եկեղեցին Վանաձորում, ճարտարապետ՝ Ալեքսանդր Պոմերանցև
  • Նիկոլսկի փայտե եկեղեցին (1875-1877, Մոսկվայի մարզի, Միտիշչիի շրջանի, Ֆեդոսկինո գյուղում[Նշում 1][6], Նախկին քաղաքային դումայի շենքը, այսօր՝ Դոնի Ռոստովի քաղաքապետարան,
  • Եկամտային և առևտրային տուն «Ս. Գենչ-Օղլուև և Ի. Շապոշնիկով» (1883, Դոնի Ռոստով, Բոլշայա Սադովայա փողոց 68/40)[7],
  • «Մոսկովսկայա» հյուրանոց՝ ճարտարապետ Նիկոլայ Դուրբախի մասնակցությամբ (1885-1887, Դոնի Ռոստով, Բոլշայա Սադովայա փողոց, 62)[7][8],
  • Դումա և քաղաքապետարան (1895-1896, Դոնի Ռոստով, Բոլշայա Սադովայա փողոց 47)[7][9],
  • Վերին առևտրային շարքեր, ինժեներ Արթուր Լոլեյթի մասնակցությամբ (1889-1893, Մոսկվա, Կարմիր հրապարակ 3),
  • Ցուցահանդեսի ընդհանուր ճարտարապետական ​​և հատակագծային հայեցակարգ, Գլխավոր, Կենտրոնական Ասիայի, Ցարական տաղավարները, Մեքենայի տաղավարը, Համառուսաստանյան ցուցահանդեսի արվեստի տաղավարը (1893-1895, Նիժնի Նովգորոդ), փայտե տաղավարներից մեկը պահպանվել է, 1896 թվականին այն գնել է Կուլեբակի լեռնահանքային կոմբինատը Հեղափոխությունից առաջ այն օգտագործվել է որպես Ժողովրդական տուն, խորհրդային տարիներին որպես ակումբ, ներկայումս՝ գործարանի պատմության թանգարան,
  • Ն. Վ. Սպիրիդոնովի առանձնատունը (1895-1896, Սանկտ Պետերբուրգ, Ֆուրշտատսկայա փողոց, 58),
  • Սուրբ Ալեքսանդր Նևսկու տաճար (1897, 1904-1912, Սոֆիա, Ալեքսանդր Նևսկու հրապարակ),
  • Սուրբ Աստվածածնի Ծննդյան եկեղեցի (1893-1895, Վանաձոր),
  • Սինոդալ ուսումնական խորհրդի շենքը և դպրոցը Սուրբ Ալեքսանդր Նևսկու եկեղեցու հետ (1898-1900, Սանկտ Պետերբուրգ, Պրավդայի փողոց 13, 1918 թվականից՝ Լուսանկարչության և լուսանկարչական տեխնիկայի բարձրագույն ինստիտուտ),
  • Կայսր Նիկոլայ II-ի ժողովրդական տուն ճարտարապետ Գրիգորի Լյուցեդարսկու հետ միասին (1899-1901, Սանկտ Պետերբուրգ, Ալեքսանդրովսկու այգի 4, ձախ կողմ),
  • Կայսր Ալեքսանդր III-ի հուշարձանը քանդակագործ Ալեքսանդր Օպեկուշինի հետ համատեղ (1900, 1912-1913, Քրիստոս Փրկիչ տաճարի ամբիոն), չի պահպանվել
  • Ալեքսանդր Նևսկու տաճար, Վիկտոր Վասնեցովի հետ միասին, գմբեթի նկարը ճարտարապետ Ի. Վ. Ռիլսկու (1900-1917, Մոսկվա, Միուսսկայա հրապարակ), ապամոնտաժվել է 1952 թվականին,
  • Քանդակագործ Ալեքսանդր Օպեկուշինի արվեստանոցի շենքի վերակառուցում (1901, Սանկտ Պետերբուրգ, պրոֆեսոր Պոպովի փողոց 24, աջ կողմ),
  • Մոսկվայի շրջանաձև երկաթուղու (1902-1908, Մոսկվա) վարչական, բնակելի, տեխնիկական և արտադրական շենքերի համալիրը մասամբ պահպանվել է, Անդրեևսկու և Կրասնոլուժսկու կամուրջները վերակառուցվել են 1954-1956 թվականներին։ 1999 թվականին Սուրբ Էնդրյուի կամուրջը տեղափոխվել է գետից ներքև և վերակառուցվել,
  • Ալեքսանդր Նևսկու եկեղեցի (1907, Չելյաբինսկ, Ալոե Պոլ 1)։

Աշակերտներ խմբագրել

Նշումներ խմբագրել

  1. ↑ Здесь и далее проекты и постройки даны по М. В. Нащокиной, с необходимыми дополнениями и уточнениями.

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Union List of Artist Names
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Нащокина, 2005, էջ 379
  3. ↑ Нащокина, 2005, էջ 381
  4. ↑ «Храм в Берёзовке» (ռուսերեն). «Россия. Наследие». 2020 թ․ սեպտեմբերի 17. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 17-ին.
  5. ↑ «Сайт музея «Регионалент исторически музей» в Кырджали». Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ ապրիլի 10-ին. Վերցված է 2009 թ․ դեկտեմբերի 2-ին.
  6. ↑ Нащокина, 2005, էջ 384—386
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 Одно из зданий, составляющих так называемый «Треугольник Померанцева», поскольку три здания, созданные по его проектам в Ростове-на-Дону, расположены таким образом, что образуют треугольник.
  8. ↑ Гостиница «Московская» (бывшая «Большая Московская»)
  9. ↑ «Дума городская (1899), Ростов-на-Дону». Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ օգոստոսի 8-ին. Վերցված է 2019 թ․ փետրվարի 22-ին.

Գրականություն խմբագրել

  • Мария Владимировна Нащокина Архитекторы московского модерна. Творческие портреты. — 3-й. — М.: Жираф, 2005. — С. 379—389. — 535 с. — 25 009 экз. — ISBN 5-89832-043-1
  • Евгения Ивановна Кириченко А. Померанцев // Зодчие Москвы. Вып. 1. — М.: Моск. рабочий, 1981.
  • Всеобщая история архитектуры. Т. 4. — Л.; М., 1966. — С. 315—317.
  • С. Н. Кондаков Юбилейный справочник Императорской Академии художеств. 1764-1914. — Спб.: Товарищество Р.Голике и А.Вильборг, 1915. — Т. 2. — С. 373. — 454 с.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ալեքսանդր Պոմերանցև» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ալեքսանդր_Պոմերանցև&oldid=9748224» էջից