Վիքիպեդիա

Ալեքսանդր Նեսմեյանով

Ալեքսանդր Նիկոլաևիչ Նեսմեյանով (ռուս.՝ Александр Николаевич Несмеянов, օգոստոսի 28 (սեպտեմբերի 9), 1899 կամ սեպտեմբերի 9, 1899(1899-09-09)[1], Մոսկվա, Ռուսական կայսրություն[2] - հունվարի 17, 1980(1980-01-17)[3][1], Մոսկվա, ԽՍՀՄ), խորհրդային քիմիկոս-օրգանիկ, հասարակական գործիչ, ԽՍՀՄ ԳԱ ակադեմիկոս (1943)։ ՀԽՍՀ ԳԱ պատվավոր ակադեմիկոս (1952)։ Սոցիալիստական աշխատանքի հերոս (1969)։ ԽՄԿԿ անդամ 1944 թվականից։

Ալեքսանդր Նեսմեյանով
ռուս.՝ Александр Николаевич Несмеянов
Ծնվել էօգոստոսի 28 (սեպտեմբերի 9), 1899 կամ սեպտեմբերի 9, 1899(1899-09-09)[1]
Մոսկվա, Ռուսական կայսրություն[2]
Մահացել էհունվարի 17, 1980(1980-01-17)[3][1] (80 տարեկան)
Մոսկվա, ԽՍՀՄ
ԳերեզմանՆովոդեվիչյան գերեզմանոց
Քաղաքացիություն Ռուսական կայսրություն և  ԽՍՀՄ
Մասնագիտությունքիմիկոս
Հաստատություն(ներ)Մոսկվայի պետական համալսարան[4], Տարրօրգանական միացությունների ինստիտուտ, Մոսկվայի Մ․ Լոմոնոսովի անվան պետական նուրբ քիմիական տեխնոլոգիաների համալսարան, Ն. Չելինսկու անվան օրգանական քիմիայի ինստիտուտ և Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիա[4][5]
Գործունեության ոլորտօրգանական քիմիա
Պաշտոն(ներ)Մոսկվայի պետական համալսարանի ռեկտոր, ԽՍՀՄ գերագույն խորհրդի պատգամավոր և president of the Russian Academy of Sciences?
ԱնդամակցությունԼոնդոնի թագավորական ընկերություն, ԽՍՀՄ գիտությունների ակադեմիա, Լեոպոլդինա, Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա, Հնդկաստանի գիտությունների ազգային ակադեմիա, Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիա[4] և Լեհական գիտությունների ակադեմիա
Ալմա մատերՄոսկվայի պետական համալսարան (1922)
Գիտական աստիճանքիմիական գիտությունների դոկտոր (1934)
Տիրապետում է լեզուներինռուսերեն և անգլերեն[6]
Գիտական ղեկավարՆիկոլայ Զելինսկի
Եղել է գիտական ղեկավարՆիկոլայ Կոչետկով, Օլեգ Ռեուտով, Ռաքել Ֆրեյդլինա, Վլադիմիր Ֆեդին, Ալեքսանդր Կազանցև և Georgiy B. Shul'pin?
Հայտնի աշակերտներՆիկոլայ Կոչետկով և Օլեգ Ռեուտով
Պարգևներ
ԿուսակցությունԽՄԿԿ
Ստորագրություն
 Aleksandr Nesmeyanov Վիքիպահեստում

Ավարտել է Մոսկվայի համալսարանը (1922) և աշխատել տեղում՝ պրոֆեսոր (1935 թվականից), ամբիոնի վարիչ (1944 թվականից), քիմիայի ֆակուլտետի դեկան (1944-1948), ռեկտոր (1948—1951)։ Միաժամանակ եղել է ԽՍՀՄ ԳԱ օրգանական քիմիայի (1939—1954) և տարրօրգանական քիմիայի (1954 թվականից) ինստիտուտների տնօրեն, ԽՍՀՄ ԳԱ պրեզիդենտ (1951—1961), ԽՍՀՄ ԳԱ քիմիայի բաժանմունքի ակադեմիկոս քարտուղար (1946—1951 և 1961 թվականից), գիտության ու տեխնիկայի գծով լենինյան և պետական մրցանակների կոմիտեի նախագահ (1947—1961)։

Աշխատանքները նվիրված են հիմնականում մետաղօրգանական միացությունների քիմիային։ Առաջարկել է արոմատիկ շարքի մետաղօրգանական միացությունների սինթեզի դիազոեղանակ (1929, Նեսմեյանովի ռեակցիա)։ Հայտնաբերել է մետաղատրոպիայի երևույթը։ Պարզել է «քվազիկոմպլեքսային միացությունների» բնույթը, ածխածնի հագեցած ատոմի էլեկտրաֆիլ տեղակալման մեխանիզմը, տաուտոմերային համակարգերի մետաղական ածանցյալների երկակի ռեակցիոնունակության պատճառը։ Զարգացրել է պարզ զուգորդված կապերի, ռեակցիոնակտիվ կենտրոնների տեղաշարժով ընթացող ռեակցիաների մասին պատկերացումները, ֆեռոցենի և այլ Նեսմեյանով «սանդվիչային» միացությունների քիմիան։ Առաջինն է սինթեզել հալոգենոնային և եռարիլօքսոնային միացությունները։ Նեսմեյանովը արտասահմանյան մի շարք ակադեմիաների անդամ էր, ԽՍՀՄ 3-րդ, 4-րդ և 5-րդ գումարումների Գերագույն սովետի դեպուտատ։ Պետական (1943) և լենինյան (1966) մրցանակներ։ Պարգևատրվել է Լենինի 6, Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշաններով։

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Педагоги и психологи мира (ռուս.) — 2012.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Несмеянов Александр Николаевич // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 «Я был рад и ошеломлён находкой сокровищницы материалов по российской генетике», “I Was Delighted and Aghast at the Treasure Trove of Materials on Russian Genetics” // Историко-биологические исследования — 2018. — Vol. 10, Iss. 1. — P. 52—80. — ISSN 2076-8176; 2500-1221
  5. ↑ Ichikawa H. Against the Lysenkoites’ Hegemony: On the Establishment of the Institute of Cytology and Genetics at the Siberian Branch of the USSR Academy of Sciences, Против гегемонии лысенкоистов: Создание Института цитологии и генетики в Сибирском отделении Академии наук СССР // Историко-биологические исследования — 2017. — Vol. 9, Iss. 2. — P. 7—21. — ISSN 2076-8176; 2500-1221
  6. ↑ CONOR.Sl
  7. ↑ http://www.ras.ru/win/db/award_dsc.asp?P=id-1.ln-ru
  8. ↑ List of Royal Society Fellows 1660-2007 — Royal Society. — P. 259.
  9. ↑ Le Monde (ֆր.) / J. Fenoglio — Paris: Société éditrice du Monde, 1980. — ISSN 0395-2037; 1284-1250; 2262-4694
  10. ↑ https://www.legifrance.gouv.fr/jorf/jo/id/JORFCONT000000018524
  11. ↑ https://1886.u-bordeaux-montaigne.fr/s/1886/item/297005
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ալեքսանդր Նեսմեյանով» հոդվածին։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 8, էջ 238)։  
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ալեքսանդր_Նեսմեյանով&oldid=8587474» էջից