Ալեքսանդր Ճավճավաձե
Ալեքսանդր Գարսևանի Ճավճավաձե (1786[1][2][3], Սանկտ Պետերբուրգ, Ռուսական կայսրություն[4] - նոյեմբերի 5 (17), 1846[5], Թիֆլիս, Ռուսական կայսրություն[4]), վրացի բանաստեղծ, հասարակական գործիչ, իշխան, գեներալ-լեյտենանտ (1841 թվական)։
| Ալեքսանդր Ճավճավաձե վրաց.՝ ალექსანდრე გარსევანის ძე ჭავჭავაძე | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | 1786[1][2][3] |
| Ծննդավայր | Սանկտ Պետերբուրգ, Ռուսական կայսրություն[4] |
| Մահացել է | նոյեմբերի 5 (17), 1846[5] |
| Մահվան վայր | Թիֆլիս, Ռուսական կայսրություն[4] |
| Քաղաքացիություն | Վրաստան |
| Կրթություն | Պաժերի կորպուս |
| Մասնագիտություն | բանաստեղծ |
| Ամուսին | Salome Orbeliani? |
| Ծնողներ | հայր՝ Garsevan Chavchavadze?[5], մայր՝ Mariam Chavchavadze? |
| Պարգևներ և մրցանակներ |     և  |
| Երեխաներ | Եկատերինա Ճավճավաձե, Դավիթ Ճավճավաձե և Նինա Ճավճավաձե |
 Alexander Chavchavadze Վիքիպահեստում | |
Կենսագրություն
խմբագրելՀայրը՝ Գարսևան Ճավճավաձեն, եղել է քաղաքական գործիչ, Վրաստանի թագավոր Էրեկլե II-ի դեսպանը ռուսական արքունիքում[6]։ Մասնակցել է 1812 թվականի Հայրենական պատերազմին և ռուսական բանակի 1813-1814 թվականների արտասահմանյան արշավանքներին։ 1814 թվականից Վրաստանում գրավել է կարևոր ռազմավարչական պաշտոններ։ Մասնակցել է 1826-1828 թվականների ռուս-պարսկական պատերազմին։ 1828-1829 թվականներին եղել է նորաստեղծ Հայկական մարզի վարչության պետ։ Օժանդակել է պարսկահայերի 1828-1829 թվականների գաղթի կազմակերպմանն ու նրանց բնակեցմանը։ 1828-1829 թվականների ռուս-թուրքական պատերազմի ժամանակ նրա հրամանատարությամբ գործող ռուսական զորքերի փոքրաթիվ ջոկատը ազատագրել է Բայազետը, Ալաշկերտը։ Նահանջող ռուս զորքերի հետ նա Մուշի գավառից հարյուրավոր հայ ընտանիքներ գաղթեցրել ու բնակեցրել է Ալաշկերտի հովտում և Հայկական մարզում։ 1832 թվականին Ճավճավաձեն մասնակցել է ազնվականական դավադրությանը, որի նպատակն էր Վրաստանը անջատել Ռուսաստանից և իրականացնել որոշ սոցիալական բարեփոխումներ։ 1833 թվականին աքսորվել է Տամբով։ Վրաստան է վերադարձել 1834 թվականին։ 1843 թվականին մասնակցել է Շամիլի դեմ արշավանքին։ 1843 թվականից Ճավճավաձեն զբաղվել է գրական-հասարակական գործունեությամբ։ Նրա Թիֆլիսյան տանը հավաքվում էին վրացի, ռուս և հայ գրողներ, հասարակական գործիչներ, այդ թվում՝ Ա․ Մ․ Գրիբոյեդովը, որը ամուսնացավ նրա աղջկա՝ Խինայի հետ։ Ճավճավաձեն վրաց ռոմանտիզմի հիմնադիրն է։ Նրա բանաստեղծությունները մեծ ժողովրդականություն են վայելել և թարգմանվել տարբեր լեզուներով։ Ճավճավաձեն վրացական մշակույթը հարստացրել է ռուսական և համաշխարհային դասական ստեղծագործությունների թարգմանություններով։ Նա սերտ կապեր է պահպանել հայ ռազմական, մշակութային, հոգևոր ու հասարակական գործիչների հետ։
Ալեքսանդր Ճավճավաձեն հայերեն
խմբագրել- Կովկաս; Գոգչա; Ո՛վ սեր, քո ուժին; Օ՜հ, ժամանակնե՛ր; Վա՜յ աշխարհին; Մարդու տարբեր տարիքները։ Վրաց գրականության ընտիր էջեր, Ե., Հայպետհրատ, 1961, էջ 109-114։ Թարգմ.՝ Պարույր Սևակ։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ 1,0 1,1 Faceted Application of Subject Terminology
- ↑ 2,0 2,1 NUKAT — 2002.
- ↑ 3,0 3,1 https://www.biografiasyvidas.com/biografia/c/chavchavadze_alexandr.htm
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Чавчавадзе Александр Гарсеванович // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 Чавчавадзе, Александр Гарсеванович (ռուս.) // Русский биографический словарь / под ред. А. А. Половцов — СПб.: 1905. — Т. 22. — С. 5—9.
- ↑ Վրաց գրականության ընտիր էջեր, Ե., Հայպետհրատ, 1961, էջ 628։
 | Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ալեքսանդր Ճավճավաձե» հոդվածին։ |
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ալեքսանդր Ճավճավաձե» հոդվածին։ |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 7, էջ 87)։ 
|