Վիքիպեդիա

British American Tobacco

Բրիտանա-ամերիկյան ծխախոտ (BAT), բրիտանական անդրազգային ընկերություն, որը արտադրում է ծխախոտ և այլ նիկոտինային արտադրանք։ 2019 թվականի դրությամբ աշխարհում ծխախոտի խոշորագույն արտադրողն է մաքուր վաճառքով։ 2020 թվականին ընկերությունն արտադրել է 638 մլրդ ծխախոտ, ինչպես նաև 20 մլրդ ծխախոտին համարժեք այլ նիկոտինային արտադրանք։ Հասույթի գրեթե կեսը բաժին է ընկնում ԱՄՆ-ին։ Կենտրոկայանը գտնվում է Լոնդոնում (Մեծ Բրիտանիա)։

British American Tobacco
Изображение логотипа
Տեսակպրոդյուսեր և հանրային ընկերություն
Հիմնադրված էսեպտեմբեր 1902
ՀիմնադիրJames Buchanan Duke?
ՎայրԼոնդոն, Միացյալ Թագավորություն
Երկիր Միացյալ Թագավորություն
ՏնօրենՋեք Բոուլզ[1]
Արդյունաբերությունծխախոտի արդյունաբերություն, ծխախոտի արդյունաբերություն[2] և food and tobacco industry?[2]
Հասույթ25,8 մլրդ £ (2020)[3]
Աշխատողների թիվ55 000 մարդ (2020)[4]
Դուստր ընկերություններTekel?, Bentoel Group?, British American Tobacco (Germany)?, British American Tobacco (Czech Republic)?, British American Tobacco (Suisse)?, British American Tobacco Zaïre?, British American Tobacco Co. (Holland) LTD?, Tobacco Securities Trust?, United Tobacco Companies (South)?, British Tobacco Company (Australia)? և Imperial Tobacco Company of Canada Ltd.?
ՆախկինRothmans International?, Ardath Tobacco Company?[2] և Tobacco Securities Trust?[2]
Կայքbat.com​(անգլ.)
ԲորսաLSE: BATS, BTI, BTI և NYSE: BTI
 British American Tobacco Վիքիպահեստում

«BAT»-ը ներկայացված է աշխարհի մոտ 180 երկրներում։ Ընկերության պորտֆելը ներառում է ծխախոտի Dunhill, Kent, Lucky Strike, Pall Mall և Rothmans ապրանքանիշերը։ Նաև նամականիշների պորտֆելի մեջ է մտնում նոր սերնդի արտադրանքը՝ ծխախոտի տաքացման glo համակարգը[5], վայփեր Wipe և Vuze[6]:

Պատմություն խմբագրել

Ընկերությունն առաջացել է որպես փոխզիջում ամերիկյան և բրիտանական ծխախոտի արտադրողների միջև առևտրային պատերազմը դադարեցնելու համար։ 1901 թվականին American Tobacco Company փորձել է դուրս գալ բրիտանական շուկա, ի պատասխան Բրիտանական ծխախոտի մի քանի ընկերություններ միավորվել են Imperial Tobacco Company-ում և կարողացել են ոչ միայն պաշտպանել իրենց շուկան, այլև սկսել վաճառքը ԱՄՆ-ում։ Դիմակայությունը թանկ արժեցավ երկու ընկերությունների համար, և ամերիկյան կողմի նախաձեռնությամբ հրադադար կնքվեց։ Երկու ընկերությունները պարտավորվել են իրենց ուղեկից երկրի տարածքում առևտուր չանել և ձեռք են բերել իրենց սեփական տարածքում միմյանց ապրանքային նշանների և ապրանքային նշանների օգտագործման իրավունքներ։ Իրենց տնային շուկաներից դուրս գործարքների համար 1902 թվականին ստեղծվել է նոր ընկերություն՝ British American Tobacco-ն, որը գրանցվել է Լոնդոնում, ինչը թույլ է տվել նոր ընկերությանը գործարքներ իրականացնել այնպիսի տարբեր երկրներում, ինչպիսիք են Կանադան, Ճապոնիան, Գերմանիան, Ավստրալիան, Հարավային Աֆրիկան և Չինաստանը[7]։

1911 թվականին ԱՄՆ-ի գերագույն դատարանը նման համաձայնագրում տեսնում էր հակամենաշնորհային օրենսդրության խախտում, և American Tobacco-ին պարտավորեցրել էր վաճառել British American Tobacco-ում իր բաժինը, այդ կերպ համատեղ ձեռնարկությունը հայտնվել է բրիտանական կողմի հսկողության տակ, թեև նախագահ էր մնում American Tobacco-ի ղեկավար Ջեյմս Դյուկը[7]։

1914 թվականի պատերազմի սկսվելուց ի վեր բանակի համար ծխախոտի լրացուցիչ պահանջարկ է առաջացել, և ընկերության արտադրական հզորությունները բեռնվել են սահմանաչափի։ 1915 թվականին «Բրիթիշ Ամերիկան Տոբակոն» վաճառել է 25 մլրդ ծխախոտ։ Պատերազմի ավարտին ընկերությունը մտել է Չինաստանի շուկա, որն արագորեն դարձել է ամենաշահութաբերներից մեկը։ 1923 թվականին նախագահի պաշտոնը զբաղեցրել է Հյուգո Կանլիֆ Օուենը (Sir Hugo Cunliffe-Owen), որը սկսել է ընկերության ապակենտրոնացումը[8]։ 1927 թվականին ընկերությունը դուրս եկավ ԱՄՆ-ի շուկա՝ գնելով brown and Williamson ոչ մեծ ծխախոտային ընկերությունը և կարճ ժամանակում այն դարձնելով երկրում ծխախոտի խոշորագույն արտադրողներից մեկը[7]։

Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ազդեցությունը ընկերության վրա այնքան ուժեղ էր, որքան Առաջին համաշխարհային պատերազմի ազդեցությունը։ Եվրոպայում արտադրական և առևտրային գործունեությունը կտրուկ նվազել է։ «Բրիթիշ Ամերիկան Տոբակոն» կորցրել է ձեռնարկությունների կառավարումը Հեռավոր Արևելքի երկրներում, որոնք գրավվել են ճապոնական զորքերի կողմից։ Չինաստանում, որտեղ 1937 թվականին «Բրիթիշ Ամերիկան Տոբակո» ծխախոտի վաճառքը գերազանցել է 55 մլրդ-ը, ճապոնական ներխուժման արդյունքում վաճառքները չորս տարվա ընթացքում կիսով չափ կրճատվել են, իսկ չինական հեղափոխությունից հետո արտադրական հզորությունները ազգայնացվել են[7]։

1962 թվականին ընկերությունը սկսեց ընդլայնել գործունեության ոլորտը։ Սկզբում գնվել են ծխախոտի և թղթի փաթեթավորման արտադրողներ։ Այնուհետև հետևեցին մի քանի օծանելիքի ընկերություններ (Lentheric, Yardley և Germaine Monteil): 1970 թվականների երկրորդ կեսին գնվել են Գերմանիայի (Horten), ԱՄՆ-ի (Gimbels և Saks Fifth Avenue), Մեծ Բրիտանիայի (Kohl's, Department Stores International և Argos) հանրախանութների ցանցերը[7]։

К 1970 году «Бритиш Американ Тобакко» вела операции в 50 странах. 1976 թվականին ստեղծվեց «BAT Ինդասթրիզ» հոլդինգային ընկերությունը (BAT Industries), որը միավորեց British American Tobacco-ի բազմակողմանի շահերը։ 1980 թվականին Imperial Tobacco-ն վաճառեց իր մասնաբաժինը BAT-ում։ 1982 թվականին հոլդինգը համալրվեց ևս մեկ կառույցով, գնվեց Eagle Star ապահովագրական ընկերությունը։ Դրան 1985 թվականին հաջորդել է մեկ այլ բրիտանական ապահովագրական ընկերություն՝ Hambro Life Assurance-ը, իսկ 1988 թվականին՝ ամերիկյան Farmer's Group Inc ֆինանսական խումբը։ 1980 թվականների կեսերին ծխախոտային արտադրանքը BAT Industries-ի շահույթի միայն կեսն էր տալիս[7]։

Չնայած 1990 թվականների սկզբին ԱՄՆ-ում սկսվեց ծխելու դեմ պայքարի արշավը, որը փոքր-ինչ խարխլեց այդ երկրում BAT-ի եկամուտները, տնտեսական ազատականացումը և Կենտրոնական Եվրոպայի և Արևելյան Եվրոպայի երկրներում պետական մենաշնորհների վերացումը ընկերության առջև նոր հնարավորություններ էին բացում, որոնք կապիտալ ներդրումներ էին պահանջում։ 1990 թվականներին վաճառվել են հոլդինգի բոլոր ոչ աշխատանքային մասերը։ 1992 թվականին «Բրիթիշ Ամերիկան Տոբակոն» ձեռք բերեց հունգարական «Դոհանիդյար Վառարաններ» (Pecsi Dohanygyar) ընկերությունը։ Դրանից կարճ ժամանակ անց ձեռք են բերվել, ինչպես նաև ստեղծվել են Ռուսաստանում, Չեխիայում, Ռումինիայում, Լեհաստանում, Ուզբեկստանում և Ուկրաինայում ընկերության տեղական արտադրողների հետ համագործակցությամբ[7]։

Մեկ այլ էական ձեռքբերում է դարձել 1994 թվականին իր համահիմնադիր, American Tobacco Company-ի գնումը, որը «Բրիթիշ Ամերիքան Տոբակո»-ին սեփականության իրավունք է բերել այնպիսի ապրանքանիշերի, ինչպիսիք են Lucky Strike-ը և Pall Mall-ը։ 1998 թվականին BAT Industries-ը վերանվանվել է British American Tobacco[7]:

1999 թվականին «Բրիթիշ Ամերիքան Տոբակոն»՝ աշխարհի մեծությամբ երկրորդ ծխախոտային ընկերությունը, հայտարարել է «Ռոտմանս Ինթերնեյշնլ»-ի (Rothmans International) հետ գլոբալ միավորման մասին, որը զբաղեցնում է չորրորդ տեղը։ Շնորհիվ այս միաձուլման, ընկերության տեսականին համալրվել է մի շարք հայտնի ապրանքային նշանների, այդ թվում Dunhill[7]:

2000 թվականից մինչ օրս խմբագրել

2001 թվականին խումբը հայտարարել է մի շարք նոր ներդրումների երկրներում, ինչպիսիք են Թուրքիան, Եգիպտոսը, Վիետնամը, Հարավային Կորեան և Նիգերիան ։

2004 թվականին ԱՄՆ-ում դուստր Brown & Williamson ընկերությունը Reynolds Tobacco Company-ի հետ միացավ Reynolds American ընկերությանը, որտեղ բաժնետոմսերի 42 %-ը պատկանում է «Բրիտիշ Ամերիկան Տոբակոյին»։

2008 թվականին խումբը ձեռք է բերել թուրքական պետական ծխախոտի Tekel ընկերության ակտիվները։ 2009 թվականին «BAT»-ը ձեռք է բերել ինդոնեզական Bentoel Group-ի 60%-ը, իսկ հաջորդ տարի իր մասնաբաժինը ավելացրել է մինչև 100%։

2011 թվականին խումբը Կոլումբիական Protabaco ծխախոտի խոշոր գնում է կատարում 452 մլն դոլարով։ «Բրիթիշ Ամերիքան Տոբակոն» հիմնադրում է Nicoventures Limited ընկերությունը, որը զբաղվում է բացառապես նորարարական նիկոտինային արտադրանքի մշակմամբ և առևտրայնացմամբ:2013 թվականին խումբը սկսում է արտադրել առաջին Vype էլեկտրոնային ծխախոտը Մեծ Բրիտանյաում։ 2016 թվականին vype վեյփերը հասանելի են դառնում նոր շուկաներում, և Միլանում բացվում է Vype ապրանքանիշի ներքո առաջին առաջատար խանութը։ BAT-ը Ճապոնիայում մեկնարկում է glo, ծխախոտի ջեռուցման համար նոր արտադրանք։

2017 թվականին խումբը 49,4 մլրդ դոլարով գնել է Reynolds American-ի պակասող 57,8 %-ը՝ դառնալով աշխարհի խոշորագույն ծխախոտային ընկերությունը[9]։ Նույն թվականին ընկերությունը հայտարարել է Bulgartabac-ից ավելի քան 100 մլն եվրո արժողությամբ մի շարք բուլղարական բրենդերի ծխախոտ ձեռք բերելու մասին։

 
Lucky Strike-ը «BAT» ծխախոտի ամենահայտնի բրենդերից մեկն է։ Նկարում պատկերված է ծխախոտի տուփ՝ զգուշացումով գերմաներենով` «ծխելը կարող է մահվան հանգեցնել»:

2021 թվականի սեպտեմբերի 14-ին the NGO stop-ի հրապարակած հաշվետվության մեջ ոչ կառավարական կազմակերպությունները British American Tobacco-ին մեղադրել են այն բանում, որ այն կանխիկ, ավտոմեքենաների կամ ընտրարշավի նվիրատվությունների տեսքով ավելի քան 600 հազար դոլար է բաշխել Աֆրիկայի տասնյակ քաղաքական գործիչների, օրենսդիրների, պետական ծառայողների, լրագրողների և մրցակից ընկերությունների աշխատակցների և 2008 թվականից մինչև 2013 թվականն ընկած ժամանակաշրջանում[10]։

Գործունեություն խմբագրել

«BAT»-ն արտադրում է ծխախոտ Dunhill, Kent, Lucky Strike, Pall Mall, Newport, Rothmans International, Camel, Natural American Spirit ռազմավարական բրենդերի ներքո, ինչպես նաև տեղական մի շարք բրենդեր (Ռուսաստանում հատկապես հայտնի է «Յավա Զոլոտայա» տեղական ապրանքանիշը)՝ ընդամենը 200 նամականիշ։ Բացի այդ, նամականիշների պորտֆելի մեջ մտնում են նոր սերնդի արտադրանքը՝ Glo ծխախոտի Ջեռուցման համակարգը, wipe-ը և Vuze-ը, ինչպես նաև Velo-ի ոչ ծխելու նիկոտին պարունակող արտադրանքը։ Ընկերությունը պատկանում է աշխարհի 43 երկրներում ծխախոտի և այլ նիկոտին պարունակող արտադրանքի արտադրության 45 ֆաբրիկաներին[11]։

Ընկերության անձնակազմի ընդհանուր թիվը կազմում է ավելի քան 55 հազար մարդ (2020)։ Ծխախոտի ջեռուցման համակարգերի համար ծխախոտի և ծխախոտի ստիկների արտադրության ծավալը 2019 թվականին կազմել է 677 մլրդ ստիկ[12]։

Ընդհանուր շրջանառությունը 2020 թվականին՝ 25,78 մլրդ ֆունտ ստեռլինգ, ծախսերի հիմնական հոդվածները՝ հումքը (4,58 մլրդ), աշխատակիցների աշխատավարձը (2,74 մլրդ), ամորտիզացիոն մասհանումները (1,45 մլրդ)։

Ստորաբաժանումները ձևավորվել են աշխարհագրական սկզբունքով`

  • ԱՄՆ-ի եկամուտը 11,5 մլրդ ֆունտ է, 4921 աշխատակից, 73 մլրդ ծխախոտ։
  • Ամերիկան և Ենթասահարան 3,8 միլիարդ ֆունտ, 15 873 աշխատակից, 147 միլիարդ ծխախոտ։
  • Եվրոպան և Հյուսիսային Աֆրիկայի եկամուտը 6 մլրդ ֆունտ, 23 785 աշխատակից, 220 մլրդ ծխախոտ։
  • Asia-Pacific և Մերձավոր Արևելքի եկամուտների 4,5 մլրդ ֆունտ, 10 750 աշխատակիցներ, 198 մլրդ ծխախոտ։
Ֆինանսական ցուցանիշները միլիարդ ֆունտ ստեռլինգ[8][13][14][15][16]
Տարի 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
Շրջանառություն 10,77 9,325 9,762 10,02 12,12 14,21 14,88 15,40 15,19 15,26 13,97 13,10 14,75 19,56 24,49 25,88 25,78
Զուտ շահույթ 2,966 1,898 2,057 2,287 2,659 2,956 3,140 3,375 4,122 4,199 3,393 4,522 4,839 37,66 6,210 5,849 6,564
Ակտիվներ 17,78 19,00 17,79 18,76 27,55 26,61 27,86 27,12 27,33 26,88 26,17 31,52 39,77 141,1 146,3 141,0 137,7
Սեփական կապիտալ 6,076 6,511 6,584 7,089 7,215 7,912 9,548 8,474 7,779 6,935 5,814 5,032 8,406 60,98 65,69 64,16 62,96

Սպորտային հովանավոր խմբագրել

1999 թվականից 2005 թվականներին BAT-ը տիրապետում էր Ֆորմուլա-1-ի British American Racing թիմին, որն անվանվել է ընկերության պատվին։ Թիմի ղեկավարն էր Քրեյգ Պոլլոկը, իսկ գլխավոր մրցարշավորդը՝ 1997 թվականի աշխարհի չեմպիոն Ժակ Վիլնևը։ 2006 թվականին թիմը վաճառվեց Հոնդա կոնցեռնին։ 2019 թվականին McLaren-ը երկարամյա պայմանագիր է կնքել BAT - ի հետ։ McLaren-ի հայտարարությունը գլոբալ գործընկերության մասին BAT-ին վերադարձնում է Ֆորմուլա-1-ին։ 2019 թվականի վերջին հայտարարվել էր գործընկերության մասին ընդլայնված համաձայնագրի ստորագրման մասին, որի համաձայն "BAT"-ը դարձել է McLaren-ի հիմնական գործընկերը Ֆորմուլա-1-ի 2020 թվականի մրցապայքարում[17]։

Կրիմինալ և բողոքներ խմբագրել

Մաքսանենգություն

BAT-ը բելառուսական ծխախոտային «Նեման» պետական ընկերության հիմնական գործընկերներից է։ «Նեմանի» արտադրանքը մեծ ծավալներով Եվրոպայում ապօրինի է հայտնվում, և ծխախոտի մաքսանենգության գլխավոր շահառուները ԶԼՄ-ները անվանում էին Ալեքսանդր Լուկաշենկոյի հետ կապված ընկերություններ[18][19]:

Ընդիմության բողոքները

Բելառուսի 2020 թվականի նախագահական ընտրություններից հետո BAT-ը դարձել է ընդդիմության զանգվածային բողոքի ակցիաների օբյեկտ։ Ակտիվիստները շղթա են կազմել ընկերության լոնդոնյան գրասենյակի մոտ՝ «Բոյկոտեք Բելառուսի ահաբեկչական ռեժիմը» և «ձեր շահույթը արյան մեջ է խեղդվում» պաստառներով[19]։

Կանեփի ներդրում խմբագրել

2021 թվականի հուլիսին ընկերությունը հայտարարել էր կաննաբիսի հիման վրա արտադրանքի ներմուծման մեկնարկի մասին՝ ծխախոտի տեսականու մի մասը փոխարինելու համար[20]։ Ըստ Forbes ամսագրի ցուցակի` առաջին տեղում 25-ամյա շվեդ Ֆելիքս չելբերգն է, որը հայտնի է որպես PewDiePie 2021 թվականի մարտին BAT-ը բաժնեմաս է ձեռք բերել կանադական Organigram ընկերությունում, որը կանեփից արտադրանք է արտադրում բժշկական նպատակներով[20]։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ https://www.bat.com/group/sites/UK__9D9KCY.nsf/vwPagesWebLive/DOBB9HZB
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 20th Century Press Archives — 1908.
  3. ↑ Preliminary Results — British American Tobacco, 2021.
  4. ↑ Our company — British American Tobacco.
  5. ↑ No Author (2017 թ․ մարտի 22). «BAT finds strong Japan demand for its Glo smokeless tobacco device». The Japan Times (անգլերեն). Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 3-ին. {{cite web}}: |author= has generic name (օգնություն)
  6. ↑ «British American Tobacco welcomes US ban on e-cigarette flavours». belfasttelegraph. 0307-1235. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 3-ին.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 7,6 7,7 7,8 «British American Tobacco PLC - Company Profile, Information, Business Description, History, Background Information on British American Tobacco PLC» (անգլերեն). Advameg, Inc. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 5-ին.
  8. ↑ 8,0 8,1 «Annual Report 2020 on SEC Filing Form 20-F» (PDF) (անգլերեն). British American Tobacco Plc. 2021 թ․ մարտի 15. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 7-ին. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 5-ին.
  9. ↑ «British American Tobacco Agrees to Pay $49 Billion to Take Full Control of Reynolds American» (անգլերեն). Wall Street Journal. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ մարտի 10-ին. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 5-ին.
  10. ↑ «Le cigarettier British American Tobacco soupçonné de "paiements douteux" en Afrique» (ֆրանսերեն). Le Monde. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 5-ին.
  11. ↑ «British American Tobacco - Overview of our portfolio». www.bat.com. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 27-ին.
  12. ↑ «British American Tobacco - 2019 key Group statistics». www.bat.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 26-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 27-ին.
  13. ↑ «Annual Report 2008» (PDF) (անգլերեն). British American Tobacco Plc. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 5-ին.
  14. ↑ «Annual Report 2012» (PDF) (անգլերեն). British American Tobacco Plc. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 5-ին.
  15. ↑ «Annual Report 2014» (PDF) (անգլերեն). British American Tobacco Plc. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 5-ին.
  16. ↑ «Annual Report 2016» (PDF) (անգլերեն). British American Tobacco Plc. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 5-ին.
  17. ↑ «McLaren, BAT и новые технологии». 5 колесо (ռուսերեն). 2019 թ․ հոկտեմբերի 9. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 27-ին.
  18. ↑ Gangs are making millions smuggling menthol cigarettes to beat an EU ban
  19. ↑ 19,0 19,1 Белорусская оппозиция требует от западного бизнеса уйти из страны, BBC, 21.06.2021
  20. ↑ 20,0 20,1 Cannabis part of the future says tobacco giant, BBC, 31.07.2021
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=British_American_Tobacco&oldid=9798924» էջից