Ֆարերյան կղզիներ
Ֆարերյան կղզիներ, կղզեխումբ Ատլանտյան օվկիանոսում` Մեծ Բրիտանիայի և Իսլանդիայի միջև։ Ֆարերյան կղզիները հանդիսանում են ինքնավար շրջան Դանիայի կազմում։ 1848 թվականից սկսած ինքնավար կերպով լուծվում են բոլոր պետական հարցերը (ինչպես Գրենլանդիայում)։ Ֆարերյան կզզիները բաղկացած է 18 խոշոր կղզիներից, որոնցից 17-ը բնակեցված են, ինչպես և մանր կղզիներից և մեծ ու փոքր ժայռերից։ Ընդհանուր մակերեսը կազմում է 1,4 հզ. կմ, բնակչությունը՝ 50,1 հազար (2013 թվական)։ Մայրաքաղաքը Տորսհավն նավահանգիստն է, գտնվում է Ստրեյմյոյ կղզու վրա, ունի 23 հզ բնակիչ։ Բնակչության թվով մյուս խոշոր բնակավայրը Կլաքսվիկն է` 5,2 հզ. բնակչությամբ։ Ամենախոշոր կղզին Ստրեյմյոյն է, մակերեսը կազմում է 373,5 կմ2։ Վարչականորոն Ֆարերյան կղզիները բաժանվում են 34 մունիցիպալիտետի։ Կան 120 քաղաքներ և գյուղեր։ Ամենախոշոր կղզին Ստրեյմյոյն է, որտեղ ապրում են կղզիների բնակչության գրեթե կեսը։ Մեծությամբ 2-րդ կղզին Էստորոյն է ՝ 286,3 կմ2 տարածքով։ Վագար կղզու վրա գործում է օդանավակայան։
| Ֆարերյան կղզիներ Føroyar (ֆար.) Færøerne (դան.) |
||||
|---|---|---|---|---|
|
||||
| Նշանաբան՝ Føroyar Ein Tjóð |
||||
| Ազգային օրհներգ՝ Tú alfagra land mítt Դու, իմ չքնաղ երկիր |
||||
 |
||||
| Մայրաքաղաք | Տորսհավն | |||
| Պետական լեզուներ | ֆարյորերեն, դանիերեն[1] | |||
| Կառավարում | խորհրդարանական ժողովրդավարական սահմանափակ միապետություն | |||
| - | Ֆարերյան կղզիների միապետ | Frederik X | ||
| - | Գերագույն հանձնակատար | Դան Մ. Կնուդսեն | ||
| - | Վարչապետ | Կայ Լեո Յոհանսեն | ||
| ինքնավարություն | Դանիայի Թագավորության սահմաններում | |||
| - | Միացում Նորվեգիայի հետ | 1035 թ. | ||
| - | Զիջել է Դանիայի | 1814 թ. հունվարի 14 | ||
| - | ինքնավարություն | 1948 թ. ապրիլի 1 | ||
| Տարածք | ||||
| - | Ընդհանուր | 1,399 կմ² | ||
| - | Ջրային (%) | 0.5 | ||
| Բնակչություն | ||||
| - | 2011 հուլիս նախահաշիվը | 49,267[2] (աշխարհի 206-րդ) | ||
| - | 2007 մարդահամարը | 48,760 | ||
| - | Խտություն | 35 /կմ² 91 /մղոն² |
||
| ՀՆԱ (ԳՀ) | 2008 գնահատում | |||
| - | Ընդհանուր | $1.642.000.000 | ||
| - | Մեկ շնչի հաշվով | $33,700 | ||
| ՀՆԱ (անվանական) | 2008 գնահատում | |||
| - | Ընդհանուր | $2.450.000.000 | ||
| - | Մեկ շնչի հաշվով | $50,300 | ||
| Արժույթ | Դանիական կրոնա, Ֆարերյան կրոնա (DKK) | |||
| Ժամային գոտի | (ՀԿԺ+0) | |||
| - | Ամռանը (DST) | (ՀԿԺ+1) | ||
| Ազգային դոմեն | .fo | |||
| Հեռախոսային կոդ | +298 | |||
Պատմություն
խմբագրելՖարերյան կղզիները կամ ավելի կարճ Ֆարերները որպես պետություն ձևավորվել է 10-րդ դարում, և բնակեցված է եղել բացառապես վիկինգ ժողովրդներով։ 1003 թվականին Անգլիայի և Ուելսի թագավոր Էդվարդը գրավում է Ֆարերյան կղզիները դարձնելով Անգլիայի տիրույթ։ 1035 թվականին Վուլվիչում կնքվում է պայմանագիր, որով Ֆարերյան կղզիները, Գրելանդիան և Շվեդիան անցնում են վիկինգ ժողովրդներին։ Այս անգամ Ֆարերները բաժին է հասնում անկախացած Նորվեգիային։
Հետագայում խախտվում է Վուլվիչի պայմանագիրը՝ Շվեդիան իրեն հռչակում է անկախ պետություն, Գրելանդիա կղզին անցնում է Դանիային։ Այս փոփոխությունները առիթ էին ստեղծում Ֆարերներում ազգային ազատագրական պայքարի բռնկման։ Մեծ ջանքների շնորհիվ միայն Ֆարերյան կղզիները 14-րդ դարում հռչակվում են ինքնավար մարզ։ Իրադարձությունները ավելի են թեժանում, երբ Դանիան գրավվում է Նորվեգիայի մայրաքաղաք Օսլոն, Շվեդիան, Հոլանդիայի հյուսիսը և գաղութացնում Իսլանդիա կղզին։ Փաստորեն Ֆարերյան կղզիները ևս անցնում են Դանիայի տիրապետության տակ։ Նորվեգիան կարճ ժամանակում հետ է գրավում Օսլոն, սակայն Ֆարերները մնում է Դանիային։ Սա պատերազմի առիթ է դառնում և Նորվեգիայի լուսացորյալ միապետներից Բրաունը կոչ է անում Դանիային հետ վերադարձնել Ֆարերյան կղզիները և որպես տույժ տալ նաև Գրելանդիան։ Դանիական կառավարությունը չի արդարացնում Նորվեգիայի սպասելիքները և Հաագայում պատերազմի են բռնկվում դանիացիները և վիկինգ նորվեգները։ Հաագայում Դանիան փայլուն խաղթանակ է տանում։ Հաագայի ճակատամարտը այս երկու ժողովուրդների մեջ բռնկված վերջին պատերազմն էր։ Հետագայում Նորվեգիան միանում է Դանիային ստեղծելով Դանիայի և Նորվեգիայի Թագավորությունը (Հյուսիսային Թագավորություն)։ 19-րդ դարում՝ 1814 թվականին, մասնատվում է Հյուսիսային Թագավորությունը, իսկ Ֆարերյան կղզիները մնում է որպես Դանիայի տիրույթ։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ Statistical Facts about the Faroe Islands, Վարչապետի գրասենյակ, 2011 հուլիսի 13 (անգլ.)
- ↑ CIA - The World Factbook, 2011 հուլիսի 13 (անգլ.)
Արտաքին հղումներ
խմբագրել- Վարչապետի պաշտոնական կայք (ֆար.)
- Պաշտոնական տուրիստական կայք (անգլ.)
- Ֆարերյան կղզիների բոլոր բնակավայրեր (դան.)
- Ֆարերյան կղզիների թղթադրամներ (դան.)
- ԿՀՎ Ֆարերյան կղզիների մասին Արխիվացված 2019-05-06 Wayback Machine (անգլ.)
- Ֆարերյան կղզիների համալսարանի պաշտոնական կայք (ֆար.), (անգլ.)
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ֆարերյան կղզիներ» հոդվածին։ |